Индукция жне дедукция

1.6 сурет - Индукция жне дедукция

Индукция жеке оиа былыстардан логика арылы жалпы аидалар,рдістер шыарады. Дедукциядакерісінше,жалпы аидалар негізінде экономикалы объектілерді,рдістерді кейбір жеке алынан ерекшеліктері сипатталады.

Мысалы. Нан, ст, етке бааны суі - елдегі бааны ктерілуіне байланысты ауыр жадайа кеп сотырады (индукция). з кезегінде,жалпы баа ссе де, ішіп-жем німдеріні трлері бойынша ттынушылы ныны су крсеткіштері р трлі болады (дедукция).

 

59.Экономиканы мемлекеттік реттеу - мемлекет леуметтік-экономикалы жйеге ыпал ету масатымен зіні трлі дегейдегі институттары арылы жзеге асыратын занамалы, кімшілік жне экономикалы сипаттаы шаралар жйесі. Ол лтты экономикадаы жадайа жне лемдік шаруашылыты даму рдісіне талдау жасау жолымен зірленетін белгілі бір мемлекеттік саясата негізделеді. Тпкі масаттар жне олара жету жолдары айындалады. Бл шін жанама жне аралы масаттар тжырымдалады, сонан со оларды баспалдатары, масаттар "шежіресі" жасалады. Мемлекеттік саясатты дстрлі масаттары: траты экономикалы рлеу, бааны тратылыы (инфляцияны баылау), жмыспен амтылуды жоары дегейде болуы (жмыссыздыты тмендігі), сырты экономикалы тепе-тецік (тлем тегеріміні актив сальдосы, валюта баамыны тратылыы). Масаттар тжырымдаланнан кейін Экономиканы мемлекеттік реттеуді олара ол жеткізуі шін ажет тетіктер мен ралдар айындалады. Экономиканы мемлекеттік реттеу экономикалы ралдарды кмегімен жзеге асырылады, олар: аша-несие саясаты, салы-бюджет тетіктері, экономиканы мемлекеттік секторын, мемлекеттікжоспарлау мен бадарламалауды пайдалану. Экономиканы мемлекеттік реттеуді ажыраысыз блігі — кімшілік ралдар (тыйым салу, рсат беру, мжбрлеу), сондай-а ерікті келісімдер (мыс., кімет, ксіподатар, ксіпкерлер одатары арасындаы келісімдер)

Экономиканы мемлекеттік реттеу: масаттары, ызметтері, ралдары. лемдегі соы жылдары болып жатан леуметтік- экономикалы лкен згерістер, мемлекетті жалпы атаратын ызметіне згерістер енгізді. Ол згерістер азіргі экономиканы нарыты атынас жадайындаы еркін ксіпкерлік іс- рекетті, бсекеін, зін- зі реттеуді итижесінде дамуына байланысты. Сондытан, мемлекетгі экономикаа тікелей араласуына белгілі дрежеде шек ойылады. Мемлекеттін экономикалы ызметін тмендегі келтіріліп отыран топтара (блоктара) біріктіруге болады: 1. Экономикалык саясатты алыптастыру; 2. Нары жадайында мемлекет мына ызметтерді з мойынына алады: Стратегиялы, экономикалы, рылымды, техникалы леуметтік, демографиялык болжау мен жоспарлауды. Экономиканы реттеуді тікелей жне жанама ызметін де атарады; 3. Мемлекетті ксіпкерлік ызметі: коама кажет мемлекеттік ксіпорын (оамдык пен шаруашылы есептегі) мен ндірістік жне леуметтік инфрарылымдар. Олар: темір жол мен жалпы лтты автоклік жолдары, кпір, су каналдары, газ бен мнай бырлары, байланыс, аурухана, мектеп т.б. объектілер. 4. Нарыкты жйені алыпты ызметін амтамасыз ету. Сатып алушы мен ксіпкер мдделерін орау, стандарт ызметін ру, тиім сапасы мен салмаын лшеу, бсекені олдай отырып, нарыты экономикада монополизмге арсы крес жргізу, ол шін белгілі ыты база жасау жне баа саясатын жргізу. 5. Мемлекет экономиканы тратандыру саясатыны бадарламасын жасап, оны іске асыру шараларын жргізеді. Сонымен атар, жмыссыздыа, инфляцияа арсы шараларды іске асырады. 6. Мемлекет трындарды леуметтік орау жмыстарын іске асырады. 7. Мемлекет сырты экономикалы атынастарды реттейді. Мемлекет аталан ызметтерді реттеу шін ртрлі дістер мен ралдарды олданады. Нарыты реттеу тсілдері- бл мемлекет пен ксіпорындарды дайы ндіріс процесінде масаты баыт беру дісін айтамыз. Ол нарыты механизм ызметіне алыпты жадайды амтамасыз етуге сер етеді. Реттеулін мндай элементтері алашы рет бірінші дниежзілік соыс кезінде пайда болды. Тек екінші дниежзілік соыстан со, мемлекетті экономиканы реттеуі нерксібі дамыан елдерде жалпы былыса айналды. Нарыты рылуы жаа ндірістік атынастары кшуді байатады: халы шаруашылыын басаруды вертикальды рылымынан бас тарту, оны горизонтальды рылыммен 94 ауыстыру. Нары мемлекетпен, ксіпорын (фирма), тауар ндірушілермен де реттелуі ммкін. Осыан байланысты реттеуші субъектілеріне байланысты реттсу тсілін шартты трде былай классификациялауа болады: мемлекеттік жне мемлекеттік емес, ал нарыты тепе-тедікке сер ету дісіне арай тікелей жне жанама. Мемлекетті тікелей араласуы- ол, нарыты атынасты барлы элементтерін дамыту, йлесімді жргізу шін ыты актілер абылдайды. Мысалы, Салы кодексі, Азаматты кодексі, монополияа арсы за т.с.с. Мемлекетті жанама араласуы. Реттеуді жанама тсілі негізінен мекен- жайсыз боланмен, біра барлы шаруашылы субъектілеріне міндетті болады. Олар экономикалык ызметті жадайы мен нтижесіне сер етумен байланыстырылады. Тікелей жне жанама тсілдер арасындаы шекара шартты трде ана. Наты мірде олар араласып кеткен жне меншік трі мен объектілеріне сер етуіне байланысты жіктелген кйде, ртрлі тарматарда олданылады. -Фискалды саясат. Ол мемлекеттік бюджеттен байланысты аржыны реттеуді амтиды. -Бюджеттік реттеу- мемлекеттік органдар мемлекеттік бюджетті ртрлі баыттар бойынша жмсайды реттейді. -Мемлекет бадарламасы мен мемлекеттік тапсырыс арылы реттеу. -Баа арылы реттеу. -Аша-несие арылы реттеу салы жйесін оса аланда, мны мемлекетті фискалды саясаты деп аталады, осы арылы аша айналысына ыпал ету. -леуметтік саясат зіне табысты индексациялау, тменгі мір сру дегейін бекітуді оса отырып, оамдаы кедей топа кмек крсету бадарламасын жзеге асыруа кш салады. -кімшілік реттеу ртрлі баылау шараларын жзеге асырады. -Сырты экономикалы ызметті реттеу. кіметтісыртыэкономикалысаясаттынегізгітрлері :протекционизмжнефритредерство.