Меншікке арсы ылмыстарды ымы мен трлері

Мекшік ыы адам жне азаматты ытары мен бостандытары жйесінде ерекше орына ие, йткені ол адамны жеке басыны л-ауаттылыыны крсеткіштеріні бірі саналады. Сонымен атар, ол экономикалы арым-атынастарды реттеушісі болып саналады, рі осы маынасында ол кпфункционалды болып келеді. Р Конституциясы мен озалатын жне озалмайтын млікті иелену, пайдалану жне билік ету ытарына байланысты мселелерді реттейтін баса да задары бкіл меншік нысандарыны бірдейлілігін жне бірдей оралатындыын атап крсетеді. Р К-ні Ерекше бліміні 6-тарауында арастырылан ылмыстарды тектік объектісі болып меншік саналады. Р Азаматты кодексіне сйкес меншік ыы деп за акттері мойындаан жне орайтын субъектті з арауы бойынша зіне тиесілі млікті иелену, пайдалану жне билік ету ытары танылады. ылмыстарды тікелей объекттері мемлекеттік жне жеке меншік ытары болуы ммкін. Субъективтік критерийлері бойынша меншікке арсы ылмыстарды екі топа ажыратуа болады: меншікке арсы пайдакнемдік жне пайдакнемдік емес ылмыстар. Пайдакнемдік ылмыстарда сйкесінше міндетті белгі болып пайдакнемдік масат немесе ниет табылады. з кезегінде, ылмыстарды объективтік жаыны ерекшеліктері бойынша оларды млікті бтенні меншігінен алуа байланысты (талан-тараж ету) жне байланысты емес (талан-тараж етуге байланысты емес) топтара бледі. Талан-тараж ету деп пайдакнемдік масатта бтен млікті осы млікті меншік иесіне немесе зге де иеленушісіне залал келтіре отырып айыптыны немесе баса адамдарды пайдасына засыз айтарымсыз алып ою жне (немесе) айналдыру танылады (Р К-ні 175-бабына 1-ескерту). Іс-рекетті талан-тараж ету деп тану шін осы аталан крсеткіштер толытай болуы керек. рлы (Р К-ні 175-бабы) – бл бтенні млкін пия талан-тараждау. Млікті алуды пиялылыы екі критерийден трады – объективтік жне субъективтік. Объективтік критерий кінліні іс-рекеттеріні басалардан на трде пия жргізілгенін білдіреді. Ал субъективтік критерий ылмысты жасалуы барысында кінліні зіні жадайды алай тсінгенін сипаттайды. Тонау (Р К-ні 178-бабы) – бтенні млкін ашы трде талан-тараждау. Ол меншік иесіні немесе осы меншік иелігінде болан адамдарды не болмаса баса адамдарды кзінше жасалады. Оны субъективтік белгісіні мні – аталан адамдар млікке атысты жасалып жатан іс-рекеттерді шынайы мн-маынасын тсінуінде, ал кінлі осы жадайды ескермейді. Алаятыты (Р К-ні 177-бабы) объективтік жаы алдау немесе сенімні балаттау арылы бтенні млкін талан-тараж етуден немесе оан ыа ие болудан трады. Осы ылмысты жасаанда жбірленуші млікті ылмыскерге оан сеніп з олымен тапсырады. Алданып немесе сеніп алан меншік иесі немесе зге де зады иеленуші ылмыскерге млкін немесе мілкке ыты з еркімен тапсырады. Иеленіп алу дегеніміз кінліні зіне сеніп тапсырылан бтенні млкін зіні пайдасына засыз айналдыруы масатымен оан засыз иелік етуі болып табылады. Мндай ретте иеленген млік кінліні билігінде болады. Ол меншік иесіне негізсіз айтарылмайды немесе бтен адама берілмейді. Ысырап етуге кінлі адамны зіне сеніп тапсырылан бтен млікті засыз жне тегін зіні пайдалануы немесе баса біреуге беруі, сатуы, арыза беруі жне баса да рекеттері жатады. арашылы – талан-таража слуды е ауіпті трі болып табылады. ылмысты зада арашылы, «яни бтен млікті талан-таража салу масатында шабуыл жасауа шыраан адамны мірі мен денсаулыына ауіпті кш крсетумен немесе тікелей кш олданамын деп орытумен штасан шабуыл жасау» деп аныталан (Р К-ні 179-бабы). Шабуыл жасау деп кінлі адамны жбірленушіге кенеттен, оны арсылыын тойтару масатында те рдіс трде кш олдануы болып табылады. Зада «орытып алушылы, яни бтен млікті немесе млікке ыты беруді немесе кш олданумен не бтен млікті жоюмен немесе блдірумен орыту арылы млікті сипаттаы баса да іс-рекеттер жасауды талап ету, сол сияты жбірленушіні немесе оны туыстарын масаралайтын мліметтерді таратумен, жбірленушіні немесе оны жаындарыны мдделеріне елеулі зиян келтіруі ммкін зге де мліметтерді жариялау» деп белгіленгін. орытып алушылыты тікелей объектісіне меншік атынастары ана емес, жбірленушіні немесе оны жаындастарыны ар-намысы жне оларды жеке басыны бостандыы, ден-саулыы жатады.