Атарушы билік органдарыны жйесі

Уикипедия — ашы энциклопедиясынан алынан млімет

Атарушы билік органдары жоары, орталы жне жергілікті болып блінеді. Мемлекеттік билікті жоары атарушы-кімдік етуші органы кімет болып табылады. кіметті Республика Президенті рады жне ол аулылар шыарады. Республика Премьер-министрі кімдер шыарады. кімет ызметі республиканы барлы аумаын амтиды. кімет зіне баынышты зге де барлы атарушы билік органдарын біріктіреді жне оларды жмысына баыт беріп отырады.

Тиісті министрліктер, агенттіктер, ведомстволар атарушы билікті орталы органдары болып табылады. Министрліктер басты атарушы орган болып табылады, ол мемлекеттік баскаруды тиісті саласына басшылыты, сондай-а занамада кзделген шекте, салааралы йлестіруді жзеге асырады.

Министрліктер кіметті тікелей басшылыымен атарушы - кімдік етуші ызметті жзеге асырады, ал министр кімет мшесіболып табылады. Барлы министрліктерді жалпы міндеттері мыналар: з саласында мемлекеттік саясатты жасап, оны іске асыру; за шыарушылы жне нормативтік-ыты актілерді жобаларын зірлеу; салааралы йлесімділікті жзеге асыру жне мемлекеттік баскару саласына басшылы жасау; дістемелік басшылыты жзеге асыру; кадрлар даярлау; оларды біліктілігін жетілдіру жне айта даярлау, т. б. министрлікке жктелген зге де міндеттер.

Агенттік — кімет рамына кірмейтін билікті орталы атарушы органы. Ол салааралы йлестіруді, сондай-а арнаулы атарушы жне рсат етуші ызметтерді жзеге асырады. Агенттікті Премьер-министрді сынуы бойынша Президент рады, айта рады жне таратады.

Ведомство — з зыретіні шегінде арнаулы атарушы жне баылаушы-адаалаушы ызметтерді, сондай-а салааралы йлестіруді немесе мемлекеттік басаруды баынышты саласына басшылыты жзеге асыратын республиканы орталы атарушы органыны комитеті болып табылады. Ведомствоны тиісті орталы атарушы органны басшысыны сынуы бойынша республика кіметі рады, айта рады жне таратады.

Министрлік, агенттік, ведомство шыаратын акті нысаны — министр, агенттік траасы, ведомство басшысыны бйрыы болып табылады. Жергілікті атарушы органдар — кімдіктер. Жергілікті жерде атарушы билікті республиканы кімшілік- ауматы рылымына сйкес облысты, ауданны, аланы, ауылды, селоны, поселкені кімдіктері жзеге асырады.

Жергілікті атарушы органдар — жоспарлар, ауматы дамытуды экономикалы жне леуметтік бадарламаларын, жергілікті бюджетті жасауды жзеге асырады жне оларды атарылуын амтамасыз етеді, коммуналды меншікті баскарады. Жергілікті атарушы органдарды басшыларын таайындайды жне ызметтерінен босатады, жергілікті атарушы органдарды жмысына байланысты зге де мселелерді шешеді.

37.ылмысты жаза тсінігі, оны масаты

Жаза — сот кімі бойынша ылмыс жасады деп танылан азаматтара атысты р елді ылмысты задарында крсетілген баптара сйкес олданылатын мжбрлеу шарасы. Жазаны негізгі масаты леуметтік ділетті алпына келтіру, за бзан адамдарды трбиелеп, айта атара осу, оларды алдаы уаытта жаа ылмыс жасаудан сатандыру болып табылады.азастан Республикасыны ылмысты кодексі бойынша, жаза белгілеу кезінде ылмысты сипаты мен оама атер тндіру дрежесі, айыпкерді жеке басы, оны мінез-лы, жазаны жеілдететін жне ауырлататын мн-жайлар ескеріледі. Сондай-а, жазаны айыпты адамны тзелуіне жне оны отбасы мен асырауындаы адамдарды тіршілік жадайына ыпалы да есепке алынады. ылмыс жасады деп танылан адамдара мынадай негізгі жазалар олданылады: айыппл салу; белгілі бір ызметпен айналысу ыынан айыру; оамды жмыстара тарту; скери ызмет бойынша шектеу; бас бостандыын шектеу; амау; тртіптік скери блімде стау; бас бостандыынан айыру. Негізгі жазадан баса мынадай осымша жазалар бар: арнаулы, скери немесе рметті атаынан, сыныпты шенінен, дипломатиялы дрежесінен, біліктілік сыныбынан жне мемлекеттік марапаттарынан айыру; млкін тркілеу т.б. Брын ылмыс жасамаан азаматтара жаза белгілеу кезінде жазаны жеілдететін мн-жайлар ескеріледі. Ол мн-жайлара мыналар жатады: байаусыз жеіл ылмыс жасау; айыпкерді кмелетке толмауы; айыпкерді жас балалары болуы; зардап шегушіге тікелей медициналы жне зге де кмек крсетуі; ылмыспен келтірілген шыынды толтыруа кмектесуі; ауыр мн-жайларды тоысуынан; ылмыс жасауа жбірленушіні заа айшы, адамгершілікке жатпайтын ылыыны трткі болуы; шын ниетпен кіну, айыбын мойындап келу; ылмысты ашуа, ылмыса баса да атысушыларды шкерелеуге, ылмыс жасау арылы ымырылан млікті іздеуге кмектесу, т.б. Сонымен бірге айыпкер шін ылмысты жауаптылы пен жазаны ауырлататын мн-жайлар да ескерілген

 

38. Адам жне азаматты конституциялы ытары мен бостандытары жйесі, міндеттері

· Жалпыа бірдей адам ыын мойындау оларды конституциялы ытар мен араатынасын, ытарды тбегейлі, негізгі жне туынды болып бліну мселелерін тудырады. Тбегейлі ытара туа біткен ажыраысыз, абсолюттік, халыаралы мойындалан жалпыа бірдей ытар жатады. Туынды ытара конституциялы трде мойындалан жне оамны ркениеттілігі дрежесіне байланысты натыланатын, тзетілетін ытар жатады.

· Конституциялы ытар мен бостандытар — азастан Республикасыны олданылып жрген Конституциясыны екінші блімінде бекітілген ытар мен бостандытар. Конституциялы ытарды барлыы негізгі болып табылады деп айтуа болады. Отанды оамтанушылар негізінен конституциялы жне негізгі ытарды бірдей екендігін мойындайды. Олар негізгі деп тек мемлекетті Негізгі заында белгіленгендіктен ана емес, сонымен атар адам мен оамны, азамат пен мемлекетті араларындаы елеулі байланыстар мен арым-атынастарды бекітетіне байланысты айтылады.

· За ылымында негізге андай критерийлерді аландыына байланысты адам ытары мен бостандытарыны ртрлі жіктелулері крсетіледі. Критерийлер белгілі наты талаптара жауап беруі тиіс: оларды сапалы, маызды болуы тиіс жне р топ пен рбір трді ерекшеліктерін анытауа кмектесуі тиіс.

· Конституцияда келтірілген негізгі ытар мен бостандытарды кпшілігі жай ана жиынты емес, олар белгілі ылыми, мейлінше тере ойластырылан логикалы негізі бар жйе болып табылады. Негізгі ытар мен бостандытар жйесі тек ана оларды тобын ана сипаттаумен шектелмей, сонымен атар Конститутцияда оларды бірізді орналасуыны басымдыын да сипаттайды. Бл жеке адамны ыты мртебесі мніні асиетін тануда мемлекет станатын идеологияны крсетеді.

· Р Конститутциясы азаматтарды ытары мен бостандытарын жіктемейді. Дегенмен, негізгі ытар мен бостандытарды мынадай блінуін сынуды ажет деп санаймыз: азаматтарды жеке ытары мен бостандытары, саяси ытары мен бостандытары, леуметтік-экономикалы ытары. Блай жіктеу азаматтарды ытары мен бостандытарыны барлыын амтитын еді. Ал алдыы атара жеке ытар мен бостандытарды шыуы бізді мемлекетімізді ызметінде адамны табии ытары тжырымдамасын олданатындыын крсетер еді.

· Кеес мемлекетінде адам ытары саласы тек мемлекетті ішкі ісі болып танылды. Мнда адам ытары жніндегі халыаралы йымдарды араласуына жол берілмеді. Тжірибеде КСРО аумаында азаматтарды адам ытарын орауа атысты хабарласуына рсат берілмей, бл ытарды орауды зіні масаты етіп ойан андай да бір оамды рылымдарды рылуына жне оларды тексеруіне жол берілмеді. Осы принцип 1993 жылы Ресей Федерациясыны Конститутциясында крініс тапты. Ресей Федерациясыны халыаралы шарттара сйкес рбір адам егер зін орауды мемлекет ішіндегі барлы ралдары таусылан жадайда халыаралы адам ыы мен бостандытарын орау органдарына хабарласуына ыы бар (3-блім. 46-бап).

· азастан Республикасыны Конститутциясыны 11-бабында: «Республика з азаматтарын республика аумаынан тыс жерлерде орайды жне олдау крсетеді». Р парламентіне осы Конститутция бабыны мтінін айта арап, мемлекет шеберінде ытары оралмаан азамматтарды халыаралы ауымдастыты шеберінде здеріні конститутциялы ытарын жзеге асырылу ыы жнінде згерістер мен толытырулар енгізгу ажет деп ойлаймын.

39.ылмысты іс-жргізу тсінігі