Импульс моментіні саталу заын длелдеу

з осі бойынша шеберді озалысын арастырайы. Кір ктерген адам олын екі жаа керіп жылдамдыпен айналдырып отыр. Адамны инерция моменті те. Адам жкті айналу осьіне жаындатанда инерция моменті азаяды. Бл брышты жылдамдыты артуына келіп соады, яни (4.13) тедігі бойынша , жне .

19-СРА

Деформация — зара рекеттесуші екі денені жанасуы кезінде оларды райтын жеке бліктері озалыса келеді де, бл денелерді пішіні мен лшемі згереді. Мысалы, серіппе денеге рекет ете отырып созылады, жа таяша иіледі, олды блшы еттері атаяды.

Дене пішініні немесе лшемдеріні згеруін деформация (латынша деформация - бліну, бзылу) деп атайды.

Деформация денелерді зара рекеттесуі кезінде жзеге асатындытан, зара рекеттесетін екі дене де деформацияланады. Мысалы, олды эспандерге рекетін алайы.

Эспандерді созу кезінде олды Блшы еттері атаяды (деформацияланады), эспандер де деформацияланады, яни ол з пішінін згертеді. Деформация пластикалы жне серпімді болып блінеді.

Кшті рекеті тотааннан кейін, дене зіні бастапы пішіні мен лшемін згертетін болса, мндай деформация пластикалы деп аталады.

Пластикалы деформациядан кейін дене зіні жаа пішіні мен лшемін толыымен немесе жартылай сатайды жне ондай дене пластикалы дене деп аталады.Мысалы,пластилиннен немесе саздан кп кш тсірмей-а андай да бір пішіндегі дене жасауа болады. Ал олымызды пластилинге рекет етуі тотааннан кейін ол зіні жаа пішінін сактайды.

Кшті рекеті тотааннан кейін денені бастапы пішіні мен лшемі айтадан алпына келетін болса, мындай деформация серпімді деп аталады.

Гук заы — тегеурін мен одан туан пішін згерісі арасындаы тура пропорционалдыты анытайтын за.

Серпімді деформация шін Гук заы : Деформация кезінде пайда болатын серпімділік кші денені абсолют заруына (сыылуына) тура пропорциональ.

F = kx

k- денені атадыы, Н/м

x- денені созылу немесе зару шамасы, м.

20-СРА

 

Гидродинамика –сйы орта озалыстарыны задылытарын жне оны денелермен рекеттесуін зерттейтін механиканы бір саласы.

Гидродинамикада идеал сйытыты моделі олданылады. Оны тыыздыы барлы жерде бірдей болады. Сйытыты озалысы аын деп аталады. Сйыты ттас орта ретінде арастырылып, аында зіліссіз орналасан болады.

Сйытыты озалысы графиктік трде аын сызытары арылы крсетіледі. Аын сызытарыны тыыздыы оны жылдамдытарына байланысты.

5.1 - сурет. Аын сызыы

Аын сызытарымен шектелген сйы блігі аын ттігі деп аталады. Егер жылдамды векторы кеістікті рбір нктесінде траты болса онда аын орныан немесе стационар деп аталады.