Балаларды жас млшері мен дербес ерекшеліктерін оу- трбие процесінде ескерілуі.

Масаты: мектеп оушыларыны жас млшеріне арай жне жеке басына тн ерекшеліктер туралы тсінік алыптастыру жне осы ерекшеліктерді оу-трбие процесінде ескеру.

Міндеттері:

а)мектеп оушыларыны жас млшеріні кезендеріне сипаттама беру.

)мектеп оушысыны жеке тласыны зіндік ерекшеліктерін ашу.

6)педагогикалы процесте мектеп оушысыны жас млшеріні психологиясын есепке алу.

 

Жоспар:

1.Бастауыш сынып жасындаы баланы ерекшелігі жне оны дамуы.

2.Жасспірім кез жне оны ерекшеліктері.

3.Жоары сынып оушылары балалара психо-педагогикалы сипаттама.

4.Жеке тланы зіндік ерекшеліктері жне оны педагогикалы процесте ескерілуі

Негізгі ымдар: жеке тла, жас млшері, акселерация, жеке ерекшеліктер, дарындылы, девиация.

Пнаралы байланыс: философия, физиология, психология, жалпы психология, оу пндерін оыту дістемесі.

Бастауыш сынып жасындаы баланы ерекшелігі мен дамуы. Адамны белгілі сипаты мен сапасын алыптастырудаы трбиешілерді масат трбие белгілі бір жас млшеріндегі топа баытталан, осы арылы сол топты ммкіндіктері мен міндеттері трбиені дістемелері олданылады. Адам міріні мектепке дейінгі кезінде, жасспірім шата жне леуметтік ортада алыптасан есейген ша кезедеріндегі мінез-лы ерекшеленеді.

Жас млшеріні психологиясы курсында оылатын жоарыда айтылан жас млшерлік топтарды райсысыны сипаттамасын бл тста натылап арастырмай-а, педагогты рбір жас млшері тобымен жргізетін оку-трбие жмысында ескерілуі тиісті кейбір трбие ерекшеліктеріне тоталамыз.

Жастарды мірге жне жымды ебекке трбиелеуді, рбір жас адамны жеке тласыны мірлік баыт-бадарын анытайтын дниетанымын алыптастыруды оам алдындаы зор міндеттері мектепке жктелген. Трбие, шын мнінде, жеке тланы дамуы мен жалпы оамны негізгі масаты болып табылады жне ол оамны рбір мшесіні жан-жаты дамуына жадай жасауа баытталан.

Белгілі бір жастаы балаларды жас млшері дегенде оларды кпшілігіне тн ерекшеліктер мен сипаттарды айтамыз. Бл ерекшеліктерді педагогикалы процесте ескеру ажет жне соан сйкес оыту, трбие беруді тиісті трін, дістемесін жне тсілін пайдалану керек.

 

Бастауыш сынып жасындаы баланы салмаы бір жылда 2-2,7 кг седі. 6 жастан 12 жаса дейінгі аралыта бала денесіні салмаы екі есе артып, 18 килограммнан 36 килограма дейін артады. Осы жаста бала миыны клемі де лаяды, яни, ол 5 жаста лкен адам миыны 90 пайызындай болса, 10 жаста 95 пайызына те болады.

Нерв жйесіні жетілуі де жаласады. Нерв клеткалары арасында жаа байланыстар тзіліп, миды жарты шарында икемділік кшейеді. 7-8 жаста жарты шарды жалап тран нерв талшытары жетіле тседі жне оларды зара арым-атынасыны арта тсуін амтамасыз етеді. Нерв жйесіндегі бл згешеліктер баланы аыл-ойы дамуыны келесі кезеіні ірге тасы алануына негіз болады.

Баланы білім алудаы іс-рекеті де, бан дейінгі барлы іс-рекеттер (манипулияцилы, пндік, ойын арылы) сияты, оан ену тжірибесі арылы бірте-бірте дамиды.

Білім алу іс-рекеті окушы баланы зіне баытталан іс-рекеттен трады. Бала тек білім алуды ана емес, сонымен бірге оны алай мегеруді де йренеді. Жазу, есептеу, оу жне таы басаларына йрену арылы бала зін - зі згертуге арай баыттай алады, яни, ол іс-рекеттік жне аыл-ойлы ажетті дістерді (оны оршап тран мдениетке тн) мегереді. Рефлексиялы трде, яни, з санасы арылы зіні психологаялы кйіне ой жгіртіп, ол зін брыны жне бгінгі алпымен салыстыра алады. зіндік згерістері з бойындаы жетістіктері арылы адааланады жне айындалады.

Білім алу іс-рекетіндегі баланы маызды рекеті -бл оны з-зіне деген рефлекциясы, жаа жетістіктерін жне болан згерістерді адаалай алуы. "Бан дейін олымнан келмеді-енді келеді", "Бан дейін жасай алмадым-енді жасаймын", "Брын андай болдым - азір андаймын", міне, блар ол жеткізілгендер мен згерістерді тере рефлекциясы орытындысына берілген негізгі баалар. баланы зін-зі шін згеріс мні жне осы згерістерді озі шін жзеге асыратын субъекті бола алуы те маызды. Егер бала зіні рлеуіндегі оу іс-рекетін, зін-зі дамытуды жетілген тріні рефлекциясынан анаат алса, демек, бала оу іс-рекетіне психологиялы жаынан толытай кірісті деген сз.

 

Бала мектеп табалдырыын аттааннан кейін, оны леуметтік жадайы згереді, біра ішкі лемі, психологиясы лі мектепке дейінгі алыпта болады. Баланы е негізгі іс-рекеті лі де ойын, сурет салу, ойыншытарды растыру болып ала береді. Оу іс-рекеті лі де дамуды ажет ететін дегейде болады. Оу іс-рекетіндегі, тртіп сатаудаы ажетті іс-рекетке еріктілік беру алашы кездерде ана ммкін болады, бл кезде балаа жаын арада істелінуі тиіс масаттар жне оны кш салуын ажет ететін тапсырмаларды млшеріні аздыы тсінікті болады. Оу іс-рекетіне ерікті трде назар аударту ол балаа жеіл тиеді.

Мектеп табалдырыын аттаан сттен бастап, баланы алдына оу іс-рекетіні шарттарын ойса, бл баланы шын мнінде оу іс-рекетіне тез араласып кетуіне (бл жадайда ол білімді алуа алыптасан) себеп болады немесе зіні шамасы келмейтін оу тапсырмаларыны алдында сасалатап, бірте-бірте зіне деген сенімін жоалтады, мектепті жне оуды натпаушылы сезімін оятып, бл тіпті баланы бойындаы детке айналады. Тжірибеде бл екі вариант та типтік болып табылады: білім алуа дайын тран балаларды саны да, бл жадаймен оуа шамасы жетпейтін балаларды саны да те жоары.

Оу іс-рекетіні жадайында балаа оны ойын емес екендігін тсіндіруге тырысу керек, сонда ана ол оуа ат стілікпен емес, ынтамен, шын кілмен назар аударып, зін-зі шынайы згертуге йренеді. Балалар ойына рылан тапсырмалар мен оу тапсырмалаын айыра біліп, оу тапсырмаларына лы болса да, болмаса да оны алайда орындауы керектігін білуге йренуі керек. рине, ойын баланы белсенді міріні аясынан шыып алмауы тиіс. Балаа оны енді "лкен" екендігін, кішкентай балалар сияты ойыншытармен ойнап отыру ят деген сияты сздерді айтуа болмайды. Ойын тек ана балалыты ана іс-рекеті емес, ол барлы жастаы адамдарды бос уаыттарында айналасып, кіл ктеретін ралы. детте бала адамдардын леуметтік арым-атынасы жйесіндегі зіні жаа орнында ойынны мнін бірте-бірте тсіне бастайды рі ойнаанда да аса бір штарлыпен ойнайтын болады. Ойнай жріп бала зіне аса маызды леуметтік дады алыптастырады. "Балалар оамыны" рлі мен

 

 

ережелері лкендер оамыны алыптасан ережелері туралы білуіне ммкіндік жасайды. Ойын стінде ынтыматасты пен бсекелестік сезімі алыптасады. Ал ділеттілік пен ділетсіздікке кзжеткізу, тедік, лидерлік, баыныштылы, адалды, сатынды рекеттері баланы бойындаы жеке тлалы асиеттерді алыптастырады.

Баланы дрыс психикасыны ерекшелігі — танып-білуге деген белсенділігі. Баланы штарлыы зін оршаан лемді тануа жне осы лемні рылысын зінше бейнелеуге баытталан. Бала ойнай жріп тжірибеден теді, себеп-салдарлы байланыстар мен туелділікті себебін ашуа тырысады. Ол мысалы, андай заттарды суа батып кететінін, андай заттарды алып жретінін біле алатын болады. Бала ой-кабілеті жаынан нерлым белсенді болса, ол сорлым сраты кп ояды жне р трлі сратар оятын болады. Баланы брі ызытыруы ммкін: Мхитты тередігі андай? Су астындаы жндіктер алай тыныс алады? Жер шарыны клемі неше мы километр болады? Бала білуге мтылады, ал сол білімді игеруі "Неге?", "алай?", "Неліктен?", деген сратар арылы игеріледі. Ол білімге сйенге, жадайды баамдуа жне з сраына жауап табуды жолын іздеуге тырысуа мжбр болады. Кейбір мселелер туа алан жадайда бала оны зі шешуге тырысады, рине, ол оны тек ойша ана шеше алады. Бала болып жатан жадайды баамдайды жне оан зі ойша аралаып, іс-рекет жасайды. Сол жадайды шешу шін образдармен іштей рекеттесуден туындаан ой-крнекі образды деп аталады. Образды ойлау - бастауыш сынып жасындаы баланы негізгі ойлау трі болып табылады.

Мектепте оыта бастаанда баланы ойлау жйесі зіні эгоцентризмімен, белгілі бір мселелерді дрыс шешуге ажет болатын біліміні жотыынан ойлау рдісіні ерекше болуымен назар аудартады. Мысалы, бала зіні білімдік тжірибесінде заттарды зындыы, клемі, салмаы сияты ерекшеліктерін онша тсіне бермейді.

Білімінде жйелілікті жотыынан, тсініктеріні жеткілікті трде даму дрежесіне жетпегендігінен ойлау жйесінде кріністі тек ана абылдау логикасы басым болады. Мысалы, суды, мны, пластилинні жне т.б. бірдей млшерін ыдыса саланда, ол заттарды сол

 

ыдысты алыбын аланын кріп трып, біра оны баамдау баланы абілеті жетпейді. Балалар ол заттарды райсысыны згерісін крген стіндегі р жадайа туелділікте болады. Алайда бала тменгі сыныптарды зінде-а кейбір деректерді салыстыра алатын, оларды бірттас кескінде кре алатын, тіпті з дегейінде тікелей кздерден алыс жатан абстрактылы білім алыптастыруа абілеті жететін дрежеде болады.

Бала оршаан ортаны зерттеуге баытталан танымды белсенділігімен зі зерттей бастаан объектісінен за уаыт бойы назарын алмайды, бл рекеті ол оан ызысыз болып алана дейін жаласа береді. Егер 6-7 жастаы бала зі шін аса маызды ойын ойнап жатса, ол одан екі немесе ш саат бойы бас алмауы ммкін. Сондай-а ол німді жмыс жасауда да, мысалы, сурет салуа, ойыншытарды растыруа, зіне ажетті лденелерді жасауа да осындай ынтамен кірісе алады. Балалар назарыны бір нрсеге за адалуы, оны сол зі жасап отыран іс-рекетіне деген ерекше ынтасымен крсетеді. Егер бала зіне намайтын нрсемен айналысып, соан за уаыт назарын салып отыруа мжбр болса, ол шаршайды, кілі баса жаа аландай береді, тіпті ол зін соншалыты баытсыз сезінеді.

лкен адам сзбен айту арылы баланы назарын белгілі бір нрсеге брып, йымдастыра алады. Ол оан тапсырманы орындауды ажет екендігін тсіндіреді жне оны алай жасау керектігіні дісін де айтады /Балалар, альбомдарыды ашыдар. ызыл арындашты алыдар да аазды сол жатаы брышына, міне, мына жерге дгелек сызыдар жне т.б.

Бастауыш сынып жасындаы бала белгілі дегейде зіні атаратын жмысын зі де жоспарлай алады. Мндай кезде ол не істеу керек екендігін жне неден кейін нені орындау керек екендігін зіне-зі кбірлеп айтатынын да байаймыз. Блайша жоспарлау, сз жо, баланы назарын жйелеп, йымдастырады.

Алайда, бала тменгі сыныпта жрген кезінде-а зіні мінез-лын зі йлестіре алады десек те, оны назарыны з еркінен тыс баса жаа тез ауып кету жадайлары кбірек болады. Балаларды біртектес, тез жалытыратын немесе ызылыты болса да, біра ойлануды ажет ететін жмыстар тез жалытырады. Ал бала назарыны анда-санда

 

 

баса жаа ауыл отыруы оны тез шаршаудан сатайды. Бл ерекшелік ойынны сабаа кірісуге ммкіндік беретін маызды элемент екендігін крсетеді жне іс-рекетті онымен жиі алмастырып отыру керек болатынын длелдейді. Тменгі сыныпта оитын балалар интеллектуальды тапсырмаларды назарында стауа кабілетті, алайда бл ерекше ерік-жігерді жне лкен йымдастырушылыты ажет етеді.

Бастауыш сынып жасындаы бала ртрлі жадайларды з иялында бейнелей алады. Ойын стіндегі бір затты екінші затпен алмастырып кру арылы баланы иялы іс-рекетті баса трлеріне ауысады. Оу іс-рекетіні жадайында бала иялына арнайы талаптар ойылады, олар бала иялын з кшімен рекететуге мтылады. Малім 4 сабата балалара заттарды, бейнелерді, белгілерді айта пайда болу жадайын кз алдарына елестетіп круі жнінде тапсырма береді. Бл оу талаптары бала иялыны дамуына ммкіндік береді, алайда оны арнайы ралдармен пысытап отыруа тура келеді, йтпесе баланы з иялын з кшімен ілгері жылжытуы иын болады. Ол ралдар заттар, схемалар, макеттер, белгілер, графикалы бейнелер жне т.б. болуы ммкін.

ртрлі оиалар, "ледер" йастыру, ертегілер ойлап табу, трлі кейіпкерлерді бейнелеу арылы бала зіне белгілі оиаларды, ле жолдарын, графикалы бейнелерді зі де байамастан айта бастауы ммкін. Баланы зіне белгілі оиаларды дейі бір-біріне осып, з кейіпкеріні сапалы жатары арылы жаа бейнелер жасауы да жиі кездеседі. Егер баланы сйлеу жне иялдай алу абілеті жетілген болса, егер ол сзді мні мен мазмнынан пайда болан рефлексіне кілі анааттанса, онда ол кдімгідей мні бар мазмндаы оиаларды айтып, тіпті, зіні ойлап табушылы абілетінен шабыт алып, баса адамдарды да косып жаасын ойлап тауып, оны гімелеп бере алатын болады. Бала з иялында ауіпті де рейлі жадайларды да тудыра алады. Е бастысы — тапсырманы орындаудаы иындыты жеу, дос табу, жарыа шыу, уанышты стті бастан кешіру. иялдаы оианы жасау жне оны рістету кезінде санаа тсетін салма, мазмнды басару, кейіпкерлерді рекетін тотату жне оан айтып оралу

 

 

рекеттері бала иялын ерікті шыармашылы ызмет ретінде жаттытырады.

Оны стіне, иял сер беретін іс-рекет ретінде крініс табады. Бала шынайы мірдегі иындытарды бастан кешіріп, з басындаы жадайды тыырыа тірелгендік деп тсінген шата, ол з иялындаы лемге кетіп ала алады. Мысалы, кесі жо болса, бл баланы жанын жаралайды, ал ол атты киналан кезінде з иялында е керемет, мейірімді де ер жректі кеге ие бола алады. иял з мазмны бойынша андай да бір адам сенгісіз нрсе сияты болып крінгенімен, шынайы леуметтік кеістікті нормативтеріне сйенеді. Бала з иялында мейірімділікті немесе атігездікті круі арылы, ол болашатаы з іс-рекеттеріне мазмн болатын жадайлара бейімделе алады.

ияла берілуі лкен адама араанда баланы мірінде лкен рл атарады, иялды жиі крініс беруі арылы ол шынайы мірде кбірек ателеседі. иялды шаршауды білмейтін жмысы баланы оршаан ортаны тануа жне игеруге ммкіндік беретін, зіні мірлік тжірибесіні шеберінен шыып кетуге жадай жасайтын маызды жолы болып табылады, ол шыармашылы абілетті дамуыны маызды психологиялы алы шарты жне леуметтік кеістікті нормативін игеруді тсілі. Соысы иялды жеке тланы зіндік ерекше сапасыны ммкіншілігімен тікелей жмыс істеуге мжбр етеді.

Аыл-ойды дамына оку іс-рекеті ерекше сер етеді. сіресе оу жйесінде сйлеу абілетін мегеруді жне дамытуды айындауышты маызы бар. Сйлеу абілетін бадарлама бойынша дамыту масатында баланы оытуды жне дамытуды мынадай трлері болады; біріншіден, нормаа сйкес деби тілді мегеру, екіншіден, ои жне жаза алу. Ои білу де, жаза білу де - тіл жйесіне, оны фонетикасына, табалануына, лексикасына, грамматикасына, орфографиясына сйенетін сйлеу дадылары. шіншіден, оушыларды сйлеу мдениетіні белгілі бір талап дегейіне сйкес келуі, яни, ол оушы деген ата ие боландытан да сол дегейден тмен болмауы тиіс.

Бастауыш сынып жасындаы бала лкендерді сзін бірте-бірте толы жне дл абылдау, з бетінше оып, радио тыдау дрежесіне жететін болады. Ол сз леміне

 

иындысыз араласып, оны мазмнын баамдай алатын болады, яни, гімені не туралы болып жатанын ынып, сзді негізгі таырыбыны дамуын адаалап, соан сйкес сратар беруге жне диалог руа шамасы жететін болады. Бала зіні сздік орын ынталы трде кеейтуге мтылып, зі йренген сздер мен сз тіркестерін жиі пайдалануа, арапайым грамматикалы, трлер мен рылымдарды мегеруге тырысады. Мны брі баланы сйлеу абілетіні жне аыл-ой абілетіні дамуындаы жетістіктер.

Тіл мегеру базасында жаа леуметгік атынастар пайда болады, олар баланы ойлау жйесін байтып жне згертіп ана оймайды, сонымен бірге, оны жеке тла ретінде алыптастырады. Бала мектепке баран кезден бастап, оны сезімталды дамуы оны оршаан сырт адамдара жне оны сырттан алан тжірибесіне атысты болады.

Баланы рейленуі зін оршаан ортаны абылдауыны санада сулеленуі болып табылады, ал оршаан орта бала шін біртіндеп кеейе береді. рейді негізгі блігі отбасындаы, мектептегі жне з рбылары арасындаы жадайлардан ралады. ткен уаыттаы адам тсіндіріп бере алмайтын жне ойдан рылан орьшыштары бірте-бірте кнделікті тіршілікті толып жатан саналы мселелерімен алмасады. Ал баланы рейленуіне негіз болатын алда тран саба немесе укол, тіпті трлі табии былыстар немесе жора-жолдастарыны араатынасы болуы да ммкін.

Бл жастаы балаларда бірте-бірте олара тн; мектепке барысы келмеу деті пайда болады, оан жаа зіміз айтан рей осылады. Осындай жадайа тап болан балада бас ауруы пайда болады, сады, басы айналады. Мны брі р сылтау емес, сондытан да оан дрыс кіл блу керек. детте мндай балалар жасы оиды, ал оларды орыныштары жаман баа алып аламын дегендіктен емес, негізінен ата-аналары шін, сіресе анасы шін аладаандытан туындайды, мысалы баласы шін оларды ма батып, айы-асіретте алуы оны атты аладатады. Ата-аналар баланы кзінше з аландаушылытарын, кдіктері мен толыныстарын айтады, сол арылы баланы бойында з ата-анасы шін аландаушылы пайда болып, сіресе оларды мектеп алдындаы жадайын ойлап, бала

рейлену сезіміне беріледі, сйтіп бріне ата-ананы здері себеп болады. здеріне здері онша сенімді емес ата-аналар баланы немі з астарында болуын алайды. Оларды саналы трде баладан айырылмауы баланы туелсіздікке, табандылыа деген ынтасын жояды.

Саба алдында рейлену деті пайда болан баланы тезірек мектепке айтару керек болады. Басы ауырып транына немесе баса да сл нрсені сылтау еткеніне ерекше кіл аудару сол белгілерді кшейіп кетуіне келіп сотыруы ммкін. Кейде тіпті баланы кіл-кйіні жогыы мен шаымына кіл аудармау керек болады.

Баланы тыдап отыраннан да, оны мектепке баруа
досты ниетпен алай да кндірген дрыс. ;

Бастауыш сынып жасындаы балаларды ішіндегі ер балаларды 5-8 пайызыны, ыз балаларды 1 пайызыны ерекше белсенділігі байалады, біра бл зірге психикалы ауыту емес. Алайда бл жадай баланы эмоционалды, аыл-ой, интеллектуалды дамуыны кешеуілдеуімен атар жреді. Мндай мінез-лы жйкеге кш тсуінен пайда болуы да ммкін жне ол баланы жйкесін ерекше оздырып жібереді. Аса белсенді балалар берілген тапсырмаларды орындауда атты иыналады, себебі олара з назарын бір жерге аударып, тыныш отыру те иын. Мндай балалар, детте, ата-аналар мен малімдерді ерекше назарында болуы керек.

Мектеп оушыларында болатын ерекше белсенділікті себебі лі кнге дейін толы аныталан жо, біра кптеген жадайлара байланысты белгілі бір пайымдаулар айтылып жр. Мысалы, сарапшылар мндай жадайды орталы нерв жйесіні генетикалы серімен тсіндіреді. Кптеген зерттеушілер оны себептерін кнделікті ішіп жрген таамнан, баланы зіні ерік-жігерінен, оны рескел ылыгарына олдау крсетушіліктен іздейді. Бгінгі тада мндай келесіз жайттарды алдын алу мен емдеуді трлі дістемелері олданылып жр. Кейбір дрі-дрмектер белсенді балаларды тыныштандырады. Сондай-а ке таралан дісті бірі- таамны рамынан антты, жасанды дмдеуіштер мен таама осылатын заттарды алып тастау арылы диета олдану. Баланы мінез-лына ата-ана мен малімдер тарапынан немі жне табанды баылауды жасалуы жне сырты серді, мысалы,

 

оамды орындарда кілді тыныштандыратын кгілдір жарыты тсірілуі жасы нтиже береді.

Осы жне осыан сас баса да дістемелер баланы бойындаы ерекше белсенділікті бседетуге ммкіндік береді, ал бл з кезегінде оушыны саба лгерімін жасартуына, сыныптаы, йдегі, кшедегі мінез-лыны жасаруына себеп болады. рине, емдеуді бірыай тсілі жо. Бл жадайда мамандар оны емдеуді бірнеше тсілін бір мезгілде олданады, блкім, оан жйелі трде адау керек шыар.

Мектепке баран алашы жылдарында балалар лі де лкендер тарапынан аморлыты ажет етіп трса да, бірте-бірте ата-аналарынан здерін алша стайды. Балаларды ата-аналарымен арым-атынасы, отбасыны рылымы жне ата-аналарды зара арым-атынасы балаа атты ыпал етеді, алайда, сырты леуметтік ортамен араласыны кееюіне байланысты енді олара йден тыс жердегі ыпал етуі кшейе бастайды.

Бастауыш сынып жасындаы бала шін е маыздысы-педагог. Балаа арап жылы жзбен жымиюды аса маызды сері туралы И.М.Юсупов былай дейді: "Педагогикалы арым-атынаста балаа арап жымию баламен диалогты е ажетті ралы болып табылады. Сйлесетін адамы нерлым кішкентай болса, ол зіні іс-рекетіне лкендерді сорлым нсіз де жылы жымиысына баа беруін ажетсінеді. Тек ана оу процесінде емес, жай арым-атынастарда да бастауыш сынып жасындаы балалар мен жасспірімдерді жылы жымиыспен ынталандыруды маызы зор. Сондытан да педагогты вербальды емес арым-атынаста з бет лпетіні жылыымен сер етуге сарадыы бала мен педагог арасындаы онсыз да лкен жас айырмашылыын одан сайын ашытатпа".

лкендерді баламен р трлі арым-атынасы жне оларды балаа .беретін баасыны сипаттамасы оны бойындаы зіне баа бере алу асиетін дамытады. Бір жадайда оны зіні аылды екендігіне сенімі артса, баса б)ір жадайларда зіні кріксіз немесе ателігін мойындайды. лкендерді тікелей сер етуімен баланы бойында пайда болатын осындай зіне зі баа

 

 

берушілігінен оны баса адамдара да баа беруіні негізі аланады.

Мектеп оушыларыны з арасындаы арым-атынастары немі згеріп отырады. Баланы 3 жастан 6 жаса дейінгі аралытаы арым-атынастары негізінен ата-аналарды баылауында болатын болса, 6 жастан 12 жаса дейінгі аралыта мектеп оушылары кп жадайда ата-ана назарынан тыс алады. Бастауыш сынып жасындаы балаларды досты арым-атынастары негізінен ыз бала мен ыз баланы, ер бала мен ер баланы арасындаы достыа келеді. Ата-аналарымен арасындаы байланысты брыныа араанда босасыаны себепті бала енді зіні жора-жолдастарыны олдауына кбірек сйенетін болады. Сонымен бірге оан енді зіні эмоционалды ауіпсіздігін де амтамасыз етуіне тура келеді. Демек бала шін з рбы-рдастары зіндік бір рл атара бастайды, яни, ол солара арай отырып, бдан рі арай ата-анасы крсеткен жолды ішінен айсысын алуы керек, ал айсысынан бас тарту ажеттігін тадай бастайды. Мектеп жасындаы балалар детте жынысына, з отбасыны леуметтік-экономикалы мртебесіне арай зіндік топтара бірігеді. Осылайша бастауыш сынып жасы маызды жадаймен, яни, баланы мектепке баруымен айындалады. Мектептегі жаа леуметтік жадай бала міріні брыны зі йренген алыбынан грі тередеу сер береді рі баланы жйкесіне салма тсіреді.

Бастауыш сынып жасы-бл айналадаы зге лемді баланы з бойына сііре бастау, білім жинатау, осыларды басымдылыпен игеру кезеі болып табылады. Осы бір аса маызды мірлік функцияны табысты орындау баланы зіне тн бейімділігіні осы жаста алыптасуына олайлы жадай жасайды, яни, ол мынадай бейімділіктер: адамны беделіне зор сеніммен арауы, кездесетін барлы жадайларды тез абылдап, оан тез серленгіштігі, аал да ойын баласыны арым-атынасы. Бастауыш сынып жасындаы балаларды бойындаы осы аталан бейімділіктерді райсысы тек жасы жатарымен ана крініс табады, ал ол осы жастаы балалара ана тн айталанбас ерекшеліктер болып табылады.

Бастауыш сынып жасындаы балаларды кейбір ерекшеліктері жылдар сайын жойылып отырады, кейбір

 

 

ерекшеліктеріні маызы згереді. Мндай жадайды балаларды бойында крініс табуы оларды жас ерекшеліктеріне арай ртрлі дегейде болатынын атап крсету ажет. Міне, балаларды танымды ммкіндіктеріне зіміз арастыран осы ерекшеліктер зор ыпал етеді жне ол баланы жалпы дамуыны келешегіні алы шрты болып табылады.