Балаларды ата-аналарынан туандыы анытау

АХАТ органдарында адамдарды кесі мен шешесі (асырап алушылар) ретінде жазу жне баланы тууы (асырап алынуы)туралы, кулік беру баланы туандыы куландыратын жаттар болып табылады.

Баланы анасынан туандыын анытау, детте, киынды туызбайды. Бала туан медициналы мекемені берген анытамасы, ал бала медициналы мекемеден тыс жерде туан жадайда — баланы абылдаган медицина ызметкері толтыран жат, сондай-а куларды айаы жне баса да длелдер, соысына, детте, медициналы сараптамалар жатады (ка сараптамасы) гендік дактилоскопия жне басалары баланы на осы йелден туандыын айатайтын длелдемелер болып табылады.

Баланы кесінен туандыын анытау бдан едуір крделірек. Сондытан ежелгі азата бала кеге — кмн, шешесіне — аян деген мтел бар. Бала тіркелген некеден туан жадайда бала анасыны кйеуі болып табылатын адамны келік длелірекет етеді. Бл адам баланы кесі деп есептеледі жне длелді ажет етпейді. Бала неке бзылан, оны жарамсыз деп таныан немесе бала анасыны жбайы айтыс болан кннен бастап екі жз жетпіс кн ішінде туан жадайда анасыны брыны жбайы баланы кесі болып табылады.

Бала зара некеде трмайтын ата-аналардан туандыын кесі жаынан ерікті турде не сот арылы анытауа болады.

келігін ерікті трде тану — кесі мен шешесіні АХАТ органына бірлескен етініш беру жолымен жзеге асырылады.

Кмелетке толмаан ата-аналар шін де келігін тану ыы олданылатын айтуымыз керек.

Баланы мдделерін орау масатында келік — сот тртібімен аныталады. Баланы кесі деп жобалаан адама талап ойылады.

==Баланы ытары. Балалар мдделерін. мемлекеттік орау рбір баланы отбасында трып, трбиеленуге ыы бар. Отбасылы трбие баланы трбиелеуді е туір трі, сондытан да оан басымыра маыз беріледі. Баланы з ата-анасыны отбасында жне зге де туысандарымен труына, олармен арым-атынас жасауа аысы бар. Неке бзылан кезде бала кбінесе анасыны жанында алып, сонымен бірге трады, ал кесімен, детте, демалыс кндері жолыып трады. Ата-аналарыны ажырасуы бдан кейін блек тра бастаан кесі мен баласыны арасындаы атынастарды тотатуа сер етпеуі тиіс. Біра сот практикасында баланы кесімен кездесіп труына анасыны рсат бермейтіндігіні, не кесіні баласын жне оны трбиелеуге міндетті екендігін мытып кететіндітінін: сансыз мысалдарын кездестіруге болады. За ажырасан, ата-аналара, екі жата баланы те тіррде трбиелеуді міндеттейді. Егер оларды біреуі з міндетін орындамаса, сот оны орындауа мжбурлеуге ылы. Мысалы, сот баланы кесімен кездесу уаытын жне орнын белгілейді немесе анасыны талабы бойынша кені бала трбиесімен айналысуын міндеттейді.

Баланы з ата-анасыны трбиесінде болуа, мдделері мен жан-жаты дамуыны амтамасыз етілуіне, оны адамды кадір-касиетіні рметтелуіне аысы бар. Бала з мддесіне атысты кез келген отбасылы мселелерді шешкенде з ой-пікірін еркін білдіруге ылы. Бала 10 жаса толан со, оны пікірімен де санасады. Мысалы, тегі мен атын згерткенде, бала асырап аланда немесе оны кажеттігі болмаанда ескеріледі.

Баланы ытары жніндегі Конвенцияа сйкес рбір баланы зіні даралыын сатауа аысы бар. Оны даралайтын белгілер аты, тегі, кесіні аты. Балаа есім беру ата-анасыны келісімімен жасалады. Ата-аналарды бала мддесіне айшы келетін, оан айналасындаы адамдарды клкісін келтіретін немесе олайсыз жадайлара алдыратын есім пайдалануларына болмайды.

Егер баланы кесі аныталмаан жадайда, оан есім — анасыны айтуымен ойылады, баланы кесі болып жазылан адамны аты оны кесіні аты болады, ал тегі — анасыны тегі болады.

Мысалы, азатарда з балаларын йгілеуді кптеген ырымдара, т.б. мнді оиалара байланысты рилы трлері болды. Ер балалара араанда ыз балалара кз тию онша сер етпейді деп есептелді, сол себепті олара ен демі, нзік, айтуа жеіл аттар тадалады.

Ер балаларга ат кою басаша болды, себебі мір ауыртпалытары ерлерді мойынына жктелетін. Сондытан бірінші кезекте оларды туан ошаы мен тегін ораушы, ал бейбітшілік кезеде ел рметтеген ататы адамдардай болса екен деп тіледі. За балаларды з ытары мен зады мдделерін орау ыын да бекітіп береді. Баланы ытарын орауды ата-аналары(асырап алушылар, ораншылар, аморшылар), органшы жне аморшы органдар, coт, прокурор жзеге асырулары тиіс. За балаларды р трлі олсушылытан, оны кадір-асиетін орлаудан, ата-анасы тарапынан болатын киянаттардан (рып-соу, аыбастыа итермелеу) орайды. Бізді мемлекетімізде, деттегідей, ыын орау шін аморшы органдара, сота жугіну керек.

Кптеген Еуропа мемлекеттерінде, АШ-та, Канадада арнаулы ызметтер (полиция) жмыс істейді. Балалар солара телефон соып, ата-аналарыны дрекі ылытары, кш олданып жбірлеуі туралы хабарласса, олар тездетіп сол араа жетіп шаралар олданады, ата-аналарынан айыппл алады.

Баланы мліктік ыы да бар, ол кбінесе баланы з ата-аналары мен отбасыны зге де мшелерінен асырап-бау шін аражат кмегін алуына байланысты. Алименттер, зейнетаы мен жрдемаылар ата-анасыны атына келіп тседі, бірак олар балаларды асырап-бауа, білім беруге жне трбиелеуге жмсалуы керек.

! За баланы сыйлы ретінде немесе мраа алан меншігіні; ебекпен айналысып тапкан кіріс меншігіні; жекешелендірілген птер меншігіні болуына жол береді.

Мемлекет балаларды мдделерін орап жне балаларды отбасында трбиелеу балалара трбие беруді е туір трі екендігін тани отырып, трбиені отбасылы туріні артышылыын за жолымен бекітті. азіргі кезде балалар деревнясыны, отбасылы балалар йлеріні рылып, ріс алуы кездейсо жай емес. Жас аналар (детте, студент немесе кмелетке толмаандар) материалды иыншылытары шешілгенше, жоары оу орнын бітіргенше, кмелетке толанша балаларын уаытша трбиелеуге бере тратын міт іі крылды. Мндай аналарды з балаларына келіп, кездесіп труына, аморлы жасауына тыйым салынбайды.

Мемлекет балалара аморлы крсете отырып, бала туанда жрдемаы телейді, кп балалы отбасыларына барынша кмектесіп отырады.

Ата-аналар здеріні конституциялы міндеттерін еркімен орындамаан жадайда, олардан алиментті мжбурлеп ндіріп алу да мемлекетті балалар ыын орауыны бір керінісі болып табылады.^[1]

 

53.Р Парламентіні конституциялы-ыты мртебесі

азастан Республикасы Парламентіні ыты мртебесі Парламент республиканы за шыару ызметін жзеге асыратын е жоары кілді органы болып табылады. Ол ос палаталы, траты негізде жмыс істейтін — Сенат пен Мжілістен трады. Сондытан да бізді Парламентіміз ксіби за шыарушы орган ретінде аралады.

Сенат р облыстан, республикалы манызы бар аладан жне азастан Республикасыны астанасынан екі адамнан, тиісінше облысты, республикалы маызы бар аланы жне Республика астанасынын барлы актілеу органдары депутаттарыны бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан ралады. Сенатты жеті депутатын Сенат кілеттігі мерзіміне Республика Президенті таайындайды.

Мжіліс жетпіс жеті депутаттан трады. Алпыс жеті депутат республиканы кімшілік-ауматы блінісі ескеріле отырып рылатын жне шамамен сайлаушылардын саны те бір мандатты ауматы сайлау округтері бойынша сайланады. Он депутат партиялы тізім бойынша сайланады. Парламент з жмысын сессиялы тртіппен жзеге асырады. Сессия бірлескен жне блек палаталардан, палаталар бюроларынан, траты комитеттерден жне палаталарды бірлескен комиссияларынан трады. Сенат пен Мжілісті бірлескен отырысында республикалы бюджет аралады жне бекітіледі, оны орындалуы туралы кіметесеп береді.

Парламент депутаты бір мезгілде екі палатаны мшесі бола алмайды. Сенат депутаттарыны кілеттілік мерзімі — алты жыл. Мжіліс депутаттары бес жыла сайланады. азастан Республикасыньы кемінде бес жыл азаматы болан, отыз жаса толан, жоары білімі жне кемінде бес жыл жмыс тілі (стажы) бар, тиісті облысты (яни оны депутатты я сайлайтын облысты), республикалы маызы бар аланы не республика астанасыны аумаында кемінде ш жыл траты тран азаматы Сенат депутаты бола алады.

азастан Республикасынын жасы жиырма беске толан азаматы Мжіліс депутаты бола алады. Мжіліс депутаттыына кандидат зіні траты айсы жерде тратын мекеніне арамастан 67 сайлау округіні алаан біреуінен дауыса тсе алады. Парламентті конституциялы-ыты мртебесімен таныса отырып, мынадай жадайды анытауды маызы зор. Конституция тптегенде натылап мыналарды белгілейді:

· тек ана екі палатаны біріккен отырысында андай мселелер аралады;

· андай мселелер тек кана рбір палатаны зыретіне жатады;

· андай мселелерді рбір палата дербес, яни баса палатаны атысуынсыз арауы ммкін;

· ттас аландаы Парламент зыретіне жататын мселелер палаталарды блек отырысында алай аралады.

· Парламент депутатыны мртебесін ктеру масатында депутатты ызметке арнайы кепілдіктер беріледі.

Парламент депутатын оны кілеттік мерзімі ішінде ттына алуа, кштеп келуге, сот тртібімен белгіленетін кімшілік жазалау шараларын олара олдануа (ылмыс стінде сталан немесе ауыр ылмыс жасаан реттерді оспаанда), тиісті палатаны келісімінсіз ылмысты жауапа тартуа болмайды.

 

 

54.Азаматты ытаы шарттар

Азаматты ы дегеніміз — азаматты задарда крініс тапан мліктік жне мліктік атынастармен байланысы бар мліктік емес жеке атынастарды реттейтін нормалар жиынтыы. Бл нормалар азаматты занамада крініс тапан.