Ылмыса атысу барысында ылмысты саралау ерекшелігі.

аза КСР-ны 1959 жылы ылмысты кодексіні жне азастан Республикасыны 1997 жылы жаа К-ні нормаларын салыстырмалы трде талдау топты белгі жаа К-ті Ерекше бліміні 120 бабында сараланан белгі ретінде ескерілген болса, аза КСР-ны ескі К-інде ол тек 30-бапта растырылан. Бл топтанып ылмыс жасауды оамды ауіптілігіні се тскендігін длелдейді. атысушылы ылмысты жауаптылыты андайда болмасын ерекше негіздемелерін туындатпайды. ылмысты кодексті 3- бабында бекітілген ылмысты жауаптылы негіздері ылмыс бірнеше тланы кш біріктіруші арылы жасауы жадайына да толытай тиісті болды. Алайда атысумен жасалан ылмысты ылмысты жауаптылыы жне оны ажетті элементтеріні бірі – ылмысты саралау зіндік ерекшеліктерге ие болады. Олар негізінен тмендегіден трады.

йымдастырушыны, айдап салушыны немесе кмектесушіні іс-рекеттерін саралау кп жадайда орындаушыны рекетіне (рекетсіздігіне) туелді болады. Себебі тек соны рекеттерінде ана жасаланы шін барлы атысушылар жауаптылыа тартылуы тиісті ылмыс рамыны белгілері болады. ылмысты ыта ылмыс жасаан рбір адамны жеке жауаптылыы принціпі боланымен йымдастырушы, айдап салушы, кмектесуші сияты атысушыларды іс-рекеттерін орындаушыны іс-рекеттерінен блек арастыруа болмайды. атысушылар (йымдастырушы, айдап салушы жне кмектесуші) мен орындаушыны жзеге асыруа деген дрежесі, баса атысушыларды да жауапкершілігін шешу туралы мселеге тікелей ыпал ететіндей болуы арастырылады. Мысалы, егер орындаушы оан байланысты емес себептермен ылмысты рекетін оталу сатысында тотатын болса онда барлы алан атысушылары да ылмыса оталаны шін ылмысты жауапкершілікке тартылуы ммкін. атысушыларды рекетін саралау е алдымен ылмысты бірнеше тла бліп жасау процесінде оны атаран рліне туелді яни ылмысты топты ра отырып, олар андай масат кздеді жне атысушылар арасындаы зара байланысты сипаты андай, оларды арасында алдын ала сз байласу болдыма, ылмыса атысушыларды андай трі атысаны, атысуды нысаны жне атысушыны трі есепке алына отырып шешіледі. азастан Республикасыны ылмысты кодексінде ылмысты атысушылыпен жасау рамыны сараланан трі ретінде атысуды нысанына туелді тмендегідей болып блінген: ылмысты адамдар тобыны жасауы 6-бапта, алдын ала сз байласан адамдар тобыны жасауы 49-бапта, ылмысты йымдасан топты жасауы 63 бапта жне ылмысты ылмысты ауымдастыты (ылмысты йымны) жасауы Ерекше блімні 2 бабында арастырылан.

50. Нормаларды бсекелестігі барысында ылмыстарды саралау. Ар намыса арсы ылмыстар ылмысты за нормаларыны бсекелстігі ы теориясы жне практикасыны дербес институты ретінде оларды тергеу жне тиісті сотты істерді тексеру барысы нда олдануда белгілі бір иындытарды туындатады. Бларды бастауы ылмысты-ылы нормаларды растырылуыны зінде: жалпылама тжырымдар жне К-ті баптарыны диспозицияларын натылауда оларды бекітулері мен талаптарынан. Сондытан ылмысты за нормаларын жасатаушылар мен растырушылара зашыарушы тарапынан ойылатын талаптар се тседі. Оларды ышыармашылы ызметі барынша крделі, тергеу жне сот практикасын мият зерттеуді, жоары дегейдегі жалпы жне арнайы теоретикалы дайындыты, ы, юриспруденция рісіндегі білімді талап етеді. ылмысты-ылы нормалар бсекелестігі дегеніміз бір ылмысты К-ті Ерекше бліміндегі екі немесе одан да кп ылмыстарды белгілеріне сай келуі болып табылады, яни ол ылмыс бір мезгілде бірнеше рекет етуші норманы диспозицияларымен амтылады. Аталан бсекелестікті бір ыа айшы рекетті бірдей шамада жазаланушылыын арастыратын екі немесе одан да кп ылмысты заны бар болуы ретінде анытауа болады. Мысал ретінде тмендегіні келтіре кетейік, адамдар тобымен алдын ала сз байласу арылы жасалан рлы (п «а». блім 2. бап. 175 К) жне йымдасан топпен жасалан ылмыс. Немесе «Лауазымды кілеттіктерін теріс пайдалану» (К-ті 307 бабы) жне «ызметтік жаланды» (К-ті 314 бабы). Бл жерде лауазымды тла зіні ызметтік жадайын асаана ызмет мдделеріне арсы пайдалануды ммкін. Оны рекеттері жеке мдделілікпен, пайдакнемдік масатта жасалып жне мемлекетке елеулі зиян келтіреді. Зиян келтіру ресми жаттара крінеу жалан мліметтерді енгізу жасымен жасалады. Тергеушіні жне сотты міндеті бсекелестіктегі ылмысты-ылы нормаларды біреуін дрыс тадап алу. Яни іс-рекетті саралау, жасалан оамды ауіпті іс-рекетті леуметтік жне ыты табиатын барынша дл крсететін К-ті Ерекше бліміні тек бір бабы арылы жасалуы тиіс.