Коллоитдты жйедегі жарыты жтылуын андай тедеумен крсетуге болады?Оны кімдер орытан?

Жарыты тссіз ортада жтылуыны негізгі задылытарын зерттеген Ламберт 1860ж., (оан дейін Бугер де зерттеген) пен Бэр.

Ламберт жтылан кезде ткен жарыты арындылыы мен сол жары тетін ортаны алыдыны арасындаы байланысты былай ксетті:

– ткен жары арындылыы; – тскен жары арындылыы; k – жту коэффициенті; l- жтатын ортаны алыдыы

Бан арап, егер ортаны алыдыы арифметикалы прогрессиямен сетін болса, онда ткен жары арындыы геометриялы прогрессия трінде кемитінін круге болады.

Кейінірек Бэр ерітіндіге еріген затты концентрациясын кбейтсек, ортаны алыдыыны кбейгені сияты ткен жары арыныны азаятынын айтты. Бэр бойынша тссіз еріткішті жту коэфициенті еріген затты молярлы концентрациясына пропорционал:

ЕндешежтудымолярлыкоэффициентіенгізуарылыБугер – Ламберт-Бэрзаынбылайжасааболады:

Блзажарыортадажтыланкездеткенжарытыарындылыыменортаныалыдыыжнеерігензаттыконцентрациясыарасындаыбайланыстыкрсетеді.

лшемсізшамаln - ныжтылукоэффициенті, экстинкциякоэффициентікейдеоптикалытыыздыдепатайды. Ендешемолярлы (немолекулалы) коэфициент – - ерігензаттыконцнентрациясыменортаныортаныалыдыыбірліклшемболанкезіндегіоптикалытыызды. Егер болса, онда = ln .

- блрнектіерітіндініжарыткізгіштігідепатайды, небасашаерітіндінісалыстырмалытнытыы (млдірлігі)дейді.

Бугер-Ламберт-Бэрзаыгомогендікжйелершін (орытылан) аныталанболатын. Блзадыколлоидтыерітіндігеолдануаболама?- дегенсратууыммкін. Кптегентжірибелер, егердисперсиялыортаныыалыдыыжнедисперстікфазаныконцентрациясытекпболмаса, блзадыколлоидтыжйегедеолдануаболатынынкрсетті.

Бугер-Ламберт-Бэрзаынконцентрациязгергенкездеерігензаттымолекулаларыагрегацияланбаанда, недиссацияланбаандаанатссізколлоидтыжйелергеолдануаболады.

Коллоидты жйелерді зерттеуде оллданылатын андай оптикалы дістерді білесіздер?Сипаттаыздар

азіргі кезде коллоидты блшектер шамасы, пішіні жне рылымын анытауда кп тараан тсілдеріні бірі- оптикалы тсілдер. Блай болу себебін осы істерді жылдамдыымен ана емес, сонымен атар оларды ыайлыы мен длдігіне байланысты тсіндіруге болады. Микродисперстік жйелерді зерттеу микроскоптармен жргізілетіні бізге млім. Ал коллоидты жйелерді алатын болса, олар шін кп тараан дістер мыналар:

1.Ультрамикроскопты,

2.Электронды микроскопты

Нефелометрлік

4.Турбидиметрлік.

Сонымен атар блшектерді ішкі рлымын зерттеу шін рентгенографты жне электронографты сияты т.б. дістер де олданылады. Бл дістерге негізделген аспаптар мен ралдарды рылысын оушы ауым практикалы сабатарда тпкілікті арастыратын боландытан біз тменде кейбір кп тараан дістерді негізгі принциптерін ана крссетеміз.

Ультрамикроскоп- жай микроскоптан айырмашылыы егер кдімгі микроскопта біз коллоидты жйеден тетін жарыты кретін болса, ал ультрамикроскопта коллоидты жйеден шашыраан жарыты креміз.Сондытан да жй микроскопта блшектер жарыты жтатын боландытан араы болып крінеді де, ал ультрамикроскопта шашырататын боландытан араыда блшектер жарылдаан нктелер трізді крінеді.

Электронды микроскопия – дисперсті жйелерді зерттеуді бір дісі. Электронды микроскопия дісінде жарыты орнына электрондар аыны олданылады.

Нефелометрлікдісте коллоидты ерітінді арылы ткен жарыты шашырауын зерттей отырып, оны арындылыын лшеу арылы коллоидты блшектерді санды концентрациясын жне клемін анытауа болады.

Турбидиметрлік діс - дисперстік жйе арылы ткен жары арындылыын лшеуге негізделген. Тсетін жары арындылыы дисперстік жйе арылы тіп, шашырауы серінен кемиді. Егер шашыраан жарыты шартты трде жтылан деп алса, Бугер – Ламберт- Бер заына сас атынас алуа болады:

Ln (I0/I) = l