Зін зі баылауа арналан сратар

1)Сынып жетекшісіні трбие жйесіні негізгі компонентері кандай?

2)Сынып жетекшісіні басты ызметтерін атаыз.

3)Жалпы білім беретін мектептегі сынып жетекшісіні негізгі міндеттері андай?

4)Сыныпта оушыларды іс-рекетін йымдастыруды ерекшеліктерін атаыз.

5)Сыныптаы оушы жеке тласын алыптастыруды ерекшеліктері андай?

6)Трбие масаты дегенді алай тсінесіз?

7)"Адамны ебекке атынасы" дегенді алай тсінесіз?

Здік жмыса арналан тапсырмалар

1)Трбиелік жйені 5 сыныпа, 9 сыныпа жне 11 сыныпа арналан лгісін жасап, гімелеп берііз.

2)Сыныпта театрлы йірме, эстетикалы трбие орталыын йымдастыру негізінде трбие жмысыны вариантын жасаыз.

3) а)Эстетикалы трбиеге.

)ебек трбиесіне,

б)азаматтык трбиеге,

в)интернационалды трбиеге, т.б. арналан трбиелік шараларды жобасын жасаыз.

Реферат таырыптары

Сынып жетекшісіні

а)баса адама,

)зіне,

б)табиата,

в)жыма атынастарын алыптастыру іс-рекеттеріні жйесі.

Жаня трбиесіні негіздері

Масаты: жаня трбиесіні ттас педагогикалы

процесс ретіндс мнін ашу.

Міндеттер:

а)азіргі оамды даму кезеіндегі жаня трбиесіні ерекшеліктерін ашу.

)Жаняны трбиесін йымдастыруды теориялы негізі.

6)Жаняны педагогикалы негізгі сипаттамасы мен трбие дістері.

в)Мектеп пен жаня арым-катынасыны трлері.

Жоспар

1.Жаня - трбие факторы.

2.Жаня трбиесіні ыты негізі.

3.Жаняны трбие жмысын йымдастыруды теориялы негіздері.

4.Жаняны трбиесіне сипаттама.

5.Мектеп пен жаняны рекеттестігі.

Негізгі ымдар: оамды жне жанялы трбие, ата-ананы педагогикалы белсенділігі, диагностика дістері, рекеттестік формалары, мектеп пен жаняны трбиелік ммкіндіктеріні интеграциясы.

Баса пндермен байланысы: философия, леуметтану, психология, педагогика. физиология, этнопедагогика, валеология байланысы.

Жаня-трбие факторы. Жаня, барлы уаытта да, сіп келе жатан рпаты трбиесі мселелерін шешуде лкен ммкіндіктерге ие болан. азіргі заманы жаняны сіп келе жатан рпатын трбиесі мселелерін шешудегі ерекшелігі - ата-ананы білім жне жалпы мдени дегейіні жоары болуы.

Балаларды жанядаы трбиесі оны белгілі бір траты леуметтік институт ретінде аныталады. ол жаня мшелері арасындаы зара атынастарды алыптасуы мен дамуына септігін тигізетін адамдарды жаындыы, туысты атынастар, зара йелмендік, трмысты мір. Жаня трбиесіні артышылыы да осы атынастарда, оны трбиені ешандай да трі алмастыра алмайды.

Жаня-болаша азаматты леуметтену жолындаы алашы адамдарын жасайтын бастапы адым. Ол балаа моральды алпы туралы алашы тсініктер береді, оны ебекке баулып, з-зіне ызмет ету дадыларын алыптастырады. Ата-ананы іс-рекеті мен мінез-лы, мір сру салты арылы балаа дниетанымды, адамгершілік, леуметгік-саяси ндылытар беріледі.

Жаня трбиесініц оамды жне мемлекеттік трбиеге араанда артышылыыы басым. Алайда, азіргі оамды

мірде болып жатан леуметтік, экономиалы жне демографиялы згерістер жаняа белгілі бір иыншылытар туызады.

Нары атынастарыны дамуы нтижесінде жаняда айтарлытай адамгершілік трыдан ересектерді де, балаларды да жаа ндылы баыттарын алыптастырып, жаня міріне елеулі згерістер келді. Ата-ана мен малімдерді міндеті - оамды атынастарды жаа жйесі сынып отыран леуметтік ммкіншілікті дрыс пайдалану. Мектеп пен жаня балаларды тауар мен аща атынастарыны мдениетіне йрету жмыстарын ойластыру ажет, сондай-а алып-сату пайда табу немесе пайдаорлы емес, ол жалпы игілік шін жне з ажеттіліктерін анааттандыру шін ыты екі жаты ызмет крсету екенін тсіндіру. Ата-ананы маызды міндеті балаларымен біріккен коммерциялы ызмет-рекетке атысып, оны баылау, оларды баланы адалдыын, адамгершілігін, ыптылыын дамытатын ызмет крсетуді ртрін орындауа йрету. Нары жаня мшелеріні алатын орнына жанама сер етеді, оларды міріне жаа леуметтік бадарлар енгізеді. оамды жне мемлекеттік трбие беделіні тмендеуі жаня міріні трбиесіне "зінше" иынды келді.

ркениетті оам дамыан сайын жанядаы бала саны азайып келеді. Аз балалы жаняда, негізінен бір баласы бар жаняда, ішкі жанялы трбиені е басты жадайы жо, ол — балалар арым-атынасы. Бір баланы трбиесі осымша педагогикалы кш салуды талап етеді. Жалыз балаа деген ата-ананы, жесі мен атасыны арты кіл блуі оны белсенділігінен айырып, оны эгоистік жатарыны басым болуы.

Толы емес жаняларда, ата-анасыны біреуі жо болан жаняларда трбиелік мселелерді шешуде кейбір адамгершілік-психологиялы ыайсыздытар болуы ммкін. Мндай жаняларды кбінде ана жне бала ана болады.

Жаня трбиесіні проблемасы - ананы жаня трмысынан олы босамауы. Ананы уаыты жетпеуі кбінесе насихат, жазыру, рсу сияты трбиелік ыпалды нтижесіз дістерін пайдалануа мжбр болады.

Микроклиматы жаымсыз, жаня мірі рыс-керіске, ата-ананы бір-біріне, балаларына деген шаымдарына, айай-шуа, орлы сздер мен іс-рекеттерге толы жаняларда те маызды трбие проблемалары туындайды.

Ата-ана ыынан айрылалы тран ата-аналар леуметтік жне педагогикалы проблемалар тудырады. Мемлекет оларды ата-аналы ытарынан айыранда балаларды масат-мддесін басшылыа алады. Алайда бл ретте оларды мірі з мнін барынша жоалтады, йткені мір сру мен дамуды маыздылыы кемиді.

Елдегі тбегейлі леуметтік-экономикалы згерістерге, жекеменшікті пайда болуына, жеке адамны баю ммкіндігіні тууына байланысты материалды жаынан ауатты жанялар пайда бола бастады. Мндай жаняларда трбие белгілі бір проблемаа кездеседі. Кбінесе бндай жанядаы бала балалы жымдардан алша болады, оны ерекшелік сезімі алыптасып, оршаан адамдара деген жнсіз наразылы эгоизмі тууы ммкін.

Жаняны жоары материалды ауаттылыы (материалды жадайыны тмен болуы да) жаня жмысын йымдастыруда оласыз жадайлар туызады. Мектеп жаня дістемелерін натылап, оны кемшіліктерін тзете отырып, бл проблемаларды жеуге тырысу.

Осылайша, демократиялы оамда ата-ананы бала трбиесіндегі ызметі толыымен алпына келетінін есте стауымыз керек. Алайда, азіргі заманы леуметтік-экономикалы жадайлар бала трбиесінде иыншылытар туызып отыр. Ата-ана жаня трбиесіні маыздылыы баланы ндылы баыттарын, оны моральды асиеттерін алыптастыру.

Жаня трбиесіні ыты негізі. Жаня трбиесіні, ата-ананы леуметтік-жауапкершілік ызмет-рекеті ретінде басты ыты негізі бар. 1989 жылды 20 арашасында Б Бас Ассамблеясы абылдаан "Бала ыы туралы конвенцияны маызды негізгі жат. Балаа, дене жаынан жне аыл-ойыны

жетілмегендігінен, арнайы орау мен аморлы, соны ішінде, туылана дейінгі жне туыланнан кейінгі тиісті ыты орау керек", - деп жазылан Конвенцияда.

Баланы мір сру, тіршілік ету жне салауатты даму ыын жариялай отырып, Конвенция баланы жеке тлалы дамуында зіні дербестігін, даралыын сатау ыына ерекше кіл бледі. Сондай-а баланы ата-анаа деген ыы да ескеріледі. Ата-ана "баланы масат-мддесі шін ажетін" орындамаан жадайда ана з ытарынан айырылады.

Осы Конвенцияа ол ойан мемлекеттер мына міндеттерді орындауы тиіс: аысыз жне бріне міндетті бастауыш білім енгізу, орта жне ксіби білім алуа жадай жасау, жоары білім алуа жол ашу. Конвенцияны 28 тарауында "мектептегі тртіп баланы адами адір-асиетіне рмет крсететін дістер арылы жргізілуі тиіс" деп, ерекше аталып кеткен.

Конвенция, сондай-а Б Бас Ассамблеясыны 1959 жылды 20 арашасында абылдаан "Бала ыыны декларациясы"; "Адам ытарыны жалпы декларациясы" жне баса да кптеген халыаралы жаттар Р Конституциясыны ішкі жанялы атынастарды, баланы жаня мен оамдаы трбиесі жне аартушылыы мселелерін амтитын тарауларына негіз болды. Р Конституциясыны 27 тарауында былай делінген:

1.Неке мен жаня, аналы, келік жне балалы мемлекет аморлыыны аясында.

2.Балаларды орау мен трбиелеу-ата-ананы табии ыы жне міндеті,

3.Кмелетке толан жне ебекке жарамды балалар ебекке жарамсыз ата-аналарына аморлы жасауы тиіс.

Р Консититуциясында бекітілген жаня трбиесіні ыты принциптері "Неке жне жаня туралы" зада (17. 12. 1998 ж.) натыланан. Онда азіргі заманы жаня ыыны бір некелік, некеге труды бостандыы мен еркіндігі, ажырасу еркіндігі, ерлі-зайыптыларды жаня атынасындаы те кыы сияты негізгі принциптері жазылан. Бл ытар жаня міріндегі, жаня жымындаы зара байланысты тере демократияа жол ашады. 52 тарауда баланы жанялы трбиесі, оны

ыын жне масат-мдделерін орауды баптары келтірілген: "Баланы з ата-анасы тарапынан трбиеленуіне, оны тілек-алауларыны орындалуына, жан-жаты дамуына, оны адами адір-асиетіні сыйлануына кыы бар". Бала ата-ана билігіне туелді объект ретінде емес, зіндік ы субъектісі ретінде арастырылады.

азастан Республикасыны "Білім беру туралы" заында (07. 06. 1999 ж.) елдегі білім беру-трбиелік процесті мемлекеттік-ыты реттеуді мселелеріне айрыша кіл блінген. Бл жатты наты жасалан ыты негізі бар, ол ата-аналара жне балалара, оларды азіргі заманны талабына сай зиялы білім алуларына, ыты кепіл береді. Ата-ана жне баса ы кілдері балалара мір сру мен білім алу шін салауатты жне ауіпсіз жадайлар жасау керек, бала жеке тласыны интеллектуалды, дене-кш жне адамгершілік асиеттеріні дамуын амтамасыз етулері керек. Жалпы аланда, азастан Республикасында елдегі білім беру-трбие процесін жзеге асыратын дамыан, ызмет етіп тран ыты негіз бар, жаняны дамуына кепіл беретін жне жаня міріні, жаня жымындаы зара байданысты тере демократиялы амтамасыз ететін ыты нормаларды жйесі жетілген.

Жаняны трбие жмысын йымдастыруды теориялы негіздері. Жаня трбиесі туралы алашы педагогикалы тсініктер мен идеялар халы педагогикасында пайда болан. Педагогикалы ылымны дамуы барысында жаня трбиесіні мселелері наты ылыми-теориялы жне дістемелік мазмна ие бола бастады. К.Д. Ушинский, Л.Н. Толстой, П.Ф. Лесгафт жне басалар балалар трбиесін йымдастыруда оларды даралы ерекшеліктерін, бейімділіктерін, дене-кш жне психологиялы даму дегейін ескеру керектігіне ерекше кіл блген. Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, В.А. Сухомлинский бала трбиесіні теориясын атап крсеткен. азіргі зерттеушілерді ебектерінде баланы жанядаы арым-атынасындаы ызмет-рекетін йымдастыру, салауатты мір салтын ру, мектеп пен жаня ара атынасы т.б. мселелері амтылан.

Жаняны трбие мір салты, оны барлы рылымды элементтері бір-бірімен тыыз байланысты, йткені оларды масат-міндеттері орта іс-рекеттеріні жалпы тсілдері, дістері жне баыттылыы бар. Жанядаы трбиені субъектілері - ата-ана мен бала, леуметтік масат, міндет, педагогикалы тсілдер, дістер. Осы элементтерді біріктіретін негіз - іс-рекет.

йымдастырылан масатты жзеге асыруда іс-рекет болмаса, трбие де болмайды. Жанядаы трбиені маыздылыы ата-ананы басшылыымен, баылауымен ртрлі іс-рекетке (оу, ебек, ойын, эстетикалы, т.б.) балаларды араластыру.

Баланы жаняда орындайтын тапсырмалары оларды орындауа атынасы. Баланы жанядаы орындайтын тапсырмалары оны дегейі педагогикалы процесті бірлігі. Бл дегей арылы ата-ананы йымдастыру жне баыттаушы ролін; ата-ана мен бала арасындаы зара атынасты сипатын; бала трбиесіне сер ететін жаняны масатты адамгершілік баыттарын; баланы жанядаы араласатын іс-рекетіні алуан трлілігін; ата-ананы трбие ралдарын, дістерін, тсілдерін пайдалана алу абілеттерін; баланы белсенділігіні дрежесін круге болады.

Ата-ананы трбие жмысыны сапасын оушыны кн тртібін йымдастыруынан круге болады, онда жаня трбиесіні маызды ерекшеліктері крініс табады, жаняны дет-рыптарыны бір блігі болып табылады. Кн тртібі баланы уаыт аралыындаы іс рекетінен трады: дене жне ебек ызметі, ой белсенділігі, бос уаыт, дер кезінде таматану, гигиена, йы. Оларды ара атынасы баланы жасына, оны жеке тласыны психикалы ерекшеліктеріне жне тілек-алауларына байланысты згеріп отырады. Баланы бос уаыты оны кн тртібіні рамды блігі болып табылады. Оушыны бос уаытын пайдалануы, оны іс-рекетіні трлері жаняны трбие ммкіндіктеріні айын крсеткіші.

Жаняны бос уаыттаы бірлескен іс-рекетіні оушы шін маызы те зор. Жаня мшелеріні зара рекеттестігі ретінде, тсінісу, еезім серлері негізіндегі бір біріне ыпал етуі. арым-атынас кезінде іс-

рекетпен, тжірибемен, сезім серлері атар жреді. Ата-ана мен баланы ара атынасы жаня міріні айын крінісі, оны микроклиматын алыптастырып, жаняны даму ммкіндіктері. Педагогикалы мдениеті тмен жаняларда бос уаытты педагогикалы мні болмайды, ол тек кіл ктеру масатында ана пайдаланылады. Педагогикалы процесті ызметіндегі іс-рекетті маыздылыын, оны жеке тланы мірлік болашаын анытаудаы масаттылы сипатын крсете отырып, оны нтижелілігі оушыны белсенділік дрежесі.

Ата-ана арасындаы, ата-ана мен бала арасындаы, балаларды арасындаы зара атынас педагогикалы процесті трбиелік механизмдері болып табылады. Олар жеке тлалы мн беріп, кзарастарды дамуына, балаларды мінез-лыына, оларды адамдара деген атысына сер етеді. Жанядаы зара атынас сипаты дет-рыптармен, ата-ананы зіні брыны жанясынан алан трбие-нсауларымен, темперамент ерекшеліктерімен, ерлі-зайыптыларды эмоционалды дегейімен, оларды адамгершілік жне педагогикалы мдениетімен аныталады. Осыны брі ата-ананы балаа деген атынасында орын алады.

Жаняны трбиесіне негізгі сипаттама. Жанядаы бала трбиесіні жетілуі леуметтік-педагогикалы жне материалды сипаттаы кптеген жадайлара байланысты. Оларды бірі - оушы трбиесіндегі жаня мен мектепті ынтыматасты арым-атынасы. Бл ара атынас жаняны педагогикалы процесіні кйі туралы апарат болан жадайда ана жемісті бола алады. Жаняны педагогикалы процесі кйіні диагностикасы жйесін № 1 кесте трінде круге болады.

Педагогикалы процесті сипаттамалары жаняны трбие ммкіндіктерінде жатыр. Олара байланысты жанядаы педагогикалы процесті трбиелік ммкіндіктеріні дегейін айындауа болады (жоары, орташа, тмен).

Жоары дегей - барлы негізгі крсеткіштер толыымен крініс тапан жанялар. Ата-ананы леуметтік жауапкершілігі мен педагогикалы мдениеті дамыан, оларды педагогикалы ынта-ыыластары бар.

Балалар белсенді, дамыан. йымдасан, алдында белгілі, бір масаттары бар. Жаняда оушыны кн тртібі саталады, оны мірі ртрлі іс-рекетке толы. Жанядаы ара атынас демократиялы трыда негізделген. Бндай жаняларда зара тсіністік жне аморлы рухы басым; балаларды кесі мен анасыны ызметі жайлы хабары бар, оларды иншылытары мен жетістіктерін де біледі; баланы мектептегі жадайы да жаняда еркін талыланады; ата-ана баланы жйелі оу іс-рекетіне йретеді, кн тртібін дрыс руа кмектеседі, оуда иыншылытар туан кезде кмек крсетеді; кесі мен анасы баланы; сабатан тыс уаытына кіл бледі; баланы бос уаытын йымдастыруына атысып, оан масаттылы пен тиімділік элементтерін енгізеді. Жаняларда бірігіп істелінген ебек, табиата саяхат, спортты шаралар, кітап оу кнделікті жне жиі болып тратын былыстар. Ата-ана баланы дрыс педагогикалы мдениетке баыттап оыту мен трбиелеу мселесіне леуметтік-жауапкершілігін тсінеді. Ата-аналар жаня айтарлытай тзетулерді керек етпейді. Олар оны мнін жне здеріні баланы мірін йымдастырудаы алатын орнын тсінеді.

Орташа дегейде жаняны педагогикалы процесі, жалпы аланда, анааттанарлы кйде, алайда кейбір элементтері, белгілі бір млшерде, тзетуді ажет етеді. Ата-ана бала трбиесіне жауапкершілікпен араса да, оларды педагогикалы мдениеті жеткіліксіз: олар кбінесе трбиеде аз дістерін олданады (насихат гімелер, т.б.), й тапсырмасын тексеру анда-санда ана жргізіледі. Балалар белсенді, біра жеткілікті йымдаспаан жне масаттары аны емес. Жанядаы зара атынас демократиялы принциптерге негізделген, алайда авторитарлы бедел алады. Жаня сипатындаы орта нрсе - педагогикалы процесті йымдастыруда ртрлі иыншылытарды болуы.

Ата-ана баланы оу іс-рекетіне кіл блгенімен, оларды тиісті педагогикалы мдениеті жо. Оуды маыздылыын мойындай отырып, олар баланы кштеу жне атал баылау арылы оуа мжбрлеуге тырысады. Баланы оуа деген ызыушылыын дамыту, балаа кмек крсету ата-ана шін иынды туызады. Олар,

сондай-а, баланы сабатан тыс іс-рекетін йымдастыруды да иыналады. Бос уаытты бірге ткізу кездейсо болады. Онда жйелілік пен педагогикалы баыттылы жо. Авторитарлы, оушыа ыпал етуді педагогикалы негізі жо тсілдерін олдану, кесі мен анасы арасында блісу жаняда орын алады.

Кесте.

Негізгі критерилер	Крсеткіштер	Диагностикалы дістер
Жаняны жалпы сипаттамасы	1. Жаня рылысы 2.Ауаттылы,трмысты жадайы 3. Ата-ана туралы мліметтер (білім дегейі, ксібі, леуметтік-мдени ндылы баыттары, масат-мдделері)	Жеке іс жаттарын зерттеу. Жаняа бару (байап- баылау, гіме-сбат жргізу). жаттарды зерттеу, сра-жауап.
негелелік психологиялы атмосфера	1. негелілк масат-нсаулары 2.Жанядаы зара атынас стилі 3.Ата-ананын баланы мір рекетіні мазмнына кіл белуі	Сра-жауап гімс-сбат. Оушылары шыармалары.Тесттер «Мен жне мені жаням» суреті. Ранжирование
Ата-ананы педагогикалы мдениеті	1.Ата-ананы трбиені масатын, міндеттерін тсінуі Трбиені кралдарын, формаларын, дістерін, тсілдерін білу	Сра-жауап гімс-сбат. Байап-баылау
Оушыны сипаттамасы	1. Жаня міріне белсене араласу 2.Адамгершілік, интелектуалды, мірлік масаттар 3.Іс-рекетті масаты себеп салдары 4.Іс-рекет трлеріні алуан трлілігі 5. Іс-рекеттібілігі мен діс тсілдерін игеру	Байап-баылау Педагогикалы жадайлар

Тмен дегей жаняны іс-рекетінде ала ауыздыпен, ата-ананы нашар педагогикалы мдениеті, бала трбиесіне деген жауапкершіліксіздік, педагогикалы

сауатсыздыымен сипатталады. Балаларды лгерімі тмен, олар шін жанялы мірді ызыы жо, балаларды уестіктері кездейсотык сипата ие, жасспірімдер ортасыны олара кері сері те лкен. Ата-аналар з міндеттерін тек ана оушыны аржы жаынан амтамасыз ету жне баылауды жалпы ызметтерін атару деп тсінеді. Олар мектеппен жйелі трде байланыс жасамайды, педагогтар кеесін ескермейді. Оушыны оудаы, тртібіндегі аауларды малімдерді жаман жмыс істеуімен тсіндіреді. Мндай ата-аналарды тиісті педагогикалы мдениеті .жо жне, е бастысы, педагогикалы шаралара атысуа ынтасы жо. (№ 2 кестені араыз).

Жаняны трбие жмысын зерттеуді йымдастыру те маызды. Ол мектеп жаттарын (оушылар сипаттамасы, сынып журналы, медициналы карталар) зерттеу мен талдаудан басталады. Бл дісті олдананда алдын ала жоспарланан мселелер бойынша материалдар жинау.

Жаня жайлы алашы мліметтерді "Мені жаням", "Бізді жанядаы демалыс кні", "Мені йдегі міндеттерім", "Оушыны жанядаы бір кні" атты шыармаларды жаздыру арылы алуа болады. Оушылара сратар беру соларды тірегінде апарат алу. Шыармалар арылы ата-аналарды азаматты кзарасы, жаняны рухани мірі, оны мшелеріні зара атынасы, балалара деген атынасы туралы білуге болады.

Шыармадаы жаня туралы мліметтерді ата-анадан (ата-аналар жиналысында ткізілген) сра-жауап арылы алынан материалдармен салыстырып, айта тексеру керек. Бл екі дісті (шыарма мен сра-жауапты) оушылар мен ата-анадан объективті апарат алу шін бір уаытта ткізу керек. Жетістіктер мен кемшіліктерді себептері айындалып, мектеп пен жаняны бірлескен ызмет-рекетіні болжамы аныталады.

Жаня - іштей траты, тйы жым. Сондытан оны зерттеуде белгілі бір иыншылытар шырасады. Жаняны сипаттамасы туралы мліметтер алу масатында жаняа баран уаыттаы баылаулар мен гіме жргізу дістері олданылады. гіме кезінде масатты трде белгілі бір жоспарды стану керек. Ата-анамен гіме нері малімнен те жасы дайындыты талап етеді. Педагогті

те маызды асиеті — баылаыштыы. гімелесіп отыран адамны бет лпетінен, ойылан сратара атынасынан оны психологиялы жай-кйін білуге болады.

Кесте.

№	Крсеткіштер	Дегейлер
Жоары	Орташа	Тмен
	Ата-ананы баланы мдделері, леметтік-ндылы баыттары	+	+	-
	Ата-ананы баланы мір рекетіне атынасы.	+	+	-
	Ата-ананы негелілік масат-баыттары	+	+	-
	Жанядаы зара атынас мдениеті.	+	+	-
	Ата-ананы трбиені масатары мен міндеттерін тсінуі	+	+	-
	Трбиені амалдарын, дістерін, тсілдерін педагогикалы сауатты пайдалану.	+	+	-
	Ата-ананы баланы ызмет- рекетін йымдастырудан білік пен дадыларыны болуы.	+	+	-
	Окушыны жаня міріне араласуы.	+	+	-
	Баланы іс-рекетіні масаты мен себеп-салдарыны адамгершілік негіздері.	+	+	-
	Окушыны іс-рекетіні алуан трлілігі.	+	+	-
	Оушыыы іс-рекетіні біліктері мен тсілдерін игеруі.	+	+	-

Жаня мшелеріні ара атынасы мселелерін анытауды аталан дістерден баса таы бір жолы "Мені жанямны суреті" дісті сби жне жасспірім жаста ткізу тиімді. Оушылара "з жаняны суретін сал", "з арманыдаы жаняны суретін сал деген

тапсырмалар беріледі. Бл дісті артышылыы сонда - балалар з суреттерінде жаня мшелеріні ара атынас туралы апаратты з бетінше, з алауымен бейнелей алады. Алайда оны объективтілігі кмн келтіруі ммкін, оаи бірнеше себеп бар: кзбен кру-моторлы сипатты жетіспеуі (бала адамдарды суретін сала алмайды, сондытан з жанясын салудан бас тартады), кейде бала зіні алауларын, тілектерін шынды, аиат ретінде беруге тырысады (жаняда жо мшені суретін салады — оны ата-анасы ажырасан). Сондыган "Жаня суреті" арылы алынан апаратты баса да дістермен толытыру ажет.

Осы сынылып отыран жаняны диагностикасыны дістері малімге объективті апарат алуа жне блек алынан немесе ттас сынып жаняларыны жымы ретіндегі жаняны трбиелік сипатын арастыруа, 1 оушыларды жаняларымен жмысында детте кездесетін мселелерді табуа, ата-аналара бала трбиесін жетілдіруді белгілі бір жатарын тзетуге кмектесуге ммкіндік береді.

Мектеп пен жаняны рекеттестігі. азіргі уаытта мектеп пен жаня ынтыматасты рекетіні келесі баыттары айындалан: ата-аналармен йымдастырушылы-педагогикалы жмыс; ата-аналарды педагогикалы сауаттылыын дамыту; ата-аналармен баланы оу лгерімі мен трбиесін жасарту шін жйелі жеке дара жмыстарын жргізу.

Ата-аналармен йымдастырушылы-педагогикалы жмыс ата-аналар комитеті (жалпы мектептік, сыныпты), ата-аналар жиналысы жне конференциялары сияты формалар арылы жзеге асады. Ата-аналар комитеті - е белсенді, ыыласты деген ата-аналардан тратын оамды орган, ол жалпы мектептік (жалпы мектептік ата-аналар комитеті) немесе сыныпты жиналыстарда (сыныпты ата-аналар комитеті) сайланады. Ол 5-6 адамнан (зара негізгі міндеттерді бліп алатын председательден- жне 4-5 мшесінен) трады. Керек болан жадайда ата-аналар комитетіні жанында кеестер, комиссияны ынталы топтары рылуы ммкін.

Дрыс жне жнді ызмет ететін ата-аналар комитеті — сынып жетекшісіні о олы. Сыныпты барлы.

кнделікті жмысы (йымдастырушылы, орындаушылы, бастамалы, трбиелік, баылаушылы, гіттеушілік) сынып жетекшісіні шебер рі баыттаушылы ыпалымен ата-аналар комитетіні кмегімен жзеге асырылады. Ата-аналар комитетіні мшелері сынып жетекшісіне мектеп пен оушыларды жанялары арасындаы байланысты орнатуа, сыныптан тыс трбие жмыстарын (мерекелерді, кештерді, саяхаттарды, театра : саяхатты, т.б.) ткізуге кмектеседі. Олар педагогикалы жаынан кемшілігі бар балаларды ата-аналарымен арнайы жмыс жргізе алады.

Ата-аналар комитеті жмысыны жемісті болу шарттары - оны мшелеріні ата-аналар жымыны алдында есеп беруі, оны іс-рекетіне дем беру (алыстар, грамоталар, жмыс тжірибесін талдап орыту жне арнайы бюллетендер шыару арылы), сынып жетекшісімен здіксіз ынтыматасты рекет.

Мектепті жанялармен йымдастырушылы- педагогикалы жмыстар жйесінде мектеп кеестеріні ызмет-рекеті ерекше орын алады, оларды ызметтері сан трлі болып келеді. Олар ата-аналарды мектеппен байланысын ныайтуа, оларды педагогиалы сауаттылыын йымдастыруа ыпал етіп, кейбір жанялара трбиеден кмек крсетеді (кп балалы -отбасылара, жадайы нашар жанялара).

Кей мектептерде рамына жергілікті кімшілік
кілдері, ксіпорын, фирма, мдени-аартушылы йымдар, мдени лтты орталытар басшылары кіретін аморлы кеестері ызмет етеді. аморлы кеестер
мектепке жндеу жне жабдытау жмыстарында,
компьютерлеуде, тілек-алаулары бойынша клубтарды
йымдастыруа, ксіби баыттарында, ебекке орналасуда,
мектеп бітірушілерді одан рі білімін жаластыруда
демеушілік кмек крсетеді.

Мектеп пен жаняларды ынтыматасты рекеттеріні йымдастырушылы-педагогикалы формаларына, сондай-а, ата-аналар жиналыстары мен конференциялары жатады. Олар жалпы мектеп бойынша да, жеке сыныптар бойынша да ткізіледі. Жалпы мектептік ата-аналар жиналысы немесе конференцияларда жаня мен мектепті оыту-трбие жмыстарын жетілдіруді зекті мселелері

талыланады. Мектептегі ата-аналар жиналысы, детте, жылына 2-3 рет ткізіледі.

Жанямен йымдастырушылы-педагогикалы жмысты е тікелей формасы жеке сынып оушылары ата-аналарыны жиналыстары. Мндай жиналыстарда сынып жетекшілері оушыларды лгерімі мен тртібіні сынып мірі жайлы, жым міндеттері туралы, т.б. апарат береді. Жиналыстар жаня мен мектепті трбие жмысында орта масаттарды анытау шін те маызды. Жиналыстарды оушылармен бірігіп ткізген тиімді. Ата-аналар жиналысы ртлі болуы ммкін: таырыпты, жиналыс-практикумдар, орытынды, тосанды, жылды, топты, гімелесу-жиналыстар, т.б. Жылына бір рет болса да сынып немесе мектеп дегейінде диагностикалы негізде ата-аналар жиналысын (немесе конференцияларды) ткізіп тру керек, яни бл процесті жетекші (згермелі) сипаттары арылы мектептегі жне жанядаы шынайы жайды анытау шін керек.

Жаняа бала трбиесінде кмек крсетуді ыпалды тсілі — ата-аналарды педагогикалы сауатын дамытуды йымдастыру. Мектеп ата-аналарды педагогикалы сауатын дамытуды ата-аналар жиналысын, консультациялар, сра-жауап кештерін, келер конференцияларын, т.б. ткізу арылы йымдастыруа тырысады. Бл орайда, рбір мектеп з жадайына, "жаня суреті" ерекшеліктеріне, окушылар трбиелілігіне сйкес ата-аналарды педагогикалы сауатын дамытуды наты жйесін жасайды. Кбінесе оушылар ата-анасымен бала трбиесін жасартудаы педагогикалы консультациялар жне практикалы кеестер сипатындаы жеке дара жмыс жиі олданылады.

Ата-аналара жаня трбиесін жасарту масатында жеке дара кмек крсетіп, ыпал жасай отырып, малім педагогикалы дептілік сатау керек. Малімдерді ата-аналара оушыларды мектептегі "жаман" тртібіне шаымдануы рашанда теріс бааа ие болады. Мндай шаымдануларды еш нтижесі болмайды, керісінше оларды тигізер зияны те зор. А.С. Макаренко малімдерді ата-аналарды мектепке шаыртудан, балалар тртібіне шаымданудан сатандыран: "Кей ата-ана мндай гімеден кейін олына амшы алады, ал кейбіреуі

болса еш нрсе істемейді де, нтижесінде барлыы брыны алпында алады", - дейді А.С. Макаренко.

Ата-аналар оушыларды оу ебегіні ртрлі шараларын ткізуге атыстырылады (пндік таырыпты кештер, танымды-ойын-сауы ойындар, йірмелік сабагар, т.б.). Кптеген мектептерде "Ашы есік кндері" дстрге айналан, бл кні ата-аналар сабатара атысып, сабатаы з балаларын баылауа, оларды белсенділік дегейін жне оу материалын игеру тередігін баалауа ммкіндік беріледі. Олар бл кні: пнні ерекшелігін ескере отырып й жмысын алай орындау керек, оушы пн бойынша оу жмысыны андай тсілдерін игеру тиіс, осы пнді игеруде андай иыншылытар туындайды жне оушыа оларды жеу шін алай кмектесу керек, т.б. зекті мселелерді шешуде білікті кмек ала алады. Ата-аналара жаня трбиесіні тжірибесімен алмасуды ртрлі формалары сынылады.

Жаняны мектеп жмысына тартуды нтижелі формасыны бірі "кіші педагогикалы кеестер", ата-аналарды белсенді мшелерімен бірігіп малімдерді наты бір сыныпты оыту-трбие процесіні ртрлі мселелері бойынша ерекше кеестер ткізуі.

Осылайша, мектеп пен жаняны сынып жетекшісі арылы реттелетін педагогикалы процестеріні ара атынасы малім ызметіні диагностикасы негізінде ойылан міндеттерімен аныталады. Сынып жетекшісі алыптастыран масат пен міндеттер оны оушылар мен оларды жаняларымен рі арай жмысыны баыттарын да анытайды.