Ньютон саинасы. Жарыты жа пластинкаларда интерференциялануы.

Жазы шыны пластинканы стіне жазы-дес линза ойылса, онда оларды арасында сына пішіндес ауа абаты пайда болады. Осы пластинка бетіне перпендикуляр баытта, монохромат жары тссе, онда жары толындары осы сына пішіндес ауа абатыны стігі жне тменгі шекараларында шаылады да зара интерференцияланады, осыны нтижесінде линза мен пластинка тиісіп тран нктеде кгірт да пайда болып, оны концентрлі жары жне кгірт шеберлер оршап трады. Сйтіп, олар центрден ашытаан сайын жиілей береді. Осы былыста бірінші рет Ньютон зерттегендіктен, олар Ньютон саиналары деп деп аталады. Егер линзаны жазы бетіне а жары тсірілсе, онда саиналар трлі тсті, ал оларды ішкі жиектері клгін тсті болады. Шаылан жарыты баылау кезінде орталы да кгірт болады, йткені интерференциялану нтижесінде сулелер бірін-бірі шіреді. йкінші жарыта баылау кезінде орталы да жары болады.

Линзаны исыты радиусы R мен берілген ара-оыр шеберді р радиусы арасында атынасы бар. = немесе

h-те аз шама боландытан -ты елемесе де болады. Сонда жуытап аланда бдан:

h= . Жоарыда айтыландай жары пластинканы бетіне перпендикуляр баытта тскенде cosr=1 болады. Ауаны , сонда жолды оптикалы айырмасы мынаан те:

=2h+/2

Енді h орнына h= формула ойса мынау шыады:

= . Ал ара-оыр шеберлер тзілу шін =(2k+1) */2 ,болуа тиіс, сонда бл шеберді радиусы былай рнектеледі:

Мндаы к=1,2,3... жары шеберлер тзілу шін =2к*/2 болуа тиіс, сонда мндай шеберді радиусыны рнегі мынадай болады:

формулалара араанда нерлым жары толыны ыса болса, сорлым Ньютон саиналарыны радиусы ыса болады. Егер а жары тсірілсе, онда саиналар трлі тсті болады да, оларды ішкі жиектері клгін тсті боладады.

Млдір пласинкаларда, яни жа пластинкаларда жары сулелері интерференцияланады, соны арастырайы. Млдір жа пластинканыжазы беттері параллель болса. Пластинкадан тіп В`O` баыты бойынша когерент екі жары толыны таралады, бларды біреуі – А мен В нктелерінде аздап сынан жне В мен С нктелеріне аздап шаылан І суле, екіншісі – аздап С мен В нктелеріне сынан ІІ суле. Бларды екеуі СВ жолды ірге жреді сондытан СВ жолдар айырмасын есептеуге атыспайды, интерференция былысы пластинканы ішінде С нктесінде басталады. Жолды оптикалы айырмасы брыныша есептей келгенде мынадай болады:

=2hn cosr

Мндаы ескертетін жадай: жары В мен С нктелерінде шаыланда толынны фазасы згермейді, йткені екі жолы да жары тыыздыы кем ортаны шекарасында шаылады. Сондытан жолды оптикалы айрмасына тзету ендіруді керегі жок. Егер =2к*/2 болса, ткен жары толындары бірін-бірі кшейтеді, егер =(2к+1)*/2 болса, онда жары толындары бірін-бірі лсіретеді. Сйтіп интерференция бейнесі ткінші жарыта баыланан кездегі жарыты кшею шарты:

2hncosr=2k*/2

Жарыты лсіреу шарты

2hncosr=(2k+1)*/2 k- бтін сан

Параллель болмаса. А жары тсірілген млдір жа пластинканы бірдей брыш арылы баылаанда оны шаылан жне ткен жарытарындаы тсі бірін-бірі толытауыш тстер, яни бірімен-бірі осыланда а тс беретін тстер болады. Интерференциялану нтижесінде ткінші жарыта жо тсті сулелер шаылан жарыта жо тсті сулелер ткінші жарыта болады.

І жне ІІ сулелерді пластинка бетіне тсу брышы бірдей болса, онда оптикалы жол айырмасы тек пластинаны алыдыына туелді болады, сонда байалатын рбір интерференциялы жола пластинканы алыдыы бірдей орындарына сйкес келеді.сондытан сондытан оларды бірдей алыды жолатары деп атайды. Егер пластика сына пішіндес болса, онда бірдей алыды долатары сынаны бетінде оны шйде абырасына параллель етіліп сызылан тзулер трінде болып крінеді, рбір тзу бір –а сйкес болады.

Кілегей тмен арай ау салдарынан пайда болан сына пішінді пленканын е жоары шеті ті жа, жары толыныны зындыынан ондаан есе кем, сондытан ол ара- ошыл болып крініп тр.

Егер сынаны алыдыы жары толыныны зындыынан ондаан есе арты болса, онда а жары та бірдей алыды жолатары крінбейді. ткені бл жадайда трліше интерференциялы жолатар біріні стіне бірі келеді де, сынаны бетіні жарыталынуы біркелкіі болады.