V Niczym konie fiakra w galopie

Dwa silne zaprzgi zatrzymay si za kabrioletem Charlène Obo przed domem przy Central Avenue. Rodzina Foxów szykowaa si do wyjazdu po próbie generalnej, przeprowadzonej przez Leah pod czujnym okiem aktorki. W duym salonie przeobraonym w teatraln szatni kobiety zncay si nad dwiema modziutkimi siostrami, otoczone stosami ubra i pudeek z przyborami do szycia.

– Popatrz tylko na te ofermy! – woaa Leah do zmczonej i zaniepokojonej matki. – Na zawsze zostaniecie maymi wieniaczkami…

Przypia wstki do konierzyków, cisna talie, zdja okropn jej zdaniem, fantazyjn biuteri.

– A ty, mamo – dodaa kategorycznym tonem – moesz zachowa t broszk i naszyjnik. Ciebie nie bdzie wida na scenie.

– Miaabym mimo wszystko ochot powiedzie dwa sowa…

– Chyba artujesz. Z twoim akcentem i naiwnoci trzech mdrców? Nasi wrogowie nie zostawiliby na nas suchej nitki…

– Pani córka ma racj – pozwoli sobie wtrci Isaac Post za zgod maonki. – Chodzi przede wszystkim o przekonanie tych ludzi, a prosz mi wierzy, e w Rochester sceptycy mog by drapieni.

Wstydliwie odwrócony ku oknu, skulony na krzele naprzeciw fortepianu George Willets zareagowa natychmiast:

– Ale bdzie te tum ludzi przekonanych do waszej sprawy! Szczególnie czonkowie naszego Kocioa, wiecie przecie, jak nasi przyjaciele kwakrzy s wam oddani! A take mormoni, których wybryków nie pochwalam. I adwentyci! Zao si, e cudowna Ellen White bdzie na widowni…

– Czyta pan gazet? – zaniepokoia si Amy Post.

– „Rochester Herald” to siedlisko sabowitych konserwatystów! – stwierdzia Charlène Obo. – Jutro przeczytamy panegiryk na nasz temat w „New-York Tribune!”.

Jako profesjonalistka zacza popdza towarzystwo, zbliaa si pora wyjazdu do Corinthian Hall. Nie mona stan przed publicznoci, nie zbadawszy sceny, bez odsapnicia i nabrania kolorów za kulisami. Tym bardziej e przed nimi premiera, na dodatek z nowicjuszami! Jeli chodzi o ni, Charlène Obo nie wtpia ju w niezwyke zdolnoci sióstr Fox. Z radoci podja gr w retrospektywne jasnowidzenie: speniy si wszystkie jej oczekiwania. Jane, jej zmara na tyfus w wieku siedemnastu lat siostra bliniaczka, odpowiedziaa jej agodnie za porednictwem niewinnego umysu Kate. W zawiatach, bliszych ludzkiemu sercu ni ciar rzeczy, siostra bliniaczka czuwaa nad ni – wreszcie przestaa w to wtpi po tylu latach straszliwych koszmarów, w których wci te same czarne i czerwone gnomy wyryway jej a to rk, a to nog czy oko. Dziki przyjani z Leah, dziki osobliwym mocom Kate i Margaret zostaa uwolniona od tych karów, których utosamiaa z publicznoci w loach i na parterze, kiedy sama nie wiedziaa, która z nich dwóch odgrywaa komedi, ona czy jej siostra bliniaczka, Jane czy Charlène Obo.

Trzy pojazdy jechay jeden za drugim szerokimi alejami ródmiecia. Na siedzeniu w drugim powozie, z czoem opartym o szyb, Kate odcia si od otaczajcej j paplaniny i zamieszania. Przygoda zaczynaa obiera niebezpieczny kierunek. Przebrana za przykadn dziewczyn, miaa wraenie, e prowadz j ku szubienicy, jak swego czasu t klas angielskich uczennic oskaronych o drobne kradziee. Siedzca naprzeciw niej mamusia miaa min wielkiej sodkowodnej, bladofioletowej ryby. Kate dziwio zdystansowanie, jakie odczuwaa w tej chwili; miaa wraenie, e znajduje si w swego rodzaju akwarium o falujcych wodach, a jej bliscy nale do wodnej fauny. Pewna myl sprawia, e si umiechna: moe duchy, z wysokoci tamtego wiata, drani si z rybami za pomoc niewidzialnych yek…

Na zewntrz drobny deszcz zmienia w tafl lustra szary asfalt, który co jaki czas zastpowa bruk. Latarnicy zaczynali swój obchód, migotliwe aureole naznaczay ich tras, pokonywan spokojnym krokiem. Due sklepy zamykay si przed nosem niezdecydowanych spacerowiczów. W szybach witryn defiloway chiskie cienie – chopcy na posyki, ebracy, obwoni handlarze, rodziny, ulicznice – raz po raz zmiatane grzyw koni w zaprzgach. Kate przygldaa si tym meteorytom, nie mogc si nigdzie odnale. Wszystko dziao si zbyt szybko, nic nie przypominao dnia wczorajszego. Doroli wokó niej chcieli koniecznie bawi si w kotka i ducha. Kady z nich mia na sumieniu mnóstwo ofiar. Któ moe przysic, e nie jest winny czyjego samobójstwa lub miertelnej choroby innego czowieka? Kate bya pewna swojej penej odpowiedzialnoci za mier maego braciszka. Zauwaya jego brak apetytu i rozpalone policzki, kiedy zasn. Powinna bya zmusi go do jedzenia i przytuli mocno do siebie, eby przej jego gorczk. Ale mier jest niespodziewana, jak kada chwila, jak przeywamy na tej ziemi. W agonalnych majakach Abbey umiecha si niemiao, bekota niezrozumiae sowa, wskazywa swoim przeraonym paluszkiem malek szczelin w cianie. Dziecko wie wszystko, bo jego strach nie naley do adnego ze wiatów.

Kate napotkaa senne spojrzenie mamusi. Koysanie doroki wprawiao w ruch jej policzki i siwe kosmyki. Stara kobieta nad przepaci – takie wanie ogarno j przykre odczucie. Czym tak naprawd róni si ywi od umarych? Opara ponownie czoo o szyb, wci z otwartymi oczami, wczua si w drgania, które zmieniay wszystkie ksztaty, rozwibrowane i niepewne. Wród tych cieni ile byo wdrujcych dusz i oywionych magicznym oddechem zwok, rozbiegajcych si na wszystkie strony? Leah tyle razy opowiadaa jej wieczorami, troch, by j upi, a troch, by wyedukowa, historie o ywych trupach i mrocznych przepowiedniach autorstwa angielskich pisarzy, jak ów dziwaczny Horace Walpole, Ann Radcliffe i jej zamek przeznaczenia czy zszyta ze skrawków skóry posta opisana przez Mary Shelley albo przeraajco blada kreatura Polidoriego. Starsza siostra szeptaa u jej wezgowia, wytrzeszczajc oczy i odsaniajc zby: „Lord o bezkrwistej urodzie by spragniony wieej krwi”. Bez wtpienia, wzbogacajc nieco jej sownictwo, miaa zamiar podtrzyma w niej, podsycajc trwog, czarny ogie, zwany teraz modern spiritualism…

Kate nasuchiwaa odgosu kopyt spadajcych kaskadami na bruk; wydao jej si, e dostrzega w powietrzu kobiece gowy wirujce w tacu z noami. Kiedy Leah przykadaa si do opowiadania wybranych historii, dziewczynka nabraa zwyczaju recytowania idiotycznych zakl, by nie umrze z przeraenia:

Oddaj dobremu Bogu

Swojego sonia, eby zyska jego ciar

Ach, co za szczcie! Co za szczcie!

Skulona w kcie doroki, bya bliska zastosowania tej samej metody, by przegna strach zwizany ze zblianiem si do celu. Wydadz j na pastw dzikich zwierzt, j i jej siostr. Och, Maggie, Maggie, znajdmy szybko zaklcie, które pozwoli nam uciec!

Pa króla od stóp do gów

Pynie brzuchem po piasku a na pónocny biegun.

– Co tam znowu mamroczesz, Katie? – spytaa nagle chuda Amy Post, skulona obok niej.

Dziewczynka nie odpowiedziaa, czujc nagle ogarniajcy j spokój. Przypomniaa sobie elfa z podrapanymi kolanami, yjcego w lasach i strumieniach Hydesville. Dziecistwo pokno swój czas jak wat cukrow. Dziewczyna powinna szuka siy raczej w fadach szarej sukienki ni na papierowej szachownicy marze. Ale, ale! Kate tulia do siebie haaliwego sprzymierzeca. Czy to aby nie pan Splitfoot?

W ciasnym powozie z drewna i skóry rozlegy si suche uderzenia, sprawiajc, e pasaerowi drgnli niespokojnie.

– Ach! – zawoaa mamusia. – To znaczy, e jestemy ju blisko!

Nie tylko Kate zwrócia uwag na liczb piknych ekwipay, mahoniowych kolasek, pojazdów konnych wszelkiego rodzaju, przyhamowanych przez rónorodny tum, w którym kohorty kocistych i brodatych purytanów szczerzyy zby u boku wysokich kobiet w kapeluszach i radosnych starców w aobnych strojach. Dokd to zmierza ten ludzki strumie? Isaac Post wychyli swoj gow chudej szkapy przez okno doroki.

– Czybymy mieli konkurencj? Sawny chór, a moe kaznodziej drugiego Przebudzenia?

– No przecie, stary koniu! – rzucia Amy Post, drc z emocji. – Ta gawied przychodzi dla nas, w naszej sprawie! O sodki Panie! To nadzieja ich sprowadza!

VI Raut w Corinthian Hall

W wysokich murach Corinthian Hall nie dao si znale siedzcego miejsca: przestrze zostaa zajta przez tum, którego liczebno przekroczya najmielsze oczekiwania i organizatorzy zaczli rozwaa ju kolejne seanse. Ludzie wlewali si do rodka wszystkimi wejciami, eby zaj lub kupi numerowane miejsce. Plotka, która rozesza si po miecie, wzmocniona przez telegraf i pras, cigna wszystkich amatorów ze stanu Nowy Jork i ssiednich – erudytów i zwykych ciekawskich, nonkonformistów, wichrzycieli, skuszonych siarkowym zapachem nowej reformy, astrologów i wdrownych magnetyzerów, bdcych przejazdem we Flour City, z których wikszo stanowili gorliwi naladowcy Franza Antona Mesmera, uczonych, humanistów i zazdrosnych o ich zasugi wykadowców uniwersyteckich – cay ten wiatek wspózawodniczy z mrowicym si tumem purytanów, przybyych na spotkanie, cho sami jeszcze nie wiedzieli, czy bd bi brawo, czy gwizda.

W pierwszych rzdach, zabezpieczonych przez wonych przed inwazj tumu, zasiaday wane osobistoci, powierzywszy uprzednio swoje laski, cylindry i futra szatniarzom. Studenci i nauczyciele zgromadzeni w galeriach balkonów cierpliwie czekali, przypisujc nazwiska mniej lub bardziej bogatym karkom, które wlizgiway si jedne po drugich za oparcia obitych welurem foteli. Rozpoznano zamonego producenta powozów Jamesa Cunninghama, bankiera Sylvestra Silvestriego i czowieka interesów Harry’ego Maura w towarzystwie synnej aktorki w nieustajcej aobie, wpywowego dyrektora „New-York Tribune” Horace’a Greeleya, a take Alexandra Cruika, znanego kaznodziej podejrzewanego o dziaania okultystyczne i czczenie w porozumieniu z czerwonoskórymi Wielkiego Ducha. Znakomitoci sfery politycznej w trakcie kampanii w hrabstwie Monroe, które wolay zachowa anonimowo, zaszyway si w gbi ló. Prywatn wizyt starego lwa Partii Wigów, Henry’ego Claya, obecnego spikera w Izbie Reprezentantów, udao si zachowa w tajemnicy przed dziennikarzami. Uroczyste wejcie dostojnego sdziego Edmondsa, chemika Jamesa J. Mapesa, profesora Akademii Narodowej, oraz jego kolegi Roberta Hare’a wzbudzio mniejsze zainteresowanie ni zauwaona obecno lokalnych kierowników przedsibiorstw mynarskich i fabryk wókienniczych. Brawami i gwizdami przywitano mera miasta, syna pukownika Rochestera, oraz jego apatyczn maonk. Nikt natomiast nie zwróci uwagi na liczne, porozrzucane po sali postacie zwizane z odrodzeniem duchowym, niektóre w towarzystwie swoich uczniów, jak wizjonerka i adwentystka Ellen White, odziana na biao, z tak opask na czole, gosiciel deizmu Thomas Paine, autor Age of Reason, w którym odrzuca maego Jezusa z jego chrzcielnic, wtego Andrew Jacksona Davisa, oddanego w peni malowniczej Leah Fish, oraz wielu innych, których nazwiska nie byy jeszcze znane, nie liczc odpustowych komediantów rozmiowanych w przerónych iluzjach, akwizytorów kamlotu wypatrujcych wszelkich nowoci i awanturników skupionych na wydarzeniu stulecia lub jednego wieczoru.

W gronie tych ostatnich wygodnie rozparty w fotelu William Pill pali cuchnce cygaro, medytujc nad swoj najblisz przyszoci. Dziki zawartemu pokojowi i posiadanemu certyfikatowi uwolniony zosta na dugo od rozlegych równin. Poprawi te nieco swoj sytuacj finansow w kasynach Rochester. Niestety, te niewielkie zyski umoliwiay mu jedynie stosunkowo skromny tryb ycia, atw mio i whisky ledwo nadajc si do picia. Mia okazj dowiadczy innych, bardziej pomylnych dni w czasach teksaskich, po powrocie ze spacyfikowanego Meksyku. Ale tutaj, jak i gdzie indziej zreszt, szczcie drwio sobie z niego. Pienidze zapowiaday tylko jego rych ruin. Na stae posiada jedynie Bibli ocalon z toncego statku i lady po ospie na twarzy. Na wie o pokazie spirytystycznym, o którym przeczyta u golarza w „Rochester Herald”, ani przez chwil nie pomyla, e moe on mie co wspólnego z zabawnymi smarkulami z Hydesville. Dopiero cierpkie komentarze dziennikarza odwieyy mu pami. „Bufonada stukajcych duchów” okazaa si genialnym pomysem: okoo omiuset–dziewiciuset osób toczyo si pod filarami Corinthian Hall, najwikszej sali w miecie, co powinno przynie organizatorom z tysic dolarów, nawet jeli odliczy gapowiczów wszelkiego rodzaju i darmowe miejsca w pierwszych rzdach. William Pill umia doceni mistyfikacje. Pozna kiedy w Ontario kuglarza kabaretowego, który potrafi zamiesza w gowach widzów, wybierajc sporód nich tych najbardziej przesiknitych alkoholem. W Filadelfii mia okazj obserwowa z bliska brzuchomówc, upadego ucznia utopisty Williama Abbeya, deklamujcego z zamknitymi ustami Deklaracj niezalenoci umysowej i oskubujcego zrcznie mieszczan z ich zegarków kieszonkowych.

Siedzcy midzy dwiema pobladymi od mdoci purytankami, z cygarem przyklejonym do wargi, Pill ziewn szeroko. Brakowao mu jednej przespanej nocy, wic panujce na sali ciepo szybko go zmorzyo. Wkrótce ko porwa go galopem w wynion rozleg preri. Jego take nawiedza duch, wci ten sam. Zauwaona w zauku ulicy albo w innym yciu kobieta o bardzo jasnych wosach i zbyt pikna, by dao si j opisa. Co do jednego by pewien: nie zna jej wcale, a mimo to kocha do szalestwa. Nic, zupenie nic nie miao sensu na tej ziemi, gdzie przydarza si wszystko, tylko nie to, czego si spodziewamy. „Obcy przede mn to ja niegdy, zanim dziewczyna nieznana rzeka do mnie: kim jeste, czowieku bez twarzy, i czego chcesz ode mnie z tymi pustymi rkoma, rkoma podobnymi do trupów…”.

Z nieokrelonego miejsca grzmia teraz czyj gos. Przez na wpó przymknite powieki Pill dostrzeg na owietlonej estradzie posta odzian we frak, o oliwkowej cerze, kruczoczarnych wosach i sztywnej postawie mistrza ceremonii. Pill otrzsn si z sennego paraliu. Widowisko wreszcie si zaczo.

– Przypad mi wielki zaszczyt przedstawienia goci dzisiejszego wieczoru w Corinthian Hall…

Mówic te sowa, Lucian Nephtali dostrzeg oty posta koronera w trzecim rzdzie. Nie widzia go od owej nocy zapomnienia w Golden Dream, po pogrzebie przyjaciela. Dreszcz zaskoczenia kaza mu zawiesi na chwil gos; wydao mu si, e na twarzy koronera dostrzega ironiczny umieszek. Chwil póniej jednak doszed do siebie, cho przed oczami wci mia widok grobu przesonitego oparami opium.

– Posuchajcie proroka Ezechiela! Na Wzgórzu przywróci on do ycia liczne dusze zmarych: „Spocza na mnie rka Pana; i wyprowadzi mnie w swoim duchu, i postawi mnie w rodku doliny, która bya pena koci. I kaza mi przej dokoa nich, a oto byo ich bardzo duo w tej dolinie i byy zupenie wysche. I rzek do mnie: Synu czowieczy, czy oyj te koci? I odpowiedziaem: Wszechmocny Panie, Ty wiesz. I rzek do mnie: Prorokuj nad tymi komi i powiedz do nich: Koci wysche! Suchajcie sowa Pana! Tak mówi Wszechmocny Pan do tych koci: Oto Ja wprowadz do was oywcze tchnienie i oyjecie. I dam wam cigna, i sprawi, e obroniecie ciaem, i powlok was skór, i dam wam moje oywcze tchnienie, i oyjecie, i poznacie, e Ja jestem Pan. Prorokowaem wic, jak mi nakazano. A gdy prorokowaem, rozleg si gos, a oto powsta szum; i zbliyy si koci, jedna ko do drugiej. I spojrzaem: a oto pojawiy si na nich cigna i poroso ciao; i skóra powloka je po wierzchu, ale oywczego tchnienia w nich nie byo. I rzek do mnie: Prorokuj do oywczego tchnienia, synu czowieczy, i powiedz oywczemu tchnieniu: Tak mówi Wszechmocny Pan: Przyjd, oywcze tchnienie, z czterech stron i tchnij na tych zabitych, a oyj. I prorokowaem, jak mi nakazano. Wtem wstpio w nich oywcze tchnienie i oyli, i stanli na nogach – rzesza bardzo wielka”31. Jak Ezechiel, jak Ulisses czy Hamlet, wszyscy kiedy odczulimy obecno duszy kogo, kto odszed – maego dziecka, ukochanej maonki, drogiego przyjaciela… Odtd dane nam jest korzysta do woli z tego daru Opatrznoci.

– Uciszcie tego karawaniarza! – krzykn nieoczekiwanie jeden z robotników z myna.

– Kormoran! – doda kiepski marynarz, naladujc skrzek ptaka.

– Pakowacz sztywniaków! – doczy dla równowagi rzenik.

Z gbi sali day si sysze arty i miechy.

Pamitajc o wyzwaniu, jakie rzucia mu Leah i jej przyjaciele, kiedy wybierali go na mówc, o wyzwaniu, które przyj jak prawdziwy dentelmen, cho z pewnym cynizmem, Lucian podniós gos:

– Niesusznie podawano w wtpliwo prawo sióstr Fox pod pretekstem, i niektóre ze zjawisk mogyby rzekomo zosta sfaszowane lub wyjanione prawami fizyki albo waciwociami psychiki. Miejcie si jednak na bacznoci! Siostry Fox nie broni adnej sekciarskiej imaginacji. Mamy do czynienia z nowoczesnym spirytyzmem, jestemy wiadkami upadku muru milczenia, jaki dzieli nas od naszych drogich zmarych. Chodzi tu wrcz o rewolucj moraln, która zmieni oblicze wiata…

Pomruki wród publicznoci wzmogy si tym razem we wszystkich rzdach i Lucian Nephtali uzna, e moe na tym skoczy, e przysuga, jak mia wywiadczy Leah i jej koleance Charlène, zostaa naleycie wypeniona.

Wycign rami w stron kulis i zacz si wycofywa tanecznym krokiem.

– Obecne tu siostry Fox zademonstruj teraz, zgodnie z wszelkimi obowizujcymi zasadami, pokaz telegrafii duchowej…

Latarnie gazowe i soczewki Fresnela przygasy, pozostawiajc scen owietlon tylko przez dwie lampy astralne o niebieskawych kloszach. Woni wnieli na rodek estrady pikny owalny stó z drewna orzechowego, wysokie krzesa oraz imponujc szaf, jakby mia si tu rozegra jaki bulwarowy dramat.

Publiczno ucicha. Ustay miechy, zakócajcych zaskoczy widok wkraczajcych zdecydowanym krokiem na scen trzech sióstr w ciemnych, skromnych toaletach. Leah, któr wiele osób wzio za matk dwóch pozostaych, wystpia naprzód i przeamaa cisz.

– wiat duchów istnia na dugo przed nami. Duchy nas otaczaj, to wasze zmare dzieci, wasze matki i ojcowie! Wikszo z nich gotowa jest odpowiedzie na nasz apel. Wiele jest nam przychylnych, niemal jak anioy, inne cierpi tortury za popenione na ziemi bdy i wracaj, aby nawiedza miejsca zbrodni. Niektóre sporód najbardziej cierpicych nie pojmuj nawet, e nie yj. Ale wszystkie bez wyjtku d do doskonaoci. Wszystkie duchy po dugiej wdrówce znajd wolno na onie Boga. Wszystkie zostan ocalone…

Wród zebranych rozlegy si guche pomruki i kania. Kate i Margaret stay lekko cofnite, w pócieniu, i czekay na sygna od starszej siostry. Najmodsza wpatrywaa si w otcha widowni z takim samym przeraeniem, jakie wzbudzio w niej jezioro Ontario targane huraganem. ywioowa sia szumiaa u jej stóp, lepa mimo tysicy oczu, gotowa j pochon. Kime bya, by stawi jej czoo? Napicie byo tak wielkie, jej czaszka odbieraa tak silne sygnay, e przez chwil mylaa tylko o tym, by uciec, mdlejc lub popadajc w hipnotyczny sen. Zacisna jednak pici i ca swoj energi wezwaa pana Splitfoota.

Stojca obok Margaret dostrzega blado siostry i dyskretnie zacisna do na jej ramieniu. Sama nie czua si zbyt pewnie, ale mimo wszystko bawi j ogrom zjawiska: zdarzy si cud znacznie wikszy ni caa ta historia ze stukajcym duchem – ci wszyscy ludzie zapacili za ich ogldanie! Czua, e kiedy tylko otworzy pamitnik, z pióra poleje si potok myli. Czy nie bya wanie wiadkiem historii?

Po uroczystym ostrzeeniu sceptyków, którzy mogliby sposzy duchy albo nawet wrogo je nastawi, Leah zwrócia si do sióstr, jak to zostao wczeniej ustalone.

– Margaret i Kate Fox usid przy tym stole pod waszym czujnym okiem. W imi Boga, który obdarzy je witym darem, nie zakócajcie ich skupienia, które ma na celu skanalizowanie pozazmysowych fluidów…

Na skraju paniki Kate i Margaret zerkny na siebie pospiesznie. Osonity przed wzrokiem innych filuterny umieszek jednej doda otuchy drugiej, po czym obie skupiy si, od wntrznoci po czubek gowy, czujc ju w doniach i stopach elektryczne wibracje. „Och, och! Panie Splitfoocie, niech nas pan nie opuszcza!” – bagaa Kate. Nie miaa bowiem wtpliwoci co do tego, e duch kolportera przyby za ni z Hydesville. Wyobraaa sobie jego chye kopytka, zdolne jednym susem pokona odlego midzy Ziemi a Ksiycem. W okamgnieniu pan Splitfoot móg wyskoczy z gbi studni albo z paszczy brunatnego niedwiedzia. Oto zreszt i on – wyskoczy znienacka na stó z min mówic: „Czegó znów chcesz ode mnie, niegrzeczna dziewczynko!”. „Och! Czy widziae t zgraj ogrów i wstrtnych kruków? Znalazymy si z Maggie w niezrcznej sytuacji…”. „Same si o to prosiycie, sowo trupa! Mów zatem! Czego ode mnie oczekujesz?”.

– Duchu, czy jeste tu z nami? – rozleg si ywy gos Kate w odpowiedzi na pytanie pana Splitfoota. – Jeli tak, zastukaj dwa razy…

Szafa, a moe stó stay si natychmiast instrumentami dwóch potnych omotów, o sile wystrzaów czy te siekiery uderzajcej w wydrony pie.

Na sali rozlegy si krzyki, jaka kobieta jkna ponuro. Charlène Obo, wstrznita konwulsj, zaklaskaa jak szalona w donie. Lucian Nephtali, po swoim bazeskim wystpie ukryty w jednym z przej prowadzcych za kulisy, niewidoczny dla publicznoci i aktorów, których móg jednak obserwowa do woli, pali cygaro i zastanawia si nad fantazj uyt przy tworzeniu swego dziea przez Wielkiego Zegarmistrza. Osobliwe fenomeny otaczay te dziewczta. Meble zdaway si im odpowiada niczym rozumne istoty, niczym paralitycy gorejcym szkieletom. Dlaczego zmarli mieliby tak haasowa na byle wezwanie? Leah wpatrywaa si w siostry swoim sowim wzrokiem. Te za, niczym biae, ksiycowe króliki, otoczone pospnym lasem purytanów, baraszkoway midzy dwiema trumnami ze starego drewna, jedn w ksztacie szafy, drug – stou.

Posypay si suche uderzenia, bardziej regularne ni dzwon na szubienicy, a tum hucza z przeraenia i zoci. Czy ba si widm z kosami i zbiskami, jakimi przedstawia je Breughel w swoim Triumfie mierci, przybywajcych caymi tysicami, by pooy kres podziaowi midzy tym i tamtym wiatem? Jeli te dziewczynki maj moc obalania granic, to znaczy, e zblia si apokalipsa. Lucien parskn miechem na myl o tej perspektywie. On sam gotów by na wszelkie moliwe niedorzecznoci, eby znów zobaczy przyjaciela, przeprosi go i przytuli jeszcze raz do piersi. Ale Nat Astor lea bez duszy na starym cmentarzu przy Buffalo Street. O wy, którzy nie wchodzicie – albo jeszcze nie – porzucie wszelk nadziej!