Зерттеуді негізгі дістері

Педагогикалы психология деректер алуды барлы ш кзін пайдалана отырып ылыми дістерді негізгі ралдарына ие болып отыр: олар - баылау, сауалнама жргізу, эксперимент, ызмет (шыармашылы) нтижесінде туан нім, тестілеу, социометрия жне т.б. ылыми танымны дегейіне байланысты – теоретикалы немесе эмпирикалы дістер ретінде аныталады. Педагогикалы психологияда кбінесе эмпирикалы діс олданылады.

Баылау – педагогикалы психологияда (жне жалпы педагогикалы тжірибеде) адамды масатты, жйелі зерттеуді эмпирикалы дісі. Байауа алынан зіні байау объекті болып табылатынын білмейді, байау жаппай немесе тадаулы бола алады, - мысалы, барлы оу барысын тіркеп немесе тек бір немесе бірнеше оушыны тіркеп отыру. Байауды негізінде сараптамалы баа берілуі ммкін. Байау нтижелері арнайы хаттамалара енгізіліп, онда баылауа алынан оушыны (оушыларды) аты-жні, кні, уаыты жне масаты белгіленеді. Хаттама деректері сапалы жне санды деуден теді.

зін-зі баылау – адамны рефлекстік ойлау негізінде зін-зі баылау дісі (зін-зі баылау объекті болып масаттар, мінез-лы трткісі, ызметіні нтижесі бола алады). Бл діс зіне-зі есеп беруді негізінде жатыр. Ол субъективтілікті басымдылыымен сипатталады, ол кбінесе осымша ретінде олданылады (XIX-XX . иылысында зін-зі баылау интроспективті психологияны негізі болып табылан).

гімелесу - педагогикалы психологияда (жне педагогикалы тжірибеде) адам туралы онымен арым-атынас жасау, оны масатты баытталын сратара жауаптарыны нтижесінде мліметтер (апараттар) алуды эмпирикалы дісі. Жргізуші оны масаты туралы зерттелінушіге айтпайды. Жауаптар (ммкіндігінше гімелесушілерді назарын аудармай) дыбыс таспасына жазу, немесе тез жазып отыру, стенография арылы тіркеліп отырады. гімелесу - адамды зерттеуді дербес дісі, сонымен атар кмекші діс, мысалы эксперимент пен терапияны алдын-алушы діс бола алады.

Схбат - гімелесуді ерекше трі ретінде, ол туралы хабардар, схбат алынып отыран адам туралы апарат алу шін ана емес баса да адамдар, оиалар жне т.б. туралы мліметтер алу шін олданылады.

гімелесу, схбат барысында сараптамалы баа берілуі ммкін.

Сауалнама – арнайы дайындалан жауаптар жне зерттеуді негізгі міндетіне сйкес сратар негізінде апарат алуды эмпирикалы леуметтік - психологиялы дісі. Сауалнаманы дайындау – ксібилік пен жауапкершілікті талап ететін іс. Сауалнама растыруда: 1) сратарды мазмны, 2) оларды трі- ашы немесе жасырын, соысына «ия» немесе «жо» деп жауап беру ажет, 3) оларды тжырымдалуы (анытылыы, жауаптара кмек берілмей жне т.б.), 4) сратарды саны мен реті ескеріледі. Педагогикалы тжірибеде сауалнамаа 30-40 минуттан аспайтын уаыт беріледі. Сратарды тізбектелу тртібі кбінесе кездейсо сандар тсілімен аныталады.

Сауалнама ауызша, жазбаша, жеке, топты бола алады, алайда кез-келген жадайда ол екі талапа жауап беруі тиіс - іріктеуді крнекілігі мен біркелкілігі. Сауалнама материалдары сапалы жне санды деуден теді.

Эксперимент - ылыми зерттеуді педагогикалы психологияда кеінен таралан эмпирикалы дісі. Экспериментті зертханалы трін (арнайы жадайларда, аппаратура пайдалану жне т.б.) жне серін зерттеу шін арнайы йымдастырылан, оытуды, мірді, ебекті кдімгі жадайларында жргізілетін табии эксперимент трлерін ажыратады. Соы онжылдытарда е бір тиімді жне кеінен таралан (сіресе отанды педагогикалы психологияда) табии эксперимент тріні бірі - алыптастырушы эксперимент балып табылады. Оны барысында оушыа масатты трде білім жне трбие бере отырып, оны білімі, білігі, арым-атынасы мен ндылытары дегейіндегі згерістер, оны психикалы жне тлалы даму дегейіндегі згерістер зерттеледі.

А.В. Петровский атап ткендей, педагогикалы психология шін бл табии экспериментті алыптастырушы (йретуші) ерекше трі те маызды болып саналады. Зерттеу дісі ретіндегі экспериментте сыналушы оны масаты жнінде білмейді. Эксперимент жргізуші зерттеуді масатын анытап, болжам сынып ана оймай, зерттеуді жргізу жадайы мен зерттеу трін де згерте алады. Экспериментті нтижесі арнайы хаттамаларда ата жне длме-дл тіркеліп отырылады, онда сыналушыны аты-жні, ол туралы ажетті мліметтер, кні, уаыты, масаты белгіленеді. Экспериментті деректері санды деуден теді (факторлы, корреляциялы талдау жне т.б.), сапалы тсінік беруден теді. Эксперимент жеке, топты, ыса мерзімді жне за мерзімді бола алады.

Іс-рекет (шыарамашылыты) німіні талдауы – адамды оны іс-рекетіні материалды жне идеалды (мтіндер, музыка, бейнелеу жне т.б.) німдерін интерпретациялау, талдау, заттансыздыру арылы эмпирикалы зерттеу дісі. Бл діс (кбінесе ішікі тйсікпен) педагогикалы тжірибеде оушыларды мазмндамаларын, шыармаларын, тсініктемелерін, жасаан баяндамаларын, суреттерін жне т.б. талдау трінде кеінен пайдаланылады. Алайда, ылыми зерттеу барысында іс-рекет німіні талдау дісі рбір ерекше німні (мысалы, мтінні, суретті, музыкалы шыарманы) масатын, болжамын жне талдау тсілдерін йарады.

Педагогикалы психологияны зерттеу пніні ерекшелігіне байланысты жоарыда аталан дістерді бірі жиі, басалары сирек олданылады. Оушыларды іс-рекеті німіні, оларды шыармашылыыны талдауы (есептер шешіміні, конспектілер, шыармалар, ебек німі, оушыларды бейнелеу шыармашылыыны жне т.б. нтижесін талдау), гімелесу, сауалнама, алыптастырушы (йретуші) эксперимент байаумен атар, педагогикалы психологияда е кп олданылатын дістер болып табылады. Сонымен атар, педагогикалы психологияда тестілеу дісін пайдалану кеінен таралып келеді. Осы дісті олданатын зерттеуші-педагогты тек жоары ксіби жауапкершілігімен атар, этикалы жауапкершілігін ескере отырып оны тереірек арастырайы.

Тестілеу - аттыра айтанда бл - психодиагностикалы процедура, жне «...пайдаланушы психодиагностикалы дістер арылы психологияны моральды-этикалы кодексінен туатын біратар міндеттер алады». Тестер толы жне жйелі трде А. Анастазиді «Психологиялы тестілеу» атты ебегінде баяндалан. Бл жмысты алысзінде жалпыа тсіну шін жалпы диагностикалау жне тестік диагностикалауды маызды проблемалары, атап айтанда, бізді белгілі кезекпен баяндап беретін ережелер белгіленген. Біріншіден, алысзді авторлары К.М. Гуревич пен В.И. Лубовскийді пікірі бойынша, «психологиялы диагностиканы тест, сауалнама, з-зіне есеп беру, жетістіктер тесті (табыстылыты тіркеу) сияты трлері мектеп, ксіптік-техникалы училищелер, ксіпорындар, мекемелер мен жоары оу орындарында айтарлытай орын алан жо, ал оны бізді білім беру жадайымызда ажеттілігі аны. Екіншіден, авторлар баса елдерде олданылатын тестерді бізді диагностикалау тжірибемізге сол алыпында кшіру ммкін еместігін атап теді. «Тестерді оларды пайда болан леуметтік ортасынан баса ортаа кшіру екі жаты иыншылытармен байланысты. Бірінішісі, баса мдениетті кілі болып табылатын сыналушылар тест тапсырмаларын здігінше абылдайды, себебі олар здеріні маыздылы жне семантикалы жйелерін олданады.... Екінші иыншылы - тесті тілдік трансплантациясында». Баса сзбен айтанда, тесті леуметтік-мдени детерминациялау тіркеліп отыр, ол тестілеу кезінде ескерілуі ажет (жас ерекшелік жне жынысты трысынан жеке арау жне тестерді вариативтілігімен бірдей). шіншіден, тестерді крделілігі мен валидтілігіне жне осыан байланысты арнайы баытталан тестерді зірлеуді аншалыты болшаы бар екеніне назар аударылады. «Бл тестерді олдануда жеке тланы (немесе топты) жауаптарыны нтижесін нормамен, яни берілген тесті сыналушыларды басым кпшілігі алай орындаанымен салыстыру ажеттілігі жо. Егер тест жасы зірленген болса, онда сыналушыны сол жиынты кілдері болып табылатын баса сыналушылармен салыстыранда андай екендігін емес, оны білімі мен біліктілігін крсетуі ажет. Баса сзбен айтанда, бл жерде нормалы баытталан тестерге араанда критериалды баытталан тестерге басымдылы беріліп отырыланын жне оларды бір-бірінен айырмашылыын креміз.

Бізді еліміздегі нормалы баытталан тестілеуде компьютерлік тестік диагностика НОРТ жйесінде толыынан сынылан. Бл жйені зірлеуші А.К. Ерофеев НОРТ жйесін пайдаланушы міндетті трде келесілерді білуі ажет: 1) нормалы баытталан тестіледі негізгі аидаларын; 2) тестерді трі мен оларды олдану саласын; 3) психометрика негіздерін (яни, бл жйеде психологиялы сапалар андай бірлікте лшенетінін); 4) тесті сапалы лшемдерін (тестерді валидтілігі мен сенімділігін анытау дістері); 5) психологиялы тестілеуді этикалы нормалары жне сараптама жне кеес беру жадайындаы ерекшеліктер. Осыан сйкес, талаптар лшемді баытталан тестерге жне оны олданушылара да ойылады.

Т-деректер тестерді ртрлі трлері, немесе объективті тестерді, жоарыда аталып ткендей, Р.Б. Кэттел мен В.Ф. Варбуртон 12 топа жинатаан, олар бір жаынан, оларды саналуандылыын крсетеді, ал баса жаынан- зерттеуді берілген дісіні ауымдылыын крсетеді (В.М. Мельников, Л.Т. Ямпольский). Бл топтара:

1. абілеттілік тестілері (интеллектуалды функция, білім, тсілдер жне т.б.).

2. Іскерлік пен дады тестілері (кру-моторикалы йлестіру, лабиринттен ту)

3. абылдауа арналан тестілер.

4. Сауалнамалар (мінез-лы, денсаулы жадайы жне т.б. туралы сауалнамалар).

5. Пікір (баса адамдара, нормалар мен т.б. кзарасын анытау).

6. Эстетикалы тестер (андай картиналар мен суреттерге жне т.б. басымдылы беретінін анытау).

7. Жобалау тестілері (тлалы тестілер). Объективті болып табылмайтын, формализациялау талаптарын анааттандырмайтын ТАТ, Роршах тестері мнда кірмейді.

8. р трлі жадайлардаы тестілер (ртрлі жадайда - жеке, топта, жарыста жне т.б. тапсырмалар орындауды зерттеу).

9. Адамдарды здерін нерлым толыынан крсететін ойындар.

10. Физиологиялы тестілер (ЭКГ, КГР жне т.б.).

11. Физикалы тестілер (антропометрикалы).

12. Кездейсо баылаулар, яни тесті алай ткізілуін зерттеу (мінез-лыты жазып алу, орытынды жне т.б.).

Білім беруде тест жргізуді талдай келе, А. Анастази бл процесте олда бар тестілерді барлы трі олданылатын атап теді, алайда барлы стандарттандырылан тестілерді ішінде е кбі табыстылы тесті. Олар бадарламалар мен білім беру процесіні тиімділігін анытау шін жасалынан. Онда «детте тланы оуды аятааны бойынша жетістіктеріні соы баасын береді, онда негізгі ызыушылы тланы на осы уаытта не істей алатынына назар аударылады».

Бл тестерді мазмны зіні кейбір блімдерінде білім беру стандарттарымен астарласуы ммкін. Оларды оу бадарламаларына объективті баа беру тсілі жне тзету ралы ретінде арастырады. детте, табыстылы тестілері бірттас білім беру жйелері шін барлы оу бадарламаларын амтитын тестілік «батареялар» сияты. Америкада 1923 жылдан бері олданылып келе жатан табыстылы тестілер батареясын мысала келтіре отырып, мысалы Стенфорд табыстылы тестілері (1970 ж. лтты табыстылы тесті, 1970 жылы Калифорния табыстылы тесті жне т.б.), А. Анастази оан кіретін субтестілерді атайды: сздік; тсіну: а) оыланды жне б) тыдалынанды; сздерге талдау; математикалы: а) ым, б) есептеу; математиканы пайдалану, тіл; леуметтік жне жаратылыстану ылымдарын білу. Сонымен бірге, ол тестілер бойынша барлы тапсырамалар кп жауаптар тадап алумен сратар трінде беріледі, жне крсеткіштер, оларды тсінік беру, стандарттау бойынша нсаулар келтіреді. А. Анастази малімні наты жмысыны пні бойынша осы негіздерді пайдаланып тестік тапсырмалар мен баылаулар зірлеу ммкіндігін крсетеді. Сонымен атар, біратар пндер бойынша оушыларды ртрлі топтары шін проценттік нормалар зірленгені жне мектепке дайындыы тестілеріні дайындыы аталынады. Жас ерекшеліктері ртрлі оушыларды психологиялы диагностикасыны наты мысалдарын Р.С. Немов келтірген. Бл жерде бізді елімізде тестология проблемасыны операционалды-дістемелік жаы біраз тылып трса да діснамалы, ымды жаы (М.С. Бернштейн, Г.С. Геллерштейн, К.М. Гуревич, В.С. Аванесов, А.К. Ерофеев, А.Г. Шмелев жне т.б.) лемдік дегей бойынша жоары деп бааланады.

Жоарыда айтыландрды барлыы педгогикалы психологияда тест жргізуді олдану - жауапты, этикалы, жоары ксібилікті, арнайы дайындыты жне адамны психолог-диагносты этикалы кодексіне сйкестігін талап ететін іс екенін білдіреді .

Педагогикалы психологияда зерттеуді таыда бір маызды дісі социометрия болып табылады. Бл Я. Морено зірлеген топ ішілік тла аралы байланыстарды зерттеуді эмпирикалы дісі. Бл ойылан сратара топ мшелеріні ішіндегі тадаулыларыны жауаптарын пайдаланатын діс - топты аншалыты йымшылдыын, топ кшбасшысын анытауа ммкіндік береді. Ол педагогикалы тжірибеде оу жымдарын алыптастыру жне айта топтара блуде, топішілік зара рекеттесуді анытау шін кеінен пайдаланады.

Дістерді жіктеу

Зерттеуді барлы дістері келесі негіздемелер бойынша топтастырыла алынады.

ылым танымды дегейі - теоретикалы немесе эмпирикалы. Олара сйкес теоретикалы зерттеу дістері (аппроксимация, аксиоматизация, экстраполяция, модельдеу жне т.б.) жне эмпирикалы зерттеу дісі (байау, гіме, эксперимент, тест жне т.б.) ажыратылады.

Зерттеуші-педагогты объектпен рекеттесуіні сипаты. Бан: а) объектті зерттеу (теоретикалы жне эмпирикалы зерттеулерді аталан барлы дістері); б) алынан деректерді деу (сапалы жне санды, онда корреляциялы, факторлы, кластерлік талдау, т.б. дістері), математикалы-статистикалы деуді ртрлі дегейлері. Зерттеуден сенімді нтижелер алу шін деректерді деу сипаты маызды, сіресе, санды (статистикалы) талдау, натылап айтанда, ары арай алынан нтижелерді сенімділігі, маыздылыы жне валидтілігі (мысалы, Стьюдентті лшемі, хи-квадрат жне т.б.) сияты ртрлі лшемдер бойынша деректер деу. Зерттелінетін былыстарды арасындаы байланысты сипатын немесе оны біреуіні басалармен бірге аланда меншікті салмаын анытау шін корреляциялы жне факторлы талдау дістері пайдалыналады.

Алайда, жалпы кез-келген ылымда жне атап айтанда, педагогикалы психологияда зерттеу нтижелерін математикалы деуді маыздылыын атаанны зінде сапалы, яни тсіндірушілік, мазмнды талдау е бірінші кезектегі жне ауыстыруа келмейтіні талдау екені белгілі. Объектпен зерттеушілік рекеттер негізі бойынша (зерртеу дістері мен мліметтерді деуден кейін) алынан мліметтерді сыну, крсету дістері: кестелер, графиктер, схемалар, гистограмалар жнет т.б. сыну дістеріні р айсысын тадау негізделген жне міндеттерге сйкес болуы керек.

Зерттеуді масаты мен затылыы: а) объектті, процесті, былысты зекті жадайы туралы деректер алу немесе б) оларды уаыт кен сайын згеру динамикасын адаалау. Психологиялы білімні баса салаларындаы сияты педагогикалы психологияда ртрлі дістер арылы объектті зерттеу процесі - констатациялау, диагностикалау масаттарын кздейтін ысамерзімді бола алады. Алайда, ол тланы психологиялы біліміні, оан тн асиеттеріні жне т.б. дамуын, генезисін анытауа баытталан те за (бірнеше жыла дейін, мысалы баланы дамуын кнделік жазбалары арылы адаалап байау) процесс бола алады. Осы негіз бойынша екі діс блініп шыады – клдене има дісі жне лонгитюдтік діс (зынды). Бірінші діс арылы оытушы кп материалдарды негізінде, мысалы оытуды жалпы сипаттамасын, оны орташаа туелділігін, «нормалар» жне одан ауытушылытар, ртрлі негіздемелер бойынша оытушыларды жасы, оудаы табыстылыына байланысты блу арылы оытуды жалпы сипаттамасына ол жеткізе алады. Лонгитюдті діс былысты даму тарихын, оны пайда болуы мен алыптасуын адаалауа ммкіндік береді. Бл дісті клдене има дісі алдындаы артышылыы «…екі проблеманы шешуде крінеді: 1) психикалы рістеуді ары арай дамуын кре білу, психологиялы болжамды ылыми трыдан негіздемелеу; 2) психикалы дамуды кезедері арасындаы генетикалы байланысты анытау». Педагогикалы жым бл дісті жалпы зерттеушілік жмысты ралы ретінде пайдалана алады, мысалы бірнеше оу жылдары бойы бір адамды, топты, сыныпты, аымды жне т.б. оытуда жаа оыту бадарламасыны тиімділігін зерттеу. Кбінде бірнеше жыла созылатын, педагогикалы психологияда кеінен пайдаланатын алыптастырушы эксперимент те трі бойынша зерттеуді лонгитюдті дісіне жатады.

Зерттеу объектісіні зіне тн ерекшеліктер объект ретінде кімді немесе нені арастыруа байланысты: а) адамдарды здері, оларды психикалы процестері, жадайы, психологиялы асиеттері, олардыі рекеті, яни былысты зі; б) адамдар ректіні німі, оларды «заттандырылан німі» немесе в) адамны іс-рекетіні жне мінез-лыыны, оны йымдастырылуыны, басаруыны кейбір сипаттамалары, баалануы, крсеткіштері. рине, осы объектілерді барлыы тыыз байланыстыжне осы негздеме бойынша дістерді жекелеп блу шартты трде ана жргізіледі, алайда оларды рбіреуін оытушыны практикалы тжірибесінде олдану саласын талдау шін осылайша саралап арастыру масата сйкес келеді.

Жалпы педагогикалы тжірибеде, мысалы оытушыны зерттеу шін байау дістерін (атап айтанда, кнделік жазу дісі), гіме (сауалнама, схбаттасу) жне тест жргізуді пайдаланан дрыс. Сыныпта, топта (топты жіктеліс) оушыларыны зара арым атынасын зерттеу шін за уаыт бойы байаумен атар социометриялы жне референтометриялы дісті табысты пайдалануа болады. Іс-рекет німін зерттеуге, атап айтанда, оу ызметіні німін, яни оны неден крініс табуын зерттеуде іс-рекет німін талдау дісі аса ке тараан. Оушыларды шыармаларын, мазмндамаларын, ауызша жне жазбаша хабарламаларыны (жауаптарын) масатты, жйелі трде талдау, яни оларды мазмнын, трін талдау педагога оушыларды тлалы жіне білім алудаы баытын тсінуге, оларды оуа, оу орнына, оу пнініні зіне жне стаздара арым-атынасын тсінуіне ыпал етеді. Оушыларды тлалы, жеке психологиялы ерекшеліктерін немесе оларды рекетін зерттеуде туелсіз былмалыларды жалпылау дісі олданылады, ол мысалы, бір оушы туралы ртрлі оытушылардан алынан деректерді жалпылауды талап етеді. Тланы іс-рекетті ртрлі трлерінде зерттеу барысында те жадайда алынан деректерді ана жалпылауа болады. «Эксперименталды зерттеуді кез-келгеніні масаты - деректерді шектеулі санына негізделінген орытындылар экспериментті шеберінен тыс жерде аиата сай болып алуы тиіс. Бл – жалпылау деп аталынады».

Зерттеу дістерін зерттеушіні іс-рекетіні сипатына арай Б.Г. Ананьев трт топа бледі:

1) йымдастырушылы дістер (салыстырмалы, лонгитюдтік, кешенді);

2) Эмпирикалы, оан: а) обсервациялы дістер (байау, з-зін байау); б) эксперименталды дістер (зертханалы, далалы, табии, алыптастырушы немесе Б.Г. Ананьев бойынша психологты-педагогикалы); в) психодиагностикалы дістер (стандартталан жне прожективті тестер, сауалнамалар, социометрия, схбат жне гімелер); г) праксиметрикалы дістер, Б.Г. Ананьев бойынша, процесс пен іс-рекет німін талдау тсілдері (хронометрия, циклография, ксібиграфикалы баяндау, жмысты баалау); д) модельдеу дісі (математикалы, кибернетикалы жне т.б.); жне е) мірбаянды дістер (адам міріндегі атаулы кндерді, оиаларды, фактілерді талдау);

3) деректерді деу, яни санды (математикалы-статистикалы) жне сапалы талдау дістері;

4) генетикалы жне рылымды дістерді амтитын тсінік беру дістер.

Психологияны жйелілік, топтастырушылы, даму аидалары, сонымен атар сана мен рекетті бірлігі аидасы сияты діснамалы аидалара негізделе отырып, педагогикалы психология рбір наты зерттеуде дістер кешенін олданады (жеке дістер мен зерттеу тртібі). Алайда, дістерді біреуі немі негзгі діс ретінде, ал аландары - осымша ретінде шыады. Педагогикалы психологияда масатты зерттеулер барысында, жоарыда аталып ткендей, негізгі діс ретінде алыптастырушы (оытушы) діс олданылады, ал оан осымша болып байау, з-зін байау, гіме, іс- рекет німін талдау, тест жргізу болып табылады. рбір жеке оытушыны іс-тжірибесінде ары арай оушыны оу ызметіні німін талдауымен негізгі діс – байау мен гіме пайдаланылады.

рбір психологты-педагогты жертту кем дегенде, трт негізгі кезенен трады: дайынды (дебиетпен танысу, масат ою, зерттеу проблемасы бойынша тжырымдама сыну, оны жоспарлау), 2) зерттеушілік (мысалы, дісі бойынша эксперименталды немесе социометрикалы), 3) алынан деректерді санды жне сапалы талдау (деу) кезеі жне 4) тсінік беру кезеі, яни зерттелінетін былысты зерттелу барысын, оны тудыратын факторлар, себебін анытау, жалпылау. Зерттеу жазбаша мтін дайындаумен аяталынады, онда зерттеуді нтижесі мен оны талдауы келтіріледі.

арастырыланны барлыы педагогикалы психология психологиялы білімні кпырлы саласы болып табылатынын крсетеді. Оны ерекшелігін, задылытарын, оны мазмны мен зерттеулеріні дістерін ескеру кез-келген білім беру жйесінде трбие беруші жне дамыта оытуды психология-педагогикалы міндеттерін жзеге асыруда лкен кмек крсетеді.

 

Баылау сратары:

1. Педагогикалы психологияны пайда болуы мен дамуына психология дамуыны негізгі баыттары андай серін тигізді?

2. Педагогикалы психологияны алыптасуы шін оны тарихындаы рбір ш кезені маызы андай?

3. Педагогикалы психологияны жас ерекшелік психологиясынан оларды зерттеу объектісіні орта боланымен немен айрышылынады?

4. андай зерттеу дістері педагогикалы тжірибеде кнделікті олданылады?

5. Педагогикалы психологияны міндеттері осы ылымны азіргі заманда дамуымен андай ара атынаста?