Білім беруді йымдастыру жйесі.

азастан Республикасы, білім беру жйесі За бойынша білім беру йымдарыны (меншігіне, типіне, тріне арамастан), оыту бадарламалары мен р дегейдегі мемлекеттік білім беру стандарттары, басару орындары мен олара баынышты йымдарды зара байланысы негізінде рылады. Білім беру жйесіні негізгі міндеті ретінде білім алу жеке тланы дамуы мен ксіби лыптасуы лтты жне жалпы азаматты ндылытар, ылым мен техника жетістіктері негізінде алыптастыруа ажетті жадай жасау кзделді. Білім беру жйесіні тмендегідей жаа міндетгері айындалды:

-оыту бадарламаларыны жзеге асыруына жадай жасау;

-жеке тланы шыармашылы, рухани жне физиологиялы ммкіндіктерін дамыту, салауатты мір салты мен адамгершілікті

 

берік негізін алыптастыру, жеке даралы асиетті дамытуа жадай жасау арылы аыл-ойын байыту;

-отан сйгіштік пен азаматтылыа з Отаны, азастан Республикасына деген сйішпеншілікке, мемлекеттік рміздерді рметтеуге, халы дстрлерін сыйлауа, конституцияа, оама арсы жасалан кез-келген іс-рекетті болдырмауа трбиелеу;

-республиканы оамды-саяси, экономикалы жне мдени міріне белсенді атсалысуа, жеке адамны з ытары мен міндеттеріне саналы кзарас ажеттілігін алыптастыру;

-лемдік жне отанды мдени жетістіктерге атыстыру; Республика тарихын, азаж не басада халытарды салт-дстрлерін білу; мемлекеттік, орыс жне шетел тілдерін йрену;

-білім беру йымдарыны дербестігі мен зін-з билеу ын жне білім беруді басару міндеті мен демократияландыру ісін кеейту;

-оытуды жаа технологиясын енгізу, білімді информатизациялау, халыаралы коммуникация жйесіне шыу;

-ебек рыногында бсекелесе алатын жоары дрежелі жмысшылар мен мамандарды даярлау жне айта даярлау;

-жмыссыздарды айта оыту мен айта даярлау;

-білім беру йымдарыны трлі ызметкерлеріні арынды дамуына кмектесу;

За бойынша білім беру йымдары занды ы бар мекеме болып табылады, оушылар мен трбиеленушілерді амтамасыз ететін бір немесе бірнеше оыту бадарламаларын жзеге асыра алады. Білім беру йымдарыны дрежесі (типіне, тріне орай) "Білім туралы" заыны талаптарына сйкес оларды ережелерінде белгіленеді. Білім беру йымдар мемлекеттік басару орындарынан оыту ызметін жргізуге ажетті рсат алуы керек. Білім беру мекемелеріне оыту жне баса да табыс тсетін ызметтермен айналасуа ы берілген. Аылы білім беру ызметтері мемлекеттік тапсырыс шеберінде аржыланан негізгі оыту ызметіні орнын алмастыра алмайды. Білім беру мекемелері шетелдік йымдар мен орлармен тікелей байланыс жасауа білім беру саласындаы

 

 

мемлекеттік емес йымдара кіруге ы бар. Білім беру мекемелері мемлекеттік, мемлекеттік емес (азастан Республикасында тіркелген оамды жне діни бірлестіктер мен жеке білім беру йымдары), сондай-а халыаралы болуы ммкін. Білім беру мекемелері тмендегідей блінеді:

-мектепке дейінгі, мектептен тыс, арнайы жне ата-анасыны аморлыынсыз алан балалар мен жетім балалар мекемелері;

-оыту бадарламаларын жзеге асыратын оу орыдары жалпы орта, бастауыш ксіптік, орта ксіптік, жоары ксіптік, жоары оу орнынан кейінгі ксіптік жне осымша ксіби білім беру. "Білім туралы за" оу орындарыны негізгі трлерін белгілейді. Орта білім беретін оу орындарына жататындар;

-жалпы білім беретін мектеп, ол негізгі жне осымша жалпы білім беретін ш сатылы (бастауыш, негізгі, жоары) бадарламаларды жзеге асырады; жалпы білім беретін мектеп, шаын-мектеп болуы ммкін, яни оушылар саныны аздыына орай, осылан сыныптар жмыс істейді;

-гимназия негізгі жне осымша оыту бадарламасын жзеге асырады, оушыларды абілеті мен икемділігіне байланысты арнайы, тере, ксіптік оытуды кздейді;

-лицей ксіптік баытталан оушыларды оытуды жргізетін, негізгі жне осымша бадарламаларды, жзеге асырады. Бастауыш жне орта ксіптік оыту;

-жалпы орта, бастауыш ксіптік оыту бадарламаларын жзеге асыратын р трлі баыттаы ксіби жмысшыларды дайындауды амтамасыз ететін ксіптік мектеп;

-ксіптік лицей, жалпы орта, бастауыш ксіптік оыту бадарламаларын жргізетін жне жоары дегейдегі маман жмысшыларды дайындайды;

-колледж, орта ксіби білімді мамандарды дайындайтын бадарламаны жргізеді;

Жоары білімді халы шаруашылыыны трлі салаларыны мамандарын жоары оу орындары дайындайды; университет, академия, институт, сондай-а консерватория, жоары училище, жоары мектеп. Университеттер мен академияларда жне ылыми мекемелерде жоары дрежелі ылыми жне ылыми педагогикалы мамандарды даярлайтын магистратура, аспирантура, докторантура ызмет ете алады. Ал, жоары

 

дрежелі ылыми-педагогикалы мамандарды даярлайтын скери орындарында ол-адъюнктура деп аталады. Жоары оу орнынан кейінгі тере медициналы білімді интернатура амтамасыз етеді.

Оу орындарында жргізілген оыту бадарламары жалпы (негізгі жне осымша) жне ксіптік (негізгі жне осымша) болады.

Жалпы білім беретін бадарламалар жеке адамны мдениетіні алыптасуын, оны оам мен мірге бейімделуін, ксіпті тадауын жне тандаан мамандыын мегеруін шешуге баытталады.

За білім беру жйесіндегі орталы жне жергілікті атару орындарыны ызметін реттейді. Крсетілген басару орындары білімді беруді дамыту бадарламаларын растырады жне оны жзеге асыру шараларын жргізеді: мамандарды дайындау тапсырысын бекітеді; меншік тріне жне баыныштылыына арамастан, білім беру йымдарына лицензиялар береді; оулытар мен оу-дістемелік ралдары, шыаруа арналан дайынд жмыстарын йымдастырады; білім беру саласындаы заны жзеге асуын жне білім беруді мемлекетті стандарттарыны жргізілуін баылайды. Білім беру мекемелерінде бес жылда бір рет аттестация жргізіледі; мемлекеттік білім беру мекемелерін материлды-техникалы жаынан амтамасыз етеді.

"Білім туралы" за білім беру жйесіні ызметін йымдастыруда лемдік тжірибеге сйенеді. Оыту процесіндегі субъектілерді (білім беру жйесіні ызметкерлері, оушылар мен трбиеленушілер жне оларды ата-аналары) леуметтік кепілдері мен оларды ытары, міндеттері арнайы ескерілген. Мысалы, білім беру мекемелерінде педагогикалы ызметпен айналысуа, тек соан сйкес білімі бар азаматтар ана ылы. Олар ксіби ызметін жргізуге жадай жасауды талап етуге, білім беруді мемлекеттік стандарттарын сатай отырып, педагогикалы ызметтеріні дістері мен трлерін еркін тадауа, ылыми зерттеулерді баыты мен оларды нтижесін педагогикалы трбиеде олдауа, оу орындарын басаруа атысуа, ебектен тыс з мамандыыны дрежесін ктеруге, ксіби беделі мен арын орауа ылы. Педагогикалы ызметкерлер оушылар

 

 

мен трбиеленушілерді арнайы стандарт дегейінен тмен емес білім мен дады, білік ауын амтамасыз етуге, оушылар мен трбиеленушілерді жеке шыармашылы бейімділіктерін дамытуа, оларды беделіне нсан келтірмеуге, педагогикалы этика нормаларын сатауа міндетті. Педагогикалы ызметкерлерді оларды келісімінсіз баса жмыстара тартуа, сондай-а оушылар мен трбиеленушілерді оу-трбие жйесінен тыс жмыстара міндеттеуге тыйым салынады.