Физика-химиялы механиканы анытамасын, зерттеу нысандарын талылаыз.

Коллоиды химия пнін зерттейтін 2 нысан бар: гетерогенді жне дисперсті.

Гетерогендік жйеде фазааралы блу беті бар. Ол – фазааралы блу бетінде компенсацияланбаан кш рісіні болу шарты болып саналады. Бл кш рісі фазааралы керілу шамасымен сипатталады.

Коллоиды химия фазааралы блу беттеріндегі жретін процестерді зерттейді.

Дисперстік (саты) – денені кеістіктегі (ш баыттаы) лшемімен аныталады. Зат р трлі пішінде болуы ммкін.

Дисперстілік – блшектенуді лшемі. Ол дене лшеміне кері шама:

D=1/a

Мн: а-м, нм 1-блшекті лшемі.

Блшек ті сатыын оны меншікті бетіні ауданы арылы да сипаттауа болады:

=S/V

Меншікті бетіні лшем бірлігі 1/м.

Ал абырасыны зындыы а-а те куб пішінді блшекті меншікті бетіні ауданы мына тедеумен аныталады:

= 6D

Егер меншікті бет ауданын денені бірлік массасына шаып есептесек: : =6D/

Мн: – блшек тыыздыы , кг/

Сонда, бет лшемі /кг болады.

 

 

36.рылымтзілу ымына анытама берііз. рылымданан жйелерге мысалдар келтірііз.

Физика-химиялы механика – дисперсті жйелер мен дисперсті материалдарды механикалы (реологиялы) асиеттерін жне атты, сйы денені диспергіленуіне, деформациялануына жне бзылуына ортаны серін зерттейтін коллоидты химия ылымыны крделі саласы.Масаты - рылымданан дисперстік жйелерді механикалы асиеттеріні згеруін физика-химиялы теориялар кмегімен арастыру.

Негізін алаушысы орыс алымы П.А.Ребиндер, 1930-40 жж

рылымтзілу дегеніміз – кеістікте дисперстік жйелерді бір-бірімен байланысып кеістікте рылыма ие болуы;

мысала мармелад, холодец, амыр, тіс пастасы, пласилин, саыз, керамикалы масса, кондитерлік массалар, нан, сары май, безе, торт кремдері, бетондар, пенобетондар, нтатарды пресстелуі нтижесінде пайда болан материалдар жне т.б.

рылымтзілу екі жолмен тзілуі ммкін:

1. Дисперстік ортасы сйы, дисперсті фазасы атты фаза (сйытыты атты затпен осанда байланысан жйелерде жне лиофилді жйелерде п.б.);

2. Дисперстік ортасы газ, дисперсті ортасы атты фаза (нтатарды пресстеуде п.б.);

 

Реологиялы асиеттерді дисперсті жйелерді рылымына туелділігін зерттеу арылы рылым тзу процестеріні задылытарын анытап, ртрлі композициялы материалдарды ндіру сияты маызды технологиялы мселелерді шешуге болады.

 

37. Гук, Ньютон жне Кулон денелерін сипаттаыз. Оларды математикалы задылытары мен сызбансаларын келтірііз.

 

Идеал серпімді Гук денесі арапайым серіппемен (пружина) сипатталады

Деформация шамасы Гук заымен аныталады:

мнда Р - алыпты (созылу) кернеу,

– салыстырмалы созылу деформациясы,

Е – серпімділік модулі.

Юнг модулі Е осы тедеуді пропорционалды коффициенті болып табылады жне материал аттылыын сипаттайды.

Идеал серпімді денеге деформацияларды толы айтымдылыы тн, яни жктемені алып тастаанда денені пішіні лезде орнына келеді.

 

1 сурет. Идеал серпімді Гук денесіні лгісі мен осы лгі деформациясыны кш кернеуіне туелділігі .

Юнг модулі Р=f() исыыны клбеуіні тангенс брышы мніне те.

 

 


Идеал ттырлы Ньютон денесі идеал ттырлы сйытыпен толтырылан ішінде поршені бар цилиндрден трады (2,а сурет). Деформация жылдамдыы, яни цилиндрді озалу жылдамдыы бл лгіде Ньютон заымен сипатталады:

мнда Р – жанама кш кернеуі,

- деформация жылдамдыы,

– ттырлы коэффициенті (ттырлы),

t – деформация уаыты.

 

Мнда d/d осі жаындаы клбеуді тангенс брышы -а те, ал Р осі жаындаы тангенс брышыны шамасы аыштыа 1/h те. Ньютонды сйытытарды ттырлыы жктемені шамасына туелсіз.

 

Идеал пластикалы Сен-Венан-Кулон денесі бетте сыритын атты денеден трады.

 

Бл денені бет бойынша озалысы «ра йкеліс» заына сйкес жне белгілі бір шекті кернеу Рт мніне (аышты шегіне) те. Идеал пластикалы денені рылымы деформация кезінде бзылады да, оны кернеуге арсы сері толы жойылады. Сонымен пластикалы денені деформациялы сипаты келесі шартпен орындалады.