Перизат Ермекараева, Алматыдан.

Репортер брыннан белгілі болып келген таырыпты зерттей отырып, сол саланы жртшылыа таныс емес ырларын ашуа мтылады. Мндай репортаждарды алдын-ала жоспарлап алып жазуа да болады. Таырыпты-танымды репортаждардан жеделдік сипаты талап етілмейді.

Мндай репортаж тиянаты сценарийлы дайындыты, рекетті негізгі кезедерін жне крсетілім жйесін анытауды талап етеді. Репортерді сзі тікелей эфирде режиссураны ажет етеді. Ол іс-рекетті атысушысы болып кетеді. Репортерді жмысы – бкіл апаратты танымал, ызыты пішінге келтіру. Жасы репортер ерекшелігі - болып жатан жадайа стандартты емес кзарас, ондаы ызыты тстарды анытау. Соысы, тележурналист зі оианы модельдеуі ммкін. Бл жерде адамдарды табии реакциясын сынуды арастыруа болады.

діс жасырын камераны кмегімен жанастырылады. Бір кні телевизиялы камералар рылыс алаынан ашы емес жерде орналастырылады. Репортер крермендерге азір мемлекеттік млікті топты рлауы болатынын ескертті. Бл уаытта клік тотап, жмысшылар (репортерді достары) рылыс материалдарын клікке тией бастайды. Біраз уаыттан кейін жмысшыларды біреуі не болып жатанын білуге тырысады. Сол кезде «Басшылыты бйрыы» деген ыса жауап оны анааттандырады. Клік кеткеннен кейін, репортер жасырын жерінен шыып, млікті сатануы жайлы гіме озайды. Бл ойылымды репортаж.

Оиалы репортаж апаратты функцияны атаратындытан, ал таырыпты репортаж мірді былыстарын зерттеп, оны мдени-танымды жне оамды-педагогикалы жатан крсететіндіктен, репортажды жанры ауыспалы болып, сараптамалы публицистикаа тн міндеттерді шеше алады.

Телевизиядаы репортажды табии асиеті мол жанр. Сондытан да репортаж е кп тараан, журналистиканы басты жанры болып табылады. «Репортаж» термині француз тіліндегі «reportage» жне аылшынны «report» деген терминінен шыан. Ол «хабарлау» деген маынаны білдіреді. Бл сздерді орта тбірі латынны «reporto», яни «жеткіз» деген сзді маынасын береді. Бл термин ткен асырды ортасында пайда болды. Оны мерзімдік баспасзге шыар алдында да нсасы кездескен. Онда репортажды элементтерді де боланы айындалан. Біра репортаж з алдына жеке, сапалы жанр болана дейін бірнеше жылдар ажет болды. Содан кейін ана репортерлік маманды пайда болды. Ол «жаалытарды хабарлау», яни аудитория мен оианы байланыс-тырушы болды. Сонымен бірге, Отанды журналистиканы рлеуі осы репортажды барлы БА-ты ішінен е алдыы орына шыуына септігін тигізді, оны ішінде теледидарда бл жанрды ке таралуына сер етті.

Репортаж – журналистиканы белсенді жанры боландытан баспасз, радио, телевизия андай да бір оианы тілшіні кмегімен жедел жеткізеді. Е соы жадайды ерекше атап ткеніміз дрыс болар. йткені, жаалытарды хабарлау баса да апаратты жанрларды масаты болып табылады. Біра репортажда авторды оиаа деген зарасы, былыс, деректерді тадап алуы бірінші орына шыады. Ол апаратты жанрды шынайылыын жоа шыармайды. Журналистиканы тарихында репортажды орны зор. Себебі, ол мірге жаындыымен, былысты шынды бет-бейнесін ашуымен ерекшеленеді.

Газет пен радиода репортер оианы сзбен рлейтіндіктен, суреттеу функциясы газеттік немесе радиолы репортерді шыармашылы жмысында басты орын алады. Телевизияда брі згеше: телекамера мірді зін баылайды, ал репортер оиаа крермендер кзімен арайды. Суреттеу функциясы камераны кмегімен жзеге асатындытан, репортерге болан оианы тек кадрдан тыс баяндап, толытыру ана алады. Берілуіне арай репортаж «тікелей» жне «тсірілген» (фиксированный) деп екіге блінеді. Тікелей репортаж дл сол кезде болып жатан оианы крсетеді, ол озалмалы телевизиялы станцияларды кмегімен жзеге асады. Ал оны дл сол сттегі немесе сол уаыттаы оиасын крсете алмауы фиксацияа жатады. Фиксация репортерлік діске арай бейне, кино, фоторепортаж болып блінеді.

Деректі наты беруді ежелгі тсілі – бейнелеу, сурет салу болып табылады. Бейнерепортаж жанрын телевизияда елестету иын емес. Бл тсілде азіргі компьютерлік графика мен арнайы эффектілерді кмегін олдануа болады. Брын Америка рама Штаттарында зада ата белгіленгендіктен, тележурналистер рашан суретшілерді кмегіне жгінген, бл діс бейнерепортажды тууына септігін тигізгені млім.

Дыбыс сйемелдеуіні ерекшелігіне орай репортажды екі трін атауа болады. Синхронды - табии дауыстар мен атысушыларды сзінен ралатын репортаж трі. Инемалы – мнда кадрдан тыс мтінді тележргізуші оиды. Бл репортаж тріні зіні олданылу аясы бар. Бан арнайы репортаждар жатады.

«Хабар» арнасыны тілшісі Жайна Сламбекті «Жеті кн» апталы сараптамалы бадарламасына жасаан ылымды дамыту мселесіне арнайы репортажы бейнеордан алынды.

Бейнеор

СНХ: Розал Халмрадов - Р Парламенті мжілісіні депутаты

СНХ: Шаймерден Ахметов – айта деу нерксібі жне аграрлы азы-тлік нарыын дамыту департаменті директорыны орынбасары

СНХ: Розал Халмрадов - Р Парламенті мжілісіні депутаты

СНХ: Асылжан Мамытбеков – «азАгро» лтты холдингіні басарма траасы

СНХ: Розал Халмрадов - Р Парламенті мжілісіні депутаты

ЖР: Хош, бл аражат мемлекет азынасынан ылымды дамытуа блінді деп айтса та болады. ылым уан адам жетістікке жету шін баса проблемаа аладамауы керек. Бюджетті аражатына телмірген оытушыларды леуметтік мселелері жо деп айтса ателескен болар едік. Жеіп алан сыйаысын леуметтік масаттара жмсаандар алдаы уаытта жауапа тартылмаса боланы. Жалпы ылымны таы бір жетістігі – биоотын нерксібі. Елімізде жанар-жаармай мнайдан ндірілетін болса, Еуропа елдері азірді зінде жанармай рыногыны белгілі пайызын алдытардан дайындайды. Осы биоотын тірегінде трлі гімелер де шыып жатыр. Бл мселе бізде аншалыты зекті?

Тілші: 1972 жылы ойлап табылан жаа отын трін азастанда дамыту лі бір жола ойылан жо. детте жеуге жарамсыз алдытардан немесе тама нерксібінде олданылмайтын даылдардан жасалатын биоотынды, жаында бізді мамандар «оны бидайдан ндіру керек» дегенді шыарды. Осыан орай зірленген за жобасы, депутаттарды наразылыын туызады.