Табии жарытан поляризацияланан жарыты алу дістері.

Жары толындарыны рісін электр векторы (Е) мен магнит векторы

(Н )арылы сипаттауа болады. Бл вектор зара жне толын таралатын баыта перпендикуляр болатындыы белгілі. Жары толыны рісіні векторы здіксіз згеріп, яни дайы тербеліп трады. Жарыты фотохимиялы сері (Е) электр векторы серіне байланысты. Сондытан бл вектор кейде жары векторы деп те аталады. Жары тербелістері делінгенде осы Е r тербелісі айтылады. Жары толыныны интенсивтілігі, яни 1 сек. Толын таралатын баыта перпендикуляр 1 см2 ауданнан тетін жары энергиясынны млшері, оны электр векторыны амплитудаларыны квадратына тура пропорционал болады. Жары толындары затты атомдары мен молекулаларында жріп жатан кейбір процесстер нтижесінде пайда болады. те кішкене жары кзі рамында сансыз кп атомдар болады. Оларды райсысы шыаратын жары толындарыны электр векторыны баыттары ртрлі, сонымен абат бір атомны шыаран жары толындарыны электр векторыны баыты да згеріп трады. Сйтіп, жары толыныны электр векторы трлі жаа баытталан, яни ол сан алуан жазытыта тербелуі ммкін. Мнда бір баытты баса баыттардан артышылыы болмайды. рісіні электр векторы кеістікте осылай трлі баытта орналасан жары – табии жары деп аталады. Табии жары толындарыны барлы баытта интенсивтігі бірдей болады. Белгілі жадайда жары толыны векторы тек бір белгілі баытта ана тербелуі ммкін. Осындай жары – толы поляризацияланан жары деп аталады. Электр векторыны тербеліс баыты мен сол тербелістер таралатын баыт арылы тетін жазыты поляризацияланан жарыты тербеліс жазытыы, оан перпендикуляр жазыты – поляризациялану жазытыы деп аталады. Егер жары векторы тербелістері бір ана жазытыта болып жатса, ондай жары жазыша поляризацияланан жары деп аталады. Жарыты поляризациялану былысын тжірибе жасап байауа болады, бл былысты, мыс., жары турмалин пластинкадан ткенде байау оай. Турмалин кристалынан оны осіне параллель етіп жарып алынан млдір жа пластинка алып, оан табии а жары тсірейік. Сонда ол оырлау жасыл тсті болып крінеді. Егер оны тскен суле баытымен дл келетін осьтен айналдырса, ткен жары интенсивтілігі згермейді. Дл сондай таы бір турмалин пластинка алып, оны алашы пластинканы жанына 1, а – суретте крсетілгендей, яни оларды ХХ осьтерін параллель етіп ойса, онда жары пластинкаларды екеуінен де теді, біра оны интенсивтілігі брынысынан грі сл бседейді, себебі жарыты бір пластинкадан грі екі пластинка кбірек жтады. Енді турмалин пластинкаларды біреуін, мыс., ІІ пластинканы, сулемен дл келетін осьтен айналдырса, ткен жары интесивтілігі кеми бастайды, оларды ХХ осі бір-біріне перпендикуляр болса (1, б – сурет), жары ІІ пластинкадан тпейді. Бан араанда І турмалин пластинка тек бір белгілі баытта, мыс., ХХ осьтері баытында болатын жары тербелістерін ана ткізеді. ІІ турмалин пластинка ондай тербелістерді бгейді. Сйтіп, турмалин пластинкасынан ткен жары толыныны электр векторы белгілі бір жазытыта тербеледі, демек табии жары турмалиннан ткенде поляризацияланады. Бл тжірибелер жары тербелістеріні клдене тербелістер екендігін длелдейді. Біз арастыран мысалда І турмалин пластинка поляризатор, ІІ турмалин пластинка анализатор деп аталады. абаттастыра ойылан екі турмалин пластинкадан жарыты тіп-тпеуі сол пластинкаларды белгілі жазытытарыны зара алай орналасандыына байланысты.