Плейфейерді биграмды шифрі.

1854 жылы жасалан Плефейерді шифрі алмастыруды биграмды шифрлеріні е танымалысы. Ол бірінші дние жзілік соыста лыбритания олданан. Плефейер шифріні негізгі болып бастапы мліметтер алфавитіні ріптері кездейсо орналасан шифлеуші кесте болып табылады. Шифрлеуші таблицаны оай есте сатау шін кестені бастапы жолдарын толтыру негізінде жіберуші мен абылдаушы кілттік сзді олданады. Жалпы аланда Плефейерді шифрлеуші кестесіні рылымы Трисемус кестесіні рылымына сас. Сондытан Плефейер жйесіні шифрлеу жне шифрды ашу процедураларын тсіну шін зіміз білетін Трисемус шифрлеуші кестесін олданамыз.

Б	А	Н	Д	Е	Р	О	Л
Ь	В	Г	Ж	З	И	Й	К
М	П	С	Т	У	Ф	Х	Ц
Ч	Ш	Щ	Ы	Ъ	Э	Ю	Я

Шифрлеу рдісі келесі адамдардан трады:

1) Ашы мтін биграммалара блінеді. Мтінде ріптер саны жп болуы керек жне онда екі бірдей биграмма болмауы керек. Егер бл шарттар орындалмаса мтін маызды емес орфографиялы ателер шін де мтін згерістерге шырайды.

2) Ашы мтінні биграммалар тізбегі шифрлеуші кестені кмегімен келесі ережелерге сай шифрмтінні биграммалар тізбегіне згертіледі.

2.а) Егер ашы мтінні биграммасыны екі рпі бір жолда немесе баанада орналаспаса, онда кестедегі а мен й ріптері, онда бл екі ріп арылы аныталан тік тртбрышты баса екі брышындаы ріптер алынады (бізді мысалы бл а, й, о, в ріптері а, й ріптер жбы О, В ріптер жбына трленеді).

Шифрмтінні биграммасындаы ріптер тізбегіне араанда тра шаылып орналасу керек (зеркально расположены).

2.б) Егер ашы мтінні биграммасыны екі рпі де бір баанада орналасса, онда шифрмтінні ріптері берілген ріптерді тура астында орналасан ріптер болады. (Мысалы, н мен с, г мен щ ріптеріне трленеді). Егер ашы мтінні рпі е соы жолда орналасса, шифрмтінні рпі е жоары жолды сйкес рпі болады, Мысалы,

2.в) Егер ашы мтінні биграммасыны екі рпі де бір жолда орналасса, онда шифрмтінні ріптері сол ріптерді о жаында орналасан ріптер болып табылады. (н,о-д,л)

Егер ашы мтінні рпі о жа шеткі баанда орналасса шифр шін сол жолды сол жа шеткі баанасындаы сйкес рппті аламаыз (Ф,Х – Х,М).

Келесі мтінні шифрін арастырайы:

ВСЕ ТАЙНОЕ СТАНЕТ ЯВНЫМ

ВС ЕТ АЙ НО ЕС ТА НЕ ТЯ ВН ЫМ

Кестеге сай ашы мтінні биграммалар тізбегі келесі биграммалар тізбегіне блінеді.

ГП ДУ ОВ ДЛ НУ ГД ДР ЦЫ ГА ЧТ

Шифрді ашуда осы амалдар кері баытта орындалады. Биграммалар арылы шифрлеу шифрді ашу тзімділігін арттырады.

Мысал:

		П	И	Я	А		Б
В	Г		Д	Е	Е	Ж	З
Й	К	Л	М	Н		О
Р	С	Т	У		Ф	Х
Ц	Ч	Ш	Щ	Ъ	Ы	І	Ь
Э	Ю

pt = Келдім, Крдім, Жедім

ct = гмщолйувщоземещо

Трисемус кестесі

к – кілттік сз. к = Бандероль

Б	А	Н	Д	Е	Р	О	Л
Ь	В	Г	Ж	З	И	Й	К
М	П	С	Т	У	Ф	Х	Ц
Ч	Ш	Щ	Ы	Ъ	Э	Ю	Я

pt = ВЫЛЕТАЕМ ПЯТОГО

ct = ПДКЗЫВЗЧ_ШЛЫЙСЙ

к = пия

		П	И	Я	А		Б
В	Г		Д	Е	Е	Ж	З
Й	К	Л	М	Н		О
Р	С	Т	У		Ф	Х
Ц	Ч	Ш	Щ	Ъ	Ы	І	Ь
Э	Ю

pt = ктіп алыдар

ct = съшетафмец

Виженер кестесі.

ашы мтін ріптері

...

пиялы сзді ріптері

...

кілттік сз ріптері

pt = ГДЕ АББА

k = ДЕВА

ct = ЯЯГАЭЬЮ