Панча Кроша – сагышты беш чадазы.

Ынчап келирге, чге, кайыын бо хамык саарзык члдер, агы-агы культуралар, философиялар, бижиглер болгаш шажыннар тыптып келгенил дээр болза. Веданы бодунда Панча Кроша дээр салбырын ажыдып кргеш тайылбырлап болур. Ол дээрге кижини сагыжыны 5 чадазы дээн ол-дур, азы болза пять уровней. Чге бир улустар мынчаар бодун алдынар, скелери бир оске, агы-агы зел бодалдыг.

Панча Кроша. Э кудузундан эгелээр мен.

Анумая.

Э куду чада, – ведалар ону бижип турар – э чдек, ажыы-биле чугаалаар болза, барык-ла мал-маган, черлик амытаннар чадазы. Ындыг культурада, ындыг цивилизацияны – Двипада-пашу дээр, ол дээрге ийи буттуг черлик амытаннар дээни ол. Кижи мага-боду алган дириг амытан, ынчалза-даа черлик мал-маган ышкаш чурттап чоруур. Животное получившее человеческую форму жизни.

Мал биле кижи канчаан ылгалып турарыл? Чуу-биле ылгалып турарыл? Мал 4 кузелге чагыртып чурттап чоруур: чем, секс, уйгу болгаш камгалал. Ол-ла. Бо дрт чл дээш чурттап, шимченип чоруур мал-маган. Ынчангашты бо чаданы Ведада адап кааны болза – Анумайа. Майа дээрге шывыг дээн олдур, шыпкан, шыва апкан. Анумайа – дээрге аъш-чемни чадазы-дыр, азы болза ону бир скээр адаары, чргекте чаш кижини философиязы дээр. Крген боор силер – чргекте чаш кижи – тодугда аас-кежиктиг, кажан аштай бергенде – треп турар. Ол дээрге бдн-биле чем дээш чурттап чоруур байдал. Бо анумая чадазында барык-ла камгалал безин чок бооп турар. Чугле чем, секс, уйгу.

Ол чуу чувел? Ындыг культураны азы ындыг цивилизацияны чуу агылап турар. Ол дээрге кажан дириг амытаннар шупту члд чем-биле хемчээп эгелээр. Силер каттыржыр боор силер, боттарыар эскердиер ыйнаан. Чамдыкта бис мынча дээр бис: «Оо, шагда анаа колбаса тктп чыткан, ынчан угжок чурттап чораан бис» азы болза «Совет уеде хлеб ортээ каш копеек чораан, эки е чораан». Шак бо Анумайаны концепциязы-дыр. Ындыг байдалда кижилер сагыжы ол-хире бада бээр, чуртталганы таваа чем деп бодап чоруур. Чижелээрге Библияда болза: чангыс хлебти ачызында кижи дириг чоруур эвес деп каан. Не хлебом единым жив человек.

Бо дээрге э куду, э бдн чада-дыр. Веда литературазында бижип турары болза бо дээрге э чдек чада-дыр. Бо чадада бодуну база дгжп чоруур культуразы бар, шажыны, бодуну медициназы. Ындыг болгаш бодуну эртеми бар болуп турар, ол эртемин Ведалар Анумана деп адап турар. Анумана дээрге бдн-биле гипотезаларга дайанып турар эртем деп турары ол-дур. Чуу деп бодаар силер бо шагны делегей эртеми чуу кырында турарыл?

Дириг амытан, кежик-чолуну ачызында бир-ле еде билиглер талазынче крнп келирге, боданып эгелээрге – Атато брахма джигья сан. Веданта-сутра бо сстерден эгелээр. Утказы: кижи хевирлиг мага-бот чугле чагыс чуул дээш бердинген, э Дээди Абсолют Шын дугайында айтырыглар салзын дээш. Оон ында мынча деп чугаалап турар: «Ам-на кижи апардым. Ам черле мен боданып болур мен, кижини чуртталгазыны утказы чл?», «Кым мен? Бо хамык, мени долгандыр ч чвел?» Ол дээрге чугаалап турары болза, кажан кижи ындыг айтырыглар салып эгелевээн шаанда, ол Двипада-Пашу болуп турар. Ийи буттуг мал. Анаа чемненир, эр-херээжен чорук кылыр дээш чурттап чоруур.

Пранамая.

Кажан дириг амытан арыгланып, бедик байдалче чткп эгелээрге, чогуур денелче оо сагыжы бедип нп келир боду-ла. Ону болза пранамая дээр. Ол дээрге кадыкшыл чадазы-дыр. Прана дээрге кадыкшыл-дыр. Ол дээрге, ынчан кижи бодуну аян-чыргалын, арай багай кзелдерин доктаадып, чогуур денелге тудуп эгелээр. Чип турар чемин шинчилеп, кш-культура сонуургап. Бдн-биле кадыында барган сагыжы. Ынчан ол мынча деп турар. «Кадыкшыл-ла бар болза, артаканын тып алыр, садып алыр, чедип алыр…». Чемни тып алыр бис, кадыкшыл-ла бар болза.

Веда бижиглери чугаалап турар болза. Бо дээрге шору бедик чада деп турар. Ол уеде интеллект тыптып келир. Бо уровень боду хй бичии чадаларга чардынган. Ынчап келирге моо э бедик чадазы дээрге Хатха-йога дугайында билиглер деп бижип каан Ведада.

Манамая.

Дараазында чада - манамая. Оон-даа р. Ол дээрге пранаяманы эрткеш сагыжын арыглангаш манамая чадазынга нп келир. Мана дээрге «угаан» дээн ол-дур. Угаанны платформазы. Чижелээрге ч дээр ийик бис: Куш барда угаан херек чок. Ам бо таварылгада дедир байдал: кш уже херек чок, чем кол эвес – кижи угаанын нелеп эгелээр. Ол дээрге, кижи менталитетке чедир бедип келген, мана бар, бодуну иштинде угаан тып алган.

Бо чадада чуу болуп турарыл? Чугаалап турары болза, бо чадада кижи угааны-биле бодалдарын саарып эгелээр. Чуртталганы шын утказыны дугайында, бодуну аайы-биле хамык дрмнер чогаадып эгелээр, сагылгалар. Колдуунда бо хамык агы-агы литератураны орта билбейн барганыны ачызында. Делегейде бар чзн-баазын билиглерни сонуургап шинчилеп чоруур.

Бодуну угааны-биле хамык чуулдерни тайылбырлап, менээргенип эгелээр. Ол болза орустаарга «уровень ментальных спекуляций». “ментал” – дээрге угаан дээн, Спекуляция – аай-дедир садып-саарары. Ол дээрге кижи шын билиглер чок, бодалдарын аай-дедир угаанында бодунга-ла садып-саарып олурар. Мындыг байдалды э бедик денели болза Дээди сарыыл (Высший разум) болуп турар, азы болза дынаан боор силер чамдык улус Бурган чок, анаа бир черде Дээди Сарыыл (Высший разум) бар, шупту чве ааа чагырткан дээш баар. Бир-ле черде Делегейни сарыылы бар деп-ле. Ынчан ол, бо Делегей Вселеннаяда бир-ле ындыг, материалдыг чуулдерни хоойлу дрмн чагырып турар, дээди кштер бар деп боданып эгелээр. Ынчалза-даа сеткилге хамаарышпаан. Ам олар чугле угаанда дайанып алган болгаш, бо хамык э дээди деп бодап, оон ынаар чуу-даа чок деп бодаар. Бо болза манамая-дыр.

Вигьянамая.

Оон бедик дараазында чада бар, вигьянамая. Вигьянамая болза, ол дээрге кажан дириг амытан бдн-биле сеткил билиглерини практиказынга даянып эгелээрге, бо чадаже унуп келир. Ялымныы-биле (серьезно) авторитеттиг, Йогасутра Патанджали азы болза Бхагават Гита, Шримад Бхагаватамда айтып бижип каан, йога системазынга чагыртып эгелээр. Бир мындыг Йогасутра Патанджали деп бижиглер бар. Ында шупту бар авторитеттиг йога системаларын тайылбырлап бижип каан. Чижелээрге силер бир-ле йога-биле мергежип турар болзуарза, а ол Патанджалини Йогасудурунда чок болза, ол хамык шупту манамая категориязы-дыр. То есть ментальные спекуляции и неправильное знание науки. Угаан-биле бодалдар саарыышкыны болгаш йога деп эртемни шын эвес билип турары. Йога дээрде шынында очулдурарга харылзаа дээн ол-дур, ажыы-биле, Бурган-биле харылзаа.

Анандамая.

Слгу чада – э бедик, э дээди, дириг амытанны лезини э слг чадазы болуп турар. Бо чада анандамая деп адаттынып турар. Бгдеге, мге сеткил таалалы. Бо чл чгле Бхакти-йога-биле бдттнгр. Ол йога дээрге, арыг ынаныш-биле Бурганга бердинеринин йогазы.

Ынчап келирге, Веда литературазы сагышты бо мындыг беш чадазын тайылбырлаан билиглер берип турар. Панча Кроша. Ындыг болгаш кижи чоорту бо чадаларга скеп азы бадып турар болур. Ол болза кижини кзелдеринден хамааржыр.

 

Бичии тайылбыр. Мындыг орус сс бар вожделение дээр. Тыва дылче канчаар очулдурарын билбедим. Анаа кузел дээрге база ол эвес болур. Чидиг чазый кузел деп болур ирги бе?