Зарядталанблшектердібіртекті магнит рісіндегіозалысы.

Біртекті магнит рісінде В векторына перпендикуляр болатын v жылдамдыпен е заряды шып келеді дейік.Лоренц кшіні серімен заряд шамасы жаынан траты болып келген алыпты деуге ие болады:

(1)

Егер жылдамды тек баыты бойынша згеретін болса, шамасы жаынан траты болып келетін алыпты деумен озалатын озалатын озалыс радиусы a= шартымен аныталатын шебер бойындаы бір алыпты озалыс болады.Бан a-а арналан мнін ойып, ал осыдан шыан тедеуді R-ге атысты ойып мынаны табамыз: R= (2)

 

Сонымен, v векторы B векторына перпендикуляр болан жадайда зарядталан блшек радиусы блшекті жылдамыына, рісті магнит индукциясына жіне у блшегі зарядыны оны m массасынаатынасына те болатын «шебер бойымен озалады».e/m атынасы меншікті заряд деп аталады.

Блшекті бір айналымына кететін Т уаытын табайы. Бл шін шеберді 2 зындыын блшекті v жылдамдыына блеміз.Осыны нтижесінде мынаны шыарып аламыз: T=2 (3)

 

Блшектерді шебер бойымен айналу периоды оны жылдамдыына туелді болмайды екен, ол период тек блшекті меншікті заряды мен рісті магнит индукциясы бойынша ана аныталады. Меншікті зарядтары бірдей, біра v₁жне v₂ жжылдамдытары р трлі болатын екі блшекті біртекті магнит рісінде озалатын траекториясы бойынша крсетілген. Егер блшектер бір мезгілде О нктесінен шыса, онда олар бірдей уаыт ішінде толы айналым жасап, таы да О нктесінде кездеседі.

Зарядталан блшекті жылдамдыы біртекті магнит баытымен, /2 ден згеше, брышын жасаан жадайындаы осы блшекті озалу сипатын анытайы. v₁В векторына перпендикуляр жне v₂ В векторына параллель екі раушыа жіктеік:

V=vsin v=vcos екендігін кру иын емес.

Лоренц кші мынаан те:

F=evBsin

Жне ол В векторына перпендикуляр жазытыта жатады.Осындай кштен туатын деу v шін алыпты деу болады.Лоренц кшініВ векторы баытындаы раушысы нольге те болады; сондытан бл кш v шамасына сер ете алмайды.Сйтіп, блшекті озалысын екі озалысты:1) B векторы баытыны бойымен траты v=vcosжылдамдыымен орын ауыстыруды жне 2) B векторына перпендикуляр жазытыта бір алыпты айналуды абаттасуы деп есептеуге болады.Бойымен айналыс ткен шеберді радиусы (2) формуламен аныталады, мнда V=vsin алынады.озалыс тракториясы осі В верторы баытымен дл келетін спираль болады. Спиральды l адымен v айналу Т периодымен анытайтын (3) формуласына кбейтіп табуа болады.

L=vT=2 (4)

 

Спираль бралатын баыт блшек зарядыны ьабасына туелді болады.Егер заряд о ьболса, онда спираль саат тіліне арсы бралады. Бойымен теріс зарядталан блшек озалатын спираль саат тіліні баытымен бралады «біз спиральа В векторын баытымен арап трмыз деп йарылады, сонда блшек егер болса, бізден рі арай жне егер болса, бізге арай зымырайды».