Табии ресурстара меншік ыы,объектілері мен субъектілері.

Негізгі затты ы ретінде меншік ыы танылады, ол з мні жаынан рашанда мліктік ы болып табылады.

Р Конституциясында барлы табии ресурстарды ішінен тек жер ана мемлектік жне жеке меншікте бола алады делінген. алан барлы табии ресурстар меншік ыы ретінде тек мемлекетке ана тиесілі болады.

Табии ресурстара меншік ыында затты ы ретінде бір атар ерекшеліктер бар. Бл ерекшеліктер субъектілерге, объектілерге. Табии ресурстара меншік ыы орауа жне оны мазмнына атысты, ал бл ерекшеліктер кейде табии ресурстарды трлеріне мен меншік трлеріне арай жіктнлнді

Р мемлекеттік меншік республикалы жне коммуналды трде болады. АК-на сйкес бастапы редакциясында табии ресурстар республикалы меншікте болады делінген. Бл бапты табии ресурстара мемлекеттік меншік туралы жаа редакциясында республикалы деген сз жо. Сонымен атар, АК-на сйкес жаа редакциясыны мемлекеттік меншік болып табылатын, біра мемлекеттік зады тлалара бекітіліп берілмеген табии ресурстар Р-ны мемлекеттік азынасы райды делінген, яни олар республикалы меншік болып табылады. Сонымен, табии ресурстар за жаттарында кзделген жадайларда ана коммуналды меншікте болуы ммкін. Сондай-а табии орта туралы за жаттарында, мейлі салааралы болсын, мейлі салалы болсын, ртрлі дегейдегі мемлекеттік органдарды табии ресурстара мемлекеттік меншік ыын іске асыруы жніндегі зыры туралы нормалар бар.

Халыаралы ыты субъектісі–халыаралы ыты нормаларына немесе халыаралы-ыты актілерді йарымдарына сйкес туындайтын халыаралы ы пен міндетті тасушы тлалар.

Халыаралы ыты субьектілерін 2 топа блуге болады.

1) Алашы (егеменді) субъектілер, олара егемендігі бар мемлекеттер мен з туелсіздігі шін кресуші халытар мен лттарды жатызуа болады.

2) Туынды (егеменді емес) субъектілер халыаралы йымдар, мемлекет трізді рылымдар.

Табии ресурстара мемлекеттік меншік ыыыны объектісі тек табии ресурстар, олар табии ортаны рамдас бліктері, одан блініп алынбайды.

Мемлекеттік меншік ыы, егер республика бекіткен халыаралы шарттарда згедей кзделмеген болса, Р шекараларыны шегінде орналасан табии ресурстара ана тарйды. Мысалы, зендердегі аынды су Р-ны аумаына аып келіп одан тысары аып кетеді. Босып жрген жабайы адар мен жыл стары бір республикадан екіншісіне дайы оныс аударып трады. Жылжитын табии ресурстарды Р аумаына келуі олара мемлекеттік меншік ыыны туындауына негіз болатын зады факт, ал оларды Республика шекарасынан тысары кетуі де бл ресурстара мемлекеттік меншік ыыны тотатуына негіз болатын зады факт.

Жерге мемлекеттік меншік ыыны ерекшелігін атап ту керек. Жерге мемлекеттік меншік ыынан баса Р-да жер учаскесіне жеке меншік ыыда танылан. Сондытан да, Жер кодексіне сйкес, жеке меншіктегі жер учаскілерінен баса барлы жер мемлекет меншігі болып табылады.

Меншік ыыны объектісі болып табылатын табии ресурсарды табии ресурстарды табии ортадан блінген бліктерімен шатастыруа болмайды. Табии ресуртарды за жзінде баса сипата ие болан бл бліктеріне табии ресурстарды здеріне араанда млде баса ыты режим белгіленуі ммкін. Мысалалы, минералды шикізат, яни жер ойнауыны жер бетіне ктерілген блігі, немесе техногендік минералды рылымдар ( тау, байыту, металлургия жне баса ндіріс алдытары), егер контрактыда басадай кзделмеген болса, меншік, шаруашылы жргізу жне оралымды басару ыында жер ойнауын пайдаланушыа тиесілі болуы ммкін.

Ал, табии ресуртара жеке меншік ыын алатын болса, жеке меншік иесіне барлы табии ресурстардан тек жер ана тиесілі болуы ммкін.

Жерге жеке меншік объектісі, рашанда, жер учаскесі немесе жер учаскелері болып келеді. Жер учаскісіне, Жер кодексіне сйкес, жер атынастарыны субъектілеріне белгіленген тртіпте бекітіліп берілген, жерді шекарасы тйыталан блігі деп тсінік берген. Жер учаскісіне затты ыытар, за жаттарында згедей белгіленбегендіктен, осы учаскені шегіндегі жоары топыра абатына, тйы суаттара, ааш ондырыларына таралады.