Халы аарту комиссариатыны алашы тжірибе мектептері.

Халыа білім беру айраткерлері жне I Жалпыресейлік халыаарту сьезі (1918). Мектеп ісін басаруды Кеес кіметі большевиктік партияны крнекті айраткерлері А.В.Луначарский мен Н.К.Крупскаяа жктеді. 1918 жылы оу-аарту жніндегі мемлекеттік комиссияда А.В.Луначарскийді жне Н.К.Крупскаяны басаруымен “Бірыай ебек мектебі туралы ереже” жне “Бірыай ебек мектебіні негізгі станымдары” атты жатты даярлау жмысы жргізіліп, 16 азанда аталан жаттар жарияланды. Осы жатты екіншісі “Бірыай ебек мектебі туралы декларация” деген атпен халыа тарады. “Декларация” мектепті саясатпен байланысты болуын кеес педагогикасыны е негізгі станымы ретінде атап тті.Анатолий Васильевич Луначарский (1875-1933), Халы аарту комитетін 1929 жыла дейін басарып, коммунистік трбие беру идеясын насихаттап, мектепті айта ру мселелерімен белсене айланысты. Оны негізгі станан идеясы жас рпаа оам мддесіне сай білім беру жне трбиелеу болды. Халыаарту комиссариатыны белгілі айраткерлеріні бірі - Надежда Константиновна Крупская (1869-1939). Оны негізгі идеясы жас рпаа коммунистік трбие беру болды. Н.К.Крупская ебек трбиесіне жалпы жне политехникалы білім беруге, мектепке дейінгі жне мектептен тыс трбиеге, оыту мен трбие мазмнына арналан кптеген педагогикалы ебектер жазды. 1918 жылы I Жалпыресейлік халы оу-аарту съезінде жаа мектепті баытын айындайтын жаттарды “Бірыай ебек мектебіні ережесі” жне “Бірыай ебек мектебіні негізгі станымдары” деп аталан жаттарды жобалары абылданды. Осы жаттарды негізінде мектепті айта ру станымдары мен оуды жаа мазмны арастырылды, оларда:

• жергілікті басару органдарынан мектеп ісін тікелей ола алу талап етілді; етілді;

• мектепте зін-зі басаратын орган (мектеп кеестерін) ру, оны рамына педагогтар, оушылар, ата-аналарды кілдерін амту кзделді;

• жергілікті жерді жадайын ескеретін, лгі ретінде (міндетті емес) оу бадарламалары енгізілді;

• ылым негіздерінен оулытар дайындалды, олданыста бар оулытарды пайдалануды сынды;

Алайда бл жаттарда балаларды білімін кнделікті тексеріп отыру, йде орындауа тапсырма беру, емтихан тапсыру міндеттелмеді. Жаа мектепті руды алашы жылдарында малімдер мен оушыларды тжірибелік ізденістеріне шектеу ойылан жо. Оу ісін йымдастыруа малім мен оушылар те ыпен белсенді трде здері атысуы тиіс болды. Мектептегі оытуды негізіне ебек трбиесі алынды. Мектептегі ебек трбиесі е бірінші маызы зор мселе ретінде аралумен бірге, оушыларды дене жне эстетикалы трбиесіне де ерекше назар аударылды, политехникалы білім беру мселесін ола алу керектігі атап крсетілді.Балалармен гуманистік, яни ізгілік атынас ру масатында малім мен оушы арасындаы сыйласты арым-атынас лгісін орнатуа кіл блінді. Бірыай ебек мектебін бір нсадаы ана мектеп деп тсінбей, олар станатын жалпы идеялар бірлігін талап етумен бірге, жергілікті айматы жалпы жне айырыша ерекшеліктерін ескеру ажеттігі айтылды.1920 жылы Оу-аарту халы комиссариаты кеес мектебіні оу жоспарын жариялады. Бл оу жоспарыны ерекшелігі р трлі оу пндерін оытуа назар аударылды. Орыс тілі мен дебиеті, математика пндерін оытуа саат кбірек блінді

Ш.А. Амонашвилиді гуманды-тлалы технологиясы. Орта жне жоары мектепті даму тенденциялары. азіргі жадайда здіксіз білім беруді лтты жйесін дамыту мселелеріні сипаты.

Ш.А.Амонашвилиді гуманды-тлалы технологиясы. Орта жне жоары мектепті даму тенденциялары. азіргі жадайда здіксіз білім беруді лтты жйесін дамыту мселелеріні сипаты.

Ш.А.Амонашвилиді тлалы-ізгілендіру технологиясы оушыны

жеке тлалы абілеттерін аша отырып, трбиелеу мен дамытуды, оны жрегіне жол табуды, танымды кшін дамыту мен алыптастыруды, білім мен абілетті тередететін жне кеейтетін жадайлар жасауды, зін-зі трбиелеуді масат етеді. Танымды оуды, жазбаша сйлеу ызметін дамытуды, лингвистикалы сезімді, ызметін жоспарлауды, шетел тілінде сйлеуді, рухани дниесін байытуды, лемні слулыын танытуды кздейтін бл технология барлы жадайлар арылы ізгілендіре оытуды негізге алады. Ш.А.Амонашвилиді технологиясы оушыны ызметін баалауды бірінші орына ояды. Санды баалаудан грі сапалы баалауа (білім алушыны істеген рекетіне мінездеме беру, нтижесін шыару, зін-зі баалау мен сыйлауа йрету) айрыша мн береді.

азастан Республикасыны Конституциясында (12, 27, 28, 29, 30 - баптарда), «азастан Республикасындаы бала ытары туралы», «Білім туралы», «Діни сенім бостандыы жне діни бірлестіктер туралы», «Неке жне отбасы туралы», «Кмелетке толмаандар арасындаы ы бзушылытарды алдын алу мен балаларды адаалаусыз жне панасыз алуыны алдын алу туралы», «Отбасы лгісіндегі балалар ауылы жне жасспірімдер йлері туралы», «Азаматтарды денсаулыын сатау туралы», «ЖТБ ауруыны алдын алу туралы», «Темекі шегушілікті алдын алу жне оны шектеу туралы» азастан Республикасыны Задарында жне т.б. маызды жаттарда жеке тланы лтты жне жалпы адамзатты ндылытар негізінде алыптасуы мен дамуы жне оны ксіби жетілуі шін ажетті жадайлар жасау; баланы трбиелену, білім алу жне жан-жаты алыптасу, ана тілін, лтты салт дстрлерді сатау, апараттану, ден-саулыын ныайту сияты ытарын іске асыру – білім беру жйесіні басты міндеттері болып табылады.

Н.И. Пироговты педагогикалы ызметі. Н.И. Пирогов бойынша жалпы адамзатты трбиесіні мні. Н.И. Пирогов бойынша халыты трбие жйесі. Малім шін оытуды ережелері. Трбиені мні, масаты жне принциптері туралы тсінік.

Пироговты негізгі педагогикалы статьялары

1856ж.-мір мселелері. Басты идеясы –жалпы адамзатты білім беруді орау.

1858ж.-Балаларды денелік жазалау - амшымен ру антипедагогика-лыты крсетеді.

1859ж.-Киевтік оу округіні гимназияларына оушылар туралы ережелерді негізгі бастамалары.

Киев оу округі бойынша гимназия оушыларды ылытары жне жазалаулары туралы ережелерді орындалуы туралы есебі. Балаларды денелік жазалауа арсы болып, біра бл срата бірізділік танытпады. Оны ойынша практикада жазалауды олдану керек.

Педагогикалы кзарастарЖалпыадами трбиені, елге ажетті азаматты трбиелеп шыару деген идеясын негізгі деп есептеді. «Трбие-адам болуа келу керек» деген 3.Ана тілінде трбиелеу жне білім беру.Ана тілі жек крушілік «лтты сезімді масара етеді»4. Ол ксіби білімні жаласыны негізгі –маыналы жалпы білім деп санады.5. Жоары мектептерде лкен оытушылпрды шаырады, студенттермепрофесорлар гімелерін одан рі жаластыруды сынады.6.Жалпы зайырлы білім беру шін кресті.7. Баланы жеке тла ретінде сыйлауа шаырады. 8. Жоары мектеп автономиясы шін кресті.

Дидактикалы ойлары

-Малімдер білім беруде ескі, догматикалы дістерді тастап жаа пайдаланулары керек.Оушыларды ойларын дамыту жне туелсіз жмыс жасай алуа дадыландыру-а йрету.Малім баяндап тран материялына зейінін аударту жне ызыушылы тудыру керек.Сыныптан сыныпа кшіру жылды лгерім бойынша жргізіледі.Ауыстыру емтихандарында кездейсоты жне формализімні белгілері бар.Сословиялік ксіби білім беруге сынилыы Сословиелік мектепте жне ерте утилитарлы ксіби ілімге, арсылы білдірді. Балалара ерте, мерзімінен брын мамандандыруа арсылы крсетті. Балаларды адамгершілік трбиесін тежейді, оларды ой-рістерін тарылтады деп есептеді.Мектептердегі казармалы тртіпті, балалара деген немрылай арым-атынасты олдамады.

Н.И. Пирогов бойынша халыа білім беру жйесі.

арапайым (бастауыш) мектеп

(2 жыл): арифметика, грамматика. Классикалы прогимназия (жалпы білім беретін сипаттама. Реалды прогимназия

Пирогов елдегі жексенбілік мектептерді йымдастырушыларды алашыларыны бірі болды, оны руды ажеттік деп тапты. Пирогов жобасы сословиелік мектепте арсы баытталан. Оны барлы білім беру бірыай мектеп станымы бойынша рылан

К.Д. Ушинский педагогикалы ызметі мен мрасы. К.Д. Ушинский жеке тланы алыптастыру факторы ретінде ебек трбиелік мні туралы. Оытуды дидактикалы негіздері. К.Д. Ушинский малім жне оны дайындыы туралы.

Педагогикалы іс-рекет 1854ж.-Гатчинскжетім балалар институтіні инспекторы.

1857-1858ж.ж.-маалалары: педагогикалы дебиеттеріні пайдасы туралы, оамды трбиені халыты негізі туралы, оамды трбиені халыты негізі туралы, мектепті ш элементі.

1859ж.-Смольный игі(ізгі) ыздар институтыны инспекторы.

1861-ж- орыс тілі хрестоматиясы.Балалар лемі.

1860-1870ж.ж.- халы аарту кімшілік журналы Мааласы: Ана тілі, малім семинариасыны жобасы.

1862ж.-Смольный институт жмысынан босатылды.

1867-1869ж.ж.-«Адам трбие ралы ретінде» атты пед.-псих. Шыарма.( пед. антропологиялы шыарма

Ушинскийді дидактикасы Шама жетерлік принципі оу материалы оушы шамасына сай болуы керек.Бірізділік принципі –пнді игеру біртіндеп жру ажет. Жеілден иына, алдыны материал кейінгі материала негізделуі керек.Крнекілік принципі –балалар ойлауы –крнекі бейнелік болу ажет.Мегеруді ынушылы,негіздемелі жне беріктік принципі –игерілген материалды балалар тсініп ыну ажет. Материал бекітіліп айталану керек. Малім білімні беріктігін сатау тиіс

Оытудаы саба жне дістері:

1.Класс оушыларыны траты рамы.

2. ата саба кестесі .

3. Жекелік оу жмысымен атар, класс оушыларымен жаппай оу жмысын штастыру

кезендегі оу жмысыны трлері:жаа білімді хабарлау;Жаттыу-лар;айталау-лар білім есебі; жазбаша жмыстар;

Сабата олданылатын тсілдер:Оушыны зіндік жмысы ;оу жмысын ауыстыру жне дістері-ні р трлілігі;тсіндірмелі оу;оытуды дыбысты дісі

Оулытары: Ана тілі - ліппед-ен алашы оу. Басты зейін – балалар ойлауы мен оршаан лем жнінде орды дамуына орыс тіліні маызы. Балалар лемі – (3-4 жыл оыан) оушы-лара. Жара-тылыс-тану жне геогра-фия білімдері-ні млімет-терін хабарлау.

Ушинский малім туралы: Малім тек пн малімі емес,сонымен атар трбиеші де болуы ажет.з мамандыын сю; трбиеісіне жауапкершілікпен арау;білімді адам болуы; педагогика жне психологияны білуі;педагогикалы шеберлікті жне педагогикалы тактіні игеру.

Л.Н. Толстойды педагогикалы ызметі мен кзарастары. Л.Н Толстойды халыа білім беру, трбие жне мектепке кзарасы. «Ясная Поляна» мектебіні ескерткіштері. Л.Н. Толстойды бастауыш оыту жне халы мектебі теориясын дамытудаы педагогикалы ебектеріні маызы.

Педагогика, трбие жне оыту мселелері Л.Н.Толстойды практикалы жне теориялы ызметінде ерекше орын алады.

60-жылдардаы оамды-педагогикалы озалысты серімен Л.Н.Толстой халы аарту саласында оамды-аартушылы ызметпен ызыа айналысты. 1859 жылы Ясная Полянада шаруа балалары шін мектеп йымдастырды, 1861-1862 ж.ж шаырылан малімдермен бірге онда саба берді. Оны ынтасымен Ясная Полянаа жаын жерлердегі болыстарда кптеген бастауыш ауыл мектептерін ашты. Ясная Поляна мектебіні жмысы баса негізде рылды, сол кездегі орыс жне батысеуропалы мектептерден тбірімен згеше негізде руды жоспарлады.Бл мектепке тн ерекшелік баланы жеке басын басып-жаншитын ралдарды болмауы, керісінше, толы еркіндік, баланы шыармашылы кшіне тере сене білу, олара ізгілікпен арау, білімге деген оларды сранысы мен ызыуын анааттандыру туралы руаытта да аморлы жасау. 1862 жылы Ясная Поляна мектебінде полицияны жргізген тінтуінен кейін Ясная Поляна мектебі з жмысын тотатуа мжбр болды. Толстой да педагогикалы ызметін біржола тотатып, “Соыс жне бейбітшілік” романын аятауа кірісті. 1870 жылы Толстой таы да педагогикалы ызметке оралды (романмен жмыс аяталаннан кейін). Осы кезде Толстой “ліппе” атты алашы оыту шін оу кітабын растырды, кейін “Жаа ліппе” жары крді жне сауат ашуа оытуды жалпы мселелерін талдайтын “Оу кітабын” растыруа ерекше кіл блді. 70-жылдары Толстой балаларды таы да Ясная Поляна мектебінде шкірттерді айта оыта бастады, шаруа малімдер семинариясыны жобасын жасады. Толстойды 60-жылдарды бас кезіндегі педагогикалы ізденістерінде трбие баланы жеке басына жасалан атыгездік болып табылады, сондытан да оан жол беруге болмайды, тек ана білім берумен ана, демек, лкендерді балалара берілетін білімімен ана шектеу керек дегенді айтты. Біра ол шаруалар мектебінде оуа, жазуа, арифметикаа жне т.б. тек ана оытып ана ойан жо, сонымен атар трбие жмысын жргіздіЛ.Н.Толстой малім туралы былай деді: “Егер малім жеке басында з ісіне сйіспеншілікті жне оушыларына сйіспеншілікті штастыра білсе, ол наыз малім”. Л.Н.Толстой малімні шыармашылы абілеттігіне, оны педагогикалы шеберлігіне педагогикалы ізденістеріне ерекше мн берген болатынды. Толстойды жан-жаты педагогикалы ызметінде орыс, педагогикалы ой-пікірін жне Ресейді ткеріске дейінгі мектебін байытан кптеген жаымды жатары мен нды тстары мол болды.

А.С. Макаренконы педагогикалы ызметі. жым- трбиені негізгі факторы. ХХ ортасындаы лы педагогты теориясы мен тжірибесіндегі ебек трбиесі. А.С. Макаренконы идеяларын азіргі мектепте олдану.

А.С.Макаренко (1888-1939) е алашында педагогика ылымына тжірибелі педагог ретінде келді. Ол 1917-1918 ж. ж. мектеп ісін мегеруші, 1920 жылы Полтава тбіндегі балалар колониясын (кейіннен М.Горький атындаы колония) басарды. 1925-1935 ж. ж. Харьковтегі Дзержинский атындаы колонияда ызмет атарды. Осы кезедерде оны стазды тжірибесінен туындаан «стазды дастан”, «Мнара стіндегі тулар”, «Ата-аналара арналан кітап” атты ебектері жары крді.А.С.Макаренко трбие дерісі е алашында педагогикалы жобалаудан басталуы керектігін айтты. Ол жеке тланы сапалы асиеттерін алыптастыруды екіге бліп арастырды. Бірінші, барлы тлалара орта сапалар жне екінші, оушыны жеке даралы сапасын алыптастыру шін оны абілеттері мен бейімділіктерін ескеру керектігін крсетті.А.С.Макаренко теориясыны зегі коллектив (жым) туралы ілім болды. Ол педагогикаа ”коллектив” деген терминді ендірді, коллективтік трбиені йымдастыру теориясыны негізін алады. Мектеп коллективіні маызын барынша жоары баалап, коллективті даму кезедерін шке бліп, оан сипаттама берді:

бірінші кезе, педагог жым мшелеріне талап ойып, оны орындалуын адаалайды;

екінші кезе, балалар арасынан белсенділер тобы блініп, з еріктерімен трлі жмыстара атысады, педагогты ойан талаптарына олдау крсетеді;

шінші кезеде жым зін-зі басару дегейіне жетіп, трлі оу-трбие, шаруашылы, мдени мселелерді шешуге атысады, жым атынан р оушыа міндет жктеледі.

Трбиеші жымны даму кезеін ескеруіне байланысты трбиеленушілерге тиімді ыпал жасау дістерін тадай алады.

А.С.Макаренко жымды сипаттайтын негізгі ерекшеліктерді анытады, олар: айын трде масата талпынушылы, барлы жым мшелеріні іс-рекет жасауы, бірлігі, жым мшелеріні з арасында міндеттерін анытауы, бл міндеттерді р айсысыны ыпты орындауы; ата трде орнатылан тртіпті болуы, оны жым мшелеріні сзсіз орындауы; з мшелері шін жымны жеке адамдарыны бкіл жым алдындаы жауапкершілігі, зара кмек, зара баылау, жолдасты сезім, зара баына білу.

В.А. Сухомлинскийді педагогикалы кзарастарыны негізгі аидалары. В.А. Сухомлинский жеке тланы жне жымды алыптастыруда зін-зі трбиелеуді ролі.

В.А.Сухомлинскийді шыармашылыы рбір жыл ткен сайын бізді елімізде, сол сияты шетелде ылыми жне педагогикалы жртшылыты тарапынан бірден-бір ерекше кіл блініп келеді. Бл кездейсоты емес. Оны талдаан педагогикалы жйесі педагогика ылымын жаашылды идеялармен жне аидалармен тек ана байытып ойан жо, теорияа, сонымен атар білім беру жне трбие тжірбиесіне ерекше лес осты жне отанды педагогикалы ой-пікірді дамуына белгілі революциялы кезе болды.

Педагогке философ сияты, оны танымды аидалары, педагогикалы сенімдерін алыптастыру шін ондаан жылдарды ажет етеді. В.А.Сухомлинскийді кптеген жылдары осыан кетті.

В.А.Сухомлинскийді рухани кш-жігері мен талантыны шарытаан кезінде 1970 жылы 2 сентябрьде дниеден озды. 1942 жылы Москва маында алан ауыр жарааты із-тссіз кеткен жо, кейін ол біліне бастады.

В.А.Сухомлинский – гуманистік дстрлерді лайыты ізбасары болып табылады. Павлыш мектебінде жазалаусыз трбие бкіл педагогикалы жымны педагогикалы аидасы болып табылады. “Он жыл мен, - деп жазды В.А.Сухомлинский,- зімні трбиеленушілерімді жазалаусыз трбиеледім жне олар белгілі адамдар болып шыты”.

В.А. Сухомлинский жеке тланы жне жымды алыптастыруда зін-зі трбиелеуді рлі

В.А. Сухомлинский балалар жымын дамыту теориясына айтарлытай лес осты. Оны тере ойлары бірсыпыра ылыми ебектерінде «Коллективті діретті кші» баяндалады. В.А. Сухомлинский пікірі бойынша рбір бала трбиесі жымда негізгі трбие ралы болады. Балалар мен трбиешілер арасындаы рухани арым-атынас жымды атынасты даму процесі, В.А. Сухомлинскийді арым-атынас жайындаы идеясы жаашыл малімдерді идеяларымен штасып жатыр. Демек, ынтыматасты балалармен арым-атынас жасауды нтижесінде туды. Ынтыматасты идеялары жаашыл малімдерді ебектерінде ылыми-дістемелік трыдан арастырылады.

В.А.Сухомлинскийді ебектеріні ішінде елімізді педагогикалы жртшылыы мен кптеген шетелдерде белгілі жне кеінен тараан “Балаа жрек жылуы”, “Азаматты алыптасуы”, “Коллективті дыретті кші”, “Павлыш орта мектебі”, “Малімдерге жз кеес”, “Мектепті жас малімімен гіме” т.б. кітаптарын ерекше атауа болады.