Ебек ыыны аидалары, ебек ыыны айнар кздері

Ебек – бл ебек німін алу шін адамны дене, аыл-ой, руханим абілеттерін жмсау арылы жзеге асатын масатты ызмет. Ебек дене, аыл-ой жне рухани абілеттіктерден туындайды да, бларды нтижесінде материалды, рухани жне санаткерлік ндылытар жасалады. Ебекті ыты реттеуді негізгі аидалары – бл олданыстаы ебек занамасыны мнін ысаша крсететін басты ережелер. Олар осы ы саласыны даму негізін райды жне дамуды баыттайды. Жалпы (салааралы) аидалар ебекті ыты реттеуде басты рлге ие. Олар азастан Республикасыны Конституциясында бекітілген жне бл жайт оларды жалпылы сипатын длелдейді. Мндай аидаларды атарынан мыналарды атауа болады: задылы аидасы; азаматтарды ытары, бостандытары мен зады мдделеріні мемлекетті мдделерінен стемдігі аидасы; мемлекеттік ызметке кірудегі те ы; оамды кзарасты ескеру жне жариялы; лтаралы одатасты аидасы. Задылы аидасы мемлекеттік органдарды, оамды бірлестіктерді жне азаматтарды Р Конституциясын жне задарын сатау, баса адамдарды ытарын, бостандытарын, абыройы мен ар-намысын рметтеу міндетінен крініс табады.

«Ебек кздері» тсінігі екі зара байланысты аспектімен беріледі. Біріншіден оан леуметтік былыс ретінде ы туызатын обьективті факторлар жатады. Бндай фактор ретінде оамны материалды жадайындаы мір сруі, экономикалы, саяси жне ы негіздері наты трде мемлекетті ыты алыптастыру, оан нормативтік-ыты акті трін беру жмыстарымен байланыстырады.

Ебек ыыны айнар кздері – бл ай органны андай мселелерге атысты абылдаанына байланысты ерекшеленетін ебек занамасыны нормативтік ыты актілері.

Ебек ыыны маызды айнар кздері болып азастанРеспубликасыны задары табылады.

Ебек ыыны айнар кздері деп ебек атынастары саласындаы кілетті органдарды барлы ажетті жадайларда олдануа болатын нормативтік нсаулары белгіленген ыты актілерді айтады.

Ке маынада нормативтік ытык акті дегеніміз — референдумда абылданан не укілетті орган немесе мемлекеттік лауазымды адам абылдаан, ыты нормаларды белгілейтін, оларды олданылуын згертетін, тотататын немесе тотата тратын белгіленген нысандаы жазбаша ресми жат.

олданыстаы жаттарда айнар кздер «ебек туралы нормативтік актілер», «ебек туралы за актілері», «ебек ыыны нормативтік актілері», «ебек туралы задар» деп аталады.

Ебек занамасына мынадай ебек туралы нормативтік ыты актілер кіреді:

1. Ебек катынастарын ыты реттеу негіздерін айындайтын, тікелей олданылатын басты за Казастан Республикасыны Конституциясы. Барлык ебек туралы нормативтік ыты актілер Ата Заа. сйкес келуге тиіс.

2. Казастан Республикасыны аумаындаы ебек аты-настарын реттейтін Казастан Республикасындаы Ебек туралы азастан Республикасыны Заы жне соан сйкес абылданан задар жне Казастан Республикасы Президентіні жарлытары;

3. Казастан Республикасы Президентіні жарлытары;

4. азастан Республикасы кіметіні аулылары;

5. Казастан Республикасы Конституциялы Кеесіні нормативтік аулылары;

6. Казастан Республикасы Жоары Сотыны нормативтік аулылары;

 

7. Министрліктер мен ведомстволарды нормативтік ыкты актілері;

8. Жергілікті мслихаттарды з зыреті шегіндегі нормативтік актілері;

9. Локальды (жергілікті) нормативтік актілер;

10. Жмыс берушіні актілері.

Жергілікті мслихаттарды, кімдіктерді з зыреті шеберінде шыаратын шешімдеріні де ебек ытарын реттеуде маызы бар.

Ебек ыыны айнар кзі ретінде азастан Респуб-ликасы Жоары Сотыны, Конституциялы Кеес Пленумдарыны нормативтік аулылары пайдаланылады. Бл аулы-ларда сот жмыстарын араанда задарды олдану туралы тсініктемелер беріледі. аулылар негізінде барлы соттарды задарды олдананда оларды мазмнын бірдей тсініп, бірыай трыда жзеге асыруын кздейді.

Орталытандырылан тртіппен кабылданан нормативтік кыты актілер жалпы ережелерді белгілейді, ал олар йым-дарда олдананда натылауды талап етеді немесе соан рсат береді.

йымдарда абылданан нормативтік актілер жмыс берушінін актілері деп аталады. Олара, кімдер, бйрытар, ішкі ебек тртібіні ережелері жатады.

Локальды (жергілікті) нормативтік актілерге сонымен атар жымды шарттар мен келісімдер, сыйлыаы беру ережелері, жылдык орытынды бойынша аы толеу тртібі, т.б. жатады.

Бл нормативтік актілер біріншіден, йымны барлы кызметкерлеріне катысты; екіншіден, оларды блжытпай орын-дау барлык ызметкерлерге міндеттеледі; шіншіден, тракты (бірнеше рет) колдануа баытталан. Бірак бл жергілікті актілер ебек катынастарын реттейтін басты зандара кайшы келмеуі тиіс.