Зіндік жмыстар шін тапсырмалар

1)р трлі оулытардан "жым" ымыны анытамасын жазу жне олара талдау жасау.

2)Балалар жымы мен малімні ыпалдасуы проблемасы туралы дебиеттер тізімін жасау.

3)Педагогикалы процесте балалар жымы мен малім ыпалдастыын ашатын педагогикалы жадайларды тандау.

4)Балалар жымы мен оларды тлалы асиеттері жніндегі проблемалар бойынша апарат дайындау.

5)Бірттас педагогикалы процестегі балалар жымын зерделеу алгоритмін ру.

6)"Тамаша жым екенін алай байауа болады?", "жымда мен зімді алай крсетемін" атты таырыпа шаыншыарма жазу.

 

 

 

Реферат таырыптары

1.Оушылар жымы оушыны жеке тласын алыптастыру ралы.

2.Окушылар жымыны трбиелеу ммкіндіктері. 3.Оушылар жымыны тиімді іс-рекеттеріні жымы шарттары.

4.Тланы жымда дамуы.

5.Окушылар жымында тлалы атынасты рлі.

6.Балалар жымыны эмоциялык мірі.

7.Окушылар жымындаы іс-рекет арым-атынасыны ынтыматастыы.

8.Оушылар жымындаы зін-зі басару органы ретіндегі белсенді оу топтары.

9.Оушылар жымыны бір ызметі ретінде жеке тланы леуметтік белсенділіктерін алыптастыру.

10.Оушылар жымындаы педагогикалы жетекшілік жне зін-зі басару.

Сыныптаы трбие жйесі

Масаты: сыныптаы трбие жетекшісі жмысыны мнін ашу.

Міндеттері:

а)Жалпы білім беретін мектепті оу сыныбындаы трбиелік жйені анытау.

)Сынып жетекшісіні негізгі міндеттерін айындау. б)Сынып жетекшісіні е маызды ызметтерін анытау.

в)Оушыларды сыныптаы іс-рекетін йымдастыруды ерекшеліктерін ашу.

Жоспар

1.Трбие жйесі жне сынып жетекшісіні міндеттері.

2.Сынып жетекшісіні жмысындаы оушыларды жеке тласын алыптастыру.

3.Сынып жетекшісіні кызметтері.

4.Оушыларды сыныптаы іс-рекетін йымдастыру. Негізгі ымдар: трбие, трбие жйесі, ызмет, сынып жетекшісі, атынастар, іс-рекет.

Баса пндермен байланысы: психология, леуметтану, систематология, философия, басару теориясы.

 

Трбие жйесі жне сынып жетекшісіні міндеттері. Зерттеулер мен озат тжірибелерді арасында педагогикалы ылымда оушылар арасында трбие жйесі орын аланда ана трбие нтижесі маызды.

ртрлі мектептерде трбие жйелері жымды шыармашылы жмыстар, оамды-пайдалы жне ндірістік ебек, жмысты йымдастыруды ртрлі формаларын енгізу (ртрлі орталытар, театрлар, т.б.). лтты салт-дстрлер; оыту процесін йымдастыру негізінде алыптасатын. Осылайша, трбие жйесі масаттар жиынтыынан, трбие жмысыны йытысы ретіндс жым, жымды атынастар мен оршаан ортаа деген жйені бірлігінен трады. Басаша айтанда, кез келген трбие жйесі негізінде бтіндей жымны трбие масаттарын белгілеуі, танымды іс-рекет, зара атынастар, оушыларды зін-зі басаруы, лтты салт-дстрлерге сйену, р жастаы жымдарды ру мен жымды шыармашылы істі дісін пайдалану.

Трбие жйесі бірнеше кезенен трады:

-жйені алыптасуы;

-жым іс-рекетіні жйесі мен мазмнын жасау;

-жйені лайыты тртіп бойынша алыптастыру, дстрлерді сатау мен жаалытарды енгізу.

Трбие масаттары мселесін шешпей, трбие жйесін ру ммкін емес, йткені білім беру саласындаы ызметкер шін іс-рекет, баса да саладаы сияты, масат пен міндеттер арылы аныталады. Сынып жетекшісіні масаты мен міндеттері мектепті трбие жмысыны бадарын станады, сыныптаы трбие жмысы мектепті трбие жйесіні бір блігі болып табылады. азіргі заманы ізденістер бойынша трбиені масатын анытау мдениеттану арнасында жргізілуде. Бл мселе бойынша осы кнге дейін еш нрсе аны болмаса да, бл дістеме біршама нтижелі, йткені ол лтты жне дниежзілік мдениеттегі тарихи алыптаскан рухани ндылытара сйенеді. Трбиені масатын тек з халыны лтты мдениетіні негізінде ана емес, жалпы адамзатты жне адамгершілік лтты ндылытарды игеру арылы ана анытау ммкін.

Малімдер жымында орта масат болан жадайда ана, райсысы оан жету шін іс-рекетке белсенді

 

 

кіріскен кезде ана лкен нтижеге жету ммкіндігі бар. Бан мысал ретінде Алматы аласындаы 16 ксіби-техникалы лицейде алыптасан трбиелік жйені алуа болады, онда лицей директоры Шакирова Т. М. басшылыымен оушыларды жеке тласыны алыптасуы лтты мдениет тсілдерімен жзеге асан. Бнда тмендегі келтіріліп отыран трбиелік жйені рылымды лгісі іске асырылан (суретті араыз).

лтты мдениет ралдары арылы жеке тланы алыптастыру жйесі:

1.Лицейді лтты мдениет элементтерімен безендіру.

2.Тілдерді мегеру.

3.лтты мдениетті мдениеттану сипатындаы оу пндері арылы мегеру.

4.лтты мдениетті базистік оу бадарламасындаы баса да пндерде мегеру.

5.лтты мдениетке арналан арнайы курстар, факультативтер.

6.лтты мдениетті мегеруге арналан оушыларды зерттеу іс-рекеті.

7.лтты мдениетті мегеруді масат еткен йірмелер мен клубтарды жмысы.

8.лтты мдениетті мегеруге арналан сыныптан тыс іс-рекет (сынып сааттары, жарыстар, мерекелер, т.б.).

9.лтты мдениетпен байланысты лицей дстрлері.

Баса да трбие жйесіні нтижесі бдан кем емес. Мысалы, Алматы аласындаы 132 мектеп-гимназиясыны педагогикалы жымы оушыларды интеллектуалды потенциалыны дамуын бірінші орына ояды. рине, бл баытта ртрлі ізденістер болуы ммкін, алайда, кез келген жадайда мектеп жымыны алдында масаты бар.

Мектеп з тлектеріні мдени негізіні алыптасуына ыпал етеді, ол дегеніміз — мектеп бітірушіні білім мазмнын, жеке тланы зін зі ары арай дамыту факторы. ойылан масат трбиелік міндеттер арылы жзеге асады. Оларды анытауды ртрлі дістемелері бар. Мысалы, Н. Е. Щуркова келелі трбиелік міндеттерді сынады:

а)трбиелеу жне дамыту іс-рекеттерін йымдастыру;

)жымды йымдастыру мен дамыту;

б)оушы жеке тласыны алыптасуына кмектесу, оны ішкі ммкіншілігі, бейімділігі, масат-мдделері мен абілеттеріні крінуі мен баюы шін жадай жасау.

Сынып жетекшілеріні іс-рекетіне жасалан леуметтік талдау нтижесінде оны міндеттерін трт топа бледі.

Бірінші топ - леуметтік міндеттер (балаа кмек, оны
леуметтік атынастар жйесіне енгізу, жеке тланы
дамуы мен оны даралыыны алыптасуына тиімді жадай
жасауда жанямен жне трбие институттарымен
рекеттестік).

Екінші топ — диагностикалы міндеттер (сыныппен жмысты дрыс йымдастыру шін оушыны жеке тласы мен жымны даму диагностикасы).

шінші топ - адамгершілік міндеттер (баланы бойында айрымдылы критерилерін алыптастыру, баланы адамгершілікке бейімдеу жадайына ою).

Тртінші топ — даралы-тжірибелік сипаттаы міндеттер (оушылармен жмысты нтижелі педагогикалы тсілдерін тандау, з жмысын жоспарлау, іс-рекетті баылау мен тзету, рефлексия педагогикасы).

Педагогтарды, зерттеушілер мен малімдерді оушылар жымындаы трбие жйесін йымдастыру шін маызды міндеттерді бліп арау. йткені оушы міріні барлы жатарын сынып жетекшісі мен мектепті трбие жмысы ыпалымен аягалмайды. Е маызды міндеттер:

1.Денсаулы пен салауатты мір салтын трбиелеу.

2.Баланы негелілік мінез-ндылытарын алыптастыру.

3.Баланы бойына біткен абілетілігі мен масат-мдделерін жааша дамыту.

Сынып жетекшісіні жмысындаы оушыларды жеке тласын алыптастыру. Сонымен, оушыларды адамгершілігі трбиені е маызды міндеті болып табылады. Адамгершілік адамны іс-рекеті мен ылытарынан крінетін оршаан ортаа деген атынасын білдіреді. атынас дегеніміз субъектіні оршаан ортамен алауы бойынша аныталатын байланысы. Сондытан оушыны андай ндылытарды тадап алуы сынып жетекшісі мен пн малімдеріне туелді.

Зерттеушілер атынастар жйесіне ртрлі компонентерді кіргізеді. рбір атынас белгілі бір

 

білімдерді игеру дегенді білдіреді, алайда бндаы е бастысы бл білімдерді негелілік трде тсіну, сезіну болып табылады. Щуркова Н. Е., Сейтешев А.П. жеке тланы асиеттерін ндылы атынастарды алыптасу нтижесі деп тсіндіреді. Осылайша, баса адама деген ндылы атынасты нтижесі - гуманизм, з зіне - адір-асиет, ебекке - ебексйгіштік, ебекорлы болып табылады.

Жеке тланы е басты асиеттерін осылайша блу те маызды, йткені, оршаан ортаа, адама, материалды жне рухани дниеге деген атынасты алыптасуы барысында адамгершілікті барлы жатарын амту ммкін емес.

Трбие нтижелері туралы сз етер болса, жеке тланы басты асиеттеріні алыптасуы туралы айтуа болады:

1.Баса адама деген атынас — гуманизм.

2.з зіне деген атынас— адір-асиет.

3.Ебекке деген атынас - ебексйгіштік, ебекорлы.

4.жыма деген атынас - жымшылды.

5.Отана деген атынас — отансйгіштік, патриотизм.

6.Табиата атынас — табиата аморлы. ;

7.Кркемдікке атынас — кркемдікті эмоционалды-эстетикалы трде абылдау абілеті.

Жеке тланы осы бір асиеттерін алыптастыру —
оршаан орта туралы білімдерді негелілік трде тсініп-
сезіну. Сондытан, оушыларды оршаан орта туралы
білімдер жинаын адамгершілікпен сезінуі трбие
жмысыны басты масаты.

Оу материалыны, рбір сабагы зіндік трбиелік маызы бар екені белгілі. Оларды райсысы оушыларды оршаан ортаа деген, ндылы атынасын алыптастыруда баса адамны жеке тлаа рметінен бастап, болмысты эмоционалды-эстетикалы абылдауа дейінгі, ндылы сапаларын трбиелейді. Білімдерді тере мегеруге, оларды негелілік трде тсініп, сезінуге, окушыларды адамгершілік-ндылыа йрету іс-рекетті йымдастыру.

Пн малімдеріні оушыларды трбиелеуі сынып жетекшілеріні басшылыына туелді, Осылайша, олар сыныптаы трбие жйесін жзеге асырады. Сонымен,

 

сынып жетекшісі дегеніміз - оушылар трбиесін реттеуші малім. Мектепті трбие міндеттеріне сйене отырып, з сыныбындаы оушыларды ерекшеліктері мен трбиелілік дегейлерін ескере отырып, осы мселені шешуге пн малімдері, оушыларды, ата-ананы, демеушілерді т.б. тарта отырып, трбие жмысын йымдастырады.

Сыныпта жеке тланы жымды асиеттері эстетикалы кндылыгара, табиата кзарасы басым болады. Диагностика крсеткіші бойынша жыма деген адамгершілік атынасты дегейі те жоары.

Сынып жетекшісіні жмысында сыныптан тыс трбие крініс табады. Сынып жетекшісі ызметі азастанда, барлы Совет кіметіндегі секілді, 1934 ж. енгізіледі. азіргі уаытта оушы жеке тласын алыптастыру, оны абілеттілігін дамыту бірінші орында. Бл ретте, сынып жетекшісі — пн малімдері мен ата-ананы рбір оушыа ыпалын йлестіретін трбиені йымдастырушысы.

Сынып жетекшісіні ызметтері.Сынып жетекшісіні жмысы мектеп уставымен белгіленеді. Алайда бл тізім оны іс-рекетіні барлы жатарын амти алмайды. Оны іс-рекетіні ртрлі жатары кптеген зерттеулерде арастырылан (діс жне діснамаларда).

Дстрлі емес дістемелерде сынып жетекшісіні негізгі ызметтері:

а)Баланы денсаулыын сатау.

)Баланы адамгершілігін трбиелеу.

б)Баланы абілетін дамытуа аморлы.

1.Сыныпты мектептегі тіршілік ызмет-рекетін (Н.Е. Щуркова) йымдастыру:

-рбір оушыны ажетті окулытармен жне дістемелік ралдармен амтамасыз ету;

-баланы кзіні круі, лаыны естуі, оны бойын ескеріп, рбіреуіні абілеті мен белсенділігіне арай оу блмесіне санитарлы-гигиеналы талаптара сай амтамасыз ету;

-сырты киім мен ая киім оятын орынны болуы;

-мектепті ертегілік тамаыны тртібі мен асхананы тазалы ережесін амтамасыз ету;

-оушы сті-басын ретке келтіре алатьтн дретхана блмелеріні орналасуы мен оларды пайдалану мдениетін ескерту; 164

-сынып блмесіні ішкі крінісін, блмені жарытыы, блмені кркем-демілігін сатайтын кезекшілер ою;

-рбір баланы киімі мен ая киімін гигиена, эстетика
трысынан деген талап ою;

-рбір оушыны саба кестесі мен сынып блмелеріні орналасуынан хабардар ету;

-оушыны барлы сынып блмелеріні неге арналанын оларды пайдалану ережелерінен (директор кабинетінен бастап, ойын блмесі мен медициналы блмеге дейін) тсінік беру;

-оушыны оршаан заттармен жоары мдени дегейде, тазалыты, демілік пен тртіпті сатай отырып пайдалана білуін йрету.

2.Топты пндік іс-рекетін йымдастыру:

-балаа дниені кпжатылыы мен крделілігі, арама- айшылытарын, танымды іс-рекетін ашу;

-баланы дниедегі адам міріне ажетті ралдары, материалды ндылытара жататын ебекті іс-рекеті;

-баланы кш-жігерін, зіні денесіне, денсаулыына, азасыны слулыы мен кшіне, адамны з денесін билей алатын спортты іс-рекет;

-балаа дниені кркем образдар арылы тануа, кркемдік заттар тудыра отырып, дниені кркейтуге ммкіндік беретін іс-рекет.

3.мірді тсініп, сезінуді рухани іс-рекетін йымдастыру, ол дегеніміз - оушыларды рефлексиясы, мір ндылытарын тсініп, сезінудегі зіндік талдауа жне зіні ішкі дниесін дамытуа жрдем беру.

4.Трбие нтижелеріні диагаостикасы негізінде жеке тлалы дамуды сипаттамасы. Сынып жетекшісіні диагаостикалы іс-рекеті трбиелік жйені руды негізі болып табылады. Жеке тланы алыптасуы ерекше асиеттерін анытауа ммкіндік береді.

Жоарыда келтірілген жеке тланы асиеттері оу барысында сабата да, сыныптан тыс трбие жмыстарында да алыптасады. Оушыларды оку пндеріндегі трбиелік материалдар да аз емес.

азастан Республикасы мектептеріндегі аарту мазмны кннен кнге жетіліп келеді. Оны негелілік трде тсініп, ыну - малім алдында тран маызды мселе. Малім оу пндеріндегі трбие ммкіндіктерін білуі тиіс. Бл

 

орайда гуманитарлы саладаы пндерді орны ерекше. Кптеген малімдерді сабаты трбиелік міндеттерін орындау ммкіндігі дегейіне дейін натыландырып, дегенмен педагогикалы процесс барысында жзеге асыра алмайтынын ескеретін болса, сынып жетекшісіні жауапкершілігі арта тседі.

Оушыларды сыныптаы іс-рекетін йымдастыру. Сынып жетекшісі мына бір тжырым ережелерді ынып, тсінген жадайда ана трбие міндеттеріні шешімі нтижелі болма:

1.Трбиені жеке тлаа баытталуы.

2.Трбие жйелік сипатта болу.

3.Трбие іс-рекетіні масаттарыны бірлігі, оушылармен жмыс істейтін малімдерді зара рекеттестігі трбие жйесіні кепілі.

4.Трбие процесі жеке тла теориясы мен іс-рекет теориясына, ндылытар теориясы мен басару теориясына сйенуі ажет.

Жеке тла теориясы арылы малім оушыны тек трбие объекгісі ана емес, сонымен атар ол іс-рекетті субъектісі екенін тсінеді. Ол сынып жетекшісіне оу-трбие жмысын, оушы жеке тласыны алыптасу, оушыларды іс-рекеті бірнеше кезедерден трады: мотивті алыптасуы — оларды адамгершілік тсініктерді ынуа жадай жасау; мінез-лы пен іс-рекет нормаларыны алыптасуы - з іс-рекетіне анааттану. Демек, оушы жеке тласыны алыптасу технологиясы мотив, танымды, мінез-лы, эмоционалды сезім компоненттерінен трады.

Осылайша, мотивті алыптастырып, білім беріп, іс-рекетті йымдастыру. Жаымды эмоциялар баланы оршаан болмыса деген сенімін арттырады.

Сынып жетекшісіні іс-рекетінде басару теориясыны да маызы бар. Педагогті негізгі жмысы — оушылардьщ іс-рекетін йымдастыру, ал йымдастыру басару теориясыны рамды блігі болып табылады. Оны задылытарын білу педагогтар мен оушылар арасындаы атынасты, сыныптаы трбие жйесін басаруа ммкіндік береді.

Трбие жйесіні ызметіндегі маыздысы окушыларды іс-рекетіні трлерін тиімді тандау (трбиелік шаралар) жне оларды ткізу. Адамды алыптастыратын негізгі іс-рекеттер:

танымды іс-рекет, материалды ебек, оамды-пайдалы жмыс, баалау-баыттау рекеті, ойын іс-рекеті, арым-атынас, спортты-сауытыру, кркемдік-шыармашылыіс-рекет.

Басару теориясы трбиелік шараларды дайындауды нтижелі дісін анытауа ммкіндік береді, олар:

1)трбиелік шараларды наты бір формасын тандау (сынып сааттары, КВН, демалыс кеші, т.б.);

2)шараларды масаттары мен міндеттерін анытау;

3)шараларды ткізуге ынталы топ пен оушыларды тадау;

4)ынталы топпен бірігіп трбие жмыстарын жоспарлау;

5)жмысты йымдастыру міндеттерін ынталы топ мшелеріне бліп беру;

6)мерекеге дайынды;

7)сынып жетекшісіні трбие шараларын дайындауда оушылара аыл-кеес беруі;

8)ынталы топпен бірігіп шаралара дайындыты тексеру;

9)трбиелік шараларды ткізу;

10)оушылармен (ынталы топ, сыныпты мшелерімен) бірігіп ткізілген шаралара талдау жасау;

11)оушылармен бірігіп алдаы жмысты жоспарлау.

Тжірибе крсеткендей, осы сынысты олдана отырып, сыныпта осындай трбие жмыстарын ткізуге болады.

Сынып жетекшісіні жмысында сыныппен немесе жеке бір оушымен этикалы гіме ткізу ерекше орын алады. сіп келе жатан адамны иындытарын адамгершілікпен тсіндіру, ересек адам тарапынан крсетілген з мезгіліндегі моральды олдау, оушы жеке тласыны алыптасуына кп сер етуі ммкін. кінішке орай, кбінесе, этикалы гімелер гіт-насихатпен алмастырылады. Малімдер В.А.Сухомлинскийді малімні сзіне, оньщ оушымен гімесіне зор мн берген пікіріне осылады. Ал, бір жаынан, оны педагогикалы іс-рекетті осы бір саласындаы даналы аылдарын пайдаланбайды. Бл малімні мдени танымды жне дайындыыны болмауынан шыар.

азіргі уаытта мектеп бадарламасына зін зі рухани дамыту курсын енгізу ойластырылып жатыр. Бл оушыа адамгершілік трбие беру мселесін біршама шешуге ммкіндік береді, біра ол сынып жетекшісіні жоспарлы трбие жмысын алмастыра алмайды