Тлалы-іс-рекеттік келіс оушы позициясынан

Оушы позициясынан йретуге тлалы-іс-рекеттік келіс (педагогты зіні оудаы субъект-субъекттік зара рекеттесуін ерекше йымдастыру жадайында) е алдымен, оушылара оуды жолын, оулы, дістер, жеке жадайларда тіпті оу серігі – педагогты талдау еркіндігін сынады. Мндай келіс психологиялы трыдан, біріншіден, барлы оу жадайларында оушыны тлалы зін-зі крсетуінде ауіпсіздікпен амтамасыз етеді (security), оны тла ретінде зін жзеге асыруы мен тлалы суіне жадай жасайды. Екіншіден, бл тсіл оушыны зіні белсенділігін алыптастырады, оны оу рекетіне дайындыын, проблемалы жадайларды те ыты серіктестік, педагогпен сенімді арым-атынас есебінен шешуді йарады. шіншіден, йретуге тлалы-рекеттік тсіл оушы позициясынан сырты жне ішкі мотивтерді бірттастыын йарады: бл жерде сырты мотив – танымды мотив. Тртіншіден, бл тсіл оу тапсырмасын абылдау жне оны баса оушылармен ынтыматасып шешуден анааттануды білдіреді. Бл тек зырлылы сезімін жне зін-зі баалауды компонентіні бірі ретінде аффилиация (топа, отбасына, оама атыстылыы) сезімін дамытуды негізі болып ана оймай, кбінде зін-зі жзеге асыруды алышарты ретіндегі з-зіне сенімділік сезіміні негізі болады. йретуге тлалы-іс-рекеттік келіс оушы позициясынан сонымен бірге, жаа формалар, ережелер, рекетті леуметтік-ксіптік-коммуникативтік ралдары мен дістерін интернализациялауды зекті жадайыны орын алуын, яни оушыны тек ана ксіптік зырлылыын дамыту емес, оны жалпы аланда тла ретінде алыптасуын білдіреді. Бл, атап айтанда, сыртыны ішкіге ауысуыны негізінде оушыда, студентте масатты жне тиімді трде зін-зі реттеу, зін-зі баалауды алыптастырады.

Жоарыда арастырыландарды барлыы йретуге тлалы-іс-рекеттік келіс проблемасы (оушыны позициясынан). Оытудаы тлалы-іс-рекеттік келіске осымша (педагог позициясынан) оытуды жеке дістемелері алдына біратар проблемалар ояды: оытушы - апарат беруші, білім кзі, оытушы позициясына баылаушы сияты кеінен тараан позицияны згеріске шырау проблемасы; адамды ртрлі тиым салынушылытан босататын оу жадаятын туызу проблемасы, педагогикалы арым-атынаста иыншылы туызатын леуметтік тосауылды жою проблемасы жне т.б.

Жалпы, оытудаы тлалы-рекеттік тсіл е алдымен, бл процесте білім беруді негізгі міндеті – жан-жаты дамыан, адамгершіліктік трыдан кемелденген, ішкі резервтерді белсендендіру арылы леуметтік белсенді, ксіптік зырлы жне зін-зі дамытушы тланы дамуыны жадайын туызу міндеті ойылып, шешіледі. Бл келісті «тлалы» компоненті барлы оыту оушыларды брыны тжірибесі, субъект-субъекттік зара рекеттесуінде оны тлалы ерекшеліктері ескеріліп рылады дегенді білдіреді. Оыту оушы тласы, оны трткілері, ндылы баыттанулары, масаттары, ызыушылытары, перспективалары жне т.б. арылы крініс табады; ол оларды абылдайды жне онымен лшелінеді.

Тла оытуды, білім беруді ортасында тр. Осыан сйкес, барлы білім беру оушыда, оны тласында орталытандырылып, масаты, мазмны мен йымдастыру формалары бойынша орталытандырылатын болады.

2.3.Оыту бірлігіні екіжатылыы – білім беру процесіндегі оыту.

Педагогикалы психологияда, педагогикада, жалпы дидактикада міндетті трде білім беру процесіні екі, зара байланысты жатары ажыратылады: оытушы, трбиелеуші жне йретуге жарамдылы, яни педагогты атысуымен жзеге асырылатын оыту (teaching) жне сзді е жалпы маынасында йрету (learning) немесе натыра айтанда, оушыны атысумен жзеге асырылатын оу.

Оыту осы терминні е жиі пайдаланылатын маынасында отбасы, мектеп, жоары оу орны, ауымдастыты арнайы йымдастырылан жадайында оамды-тарихи, леуметтік тжірибені баса адама (адамдара) масатты баытталан, біртіндеп беруді (трансляция) білдіреді. Оушыны позициясынан оны осы тжірибені «йретуге жарамдылы» терминінде абылдап алу абілеттілігі жиі байалады жне осы процесті нтижесі «йретілген» терминінде. Оытушы позициясын алып тран адам – педагог. Оытуды рекеті – бл оытушыны рекеті, оыту рекеті - педагогикалы рекет. Осы рекетті арастыранда біратар сратар туады: оытуды мазмны не болып табылады, оыту бадарламасы, оны мазмны мен дістері андай ара атынаста; оытуда оны негізгі масаты - оушы тласыны дамуы алай жзеге асырылады; дамыту, оыту, трбие беру алай бірігеді. Л.С. Выготскийге сйкес, психологиялы проблема баланы дамуы трысынан оу пндеріні ішкі рылымын белгілеу жне осы рылымды мектептегі оытуды дістерімен бірге згертуде тр.