С) мір сруді тмен дегейі
D) Халыаралы атыыстар
Е) рылыс материалдарыны жетіспеушілігі
5. И.В.Сталинні ызметі жне жеке басына табынушылыты партияны ай съездерінде ашы сынады?
А) 19
В) 16
С) 20
D) 18
Е) 17
F) 22
G) 23
6. Н.С.Хрущев 1918-20жж Азамат соысына атысып, ай жердегі шаруашылы жне партия ызметтерінде болды?
А) Берлин
В) Минск
С) Киев
D) Донбасс
Е) Новочеркасск
F) Теміртау
G) Сібір
7. «Жеке адама табыну жне оны зардаптары» туралы баяндамада атты сына алынан тлалар?
А) И.В.Сталин
В) Ж.Шаяхметов
С) П.К.Пономаренко
D) Л.Берия
Е) М.Елікбаев
F) Н.Ежов
G) В.Губарь
H) А.Рыков
8. Хрущев 1894ж. ........... губернаторлыы, ............ ауылында дниеге келді.
Курск, Калиновка
9. Ты игеру жылдарында азастан ................ Республикаа айналды.
Кп лтты
10. Сйкестендірііз.
| Ж.Шаяхметовтан кейінгі КП ОК-ні 1-хатшысы болды | П.К.Пономаренко |
| КСРО-да И.В.Сталиннен кейінгі Министрлер Кеесіні траасы | Н.С.Хрущев |
| 1-хатшылы Н.С.Хрущевтен кейін берілді | Л.И.Брежнев |
11. Сйкестендірііз.
| 1954ж. | Алашы атом электр станциясы салынды |
| 1957ж. | Жерді жасанды серігі шырылды |
| 1958ж. | Кеестік жйеге арсы Теміртау жмысшыларыны ктерілісі |
| 1961ж. | Тыш Кеестік арышкер орбитаа шып шыты |
| 1962ж. | Амола аласына Целиноград есімі берілді |
Сратар
1. 1950-1960 жылдары елдегі, оны ішінде азастандаы саяси жадай андай еді?
2. Кегір ктерілісіне кімдер атысты жне оны себептері неде?
3. М.Елікбаев не шін удаланды?
4. леуметтік проблемаларды шешілмеуіне не себеп сер етті?
5. Теміртау аласындаы толуларды мрындытарына нелер жатады?
6. Н.С.Хрущевті ызметіндегі реформаларды жартыкештігі неден крінді?
7. 1950-1960жылдары азастанны шетелдермен ылым, мдениет саласындаы байланыстары алай жрді?
Йге тапсырма
Берілген осымша мліметтерді пайдалана отырып, сынылан таырыптарды біріне реферат жаз.
1. Соыстан кейінгі жылдардаы республиканы оамды-саяси мірі.
2. 1950ж.республиканы сырты экономикалы жне мдени байланыстарыны кееюі.
3. Теміртаудаы толулар
4. Кестені толтыр:
| М.Елікбаев удалауа шырады | КОКП ОК-ні 1956жылы маусымда абылдаан аулысы | Теміртаудаы толуларды себебі |
Орытынды
Н. С. Хрущевті баяндамасында жеке баска табынушылыты пайда болу себептеріне, оны мні мен сипатына, зардаптарына баа беруге рекет жасалды. Съезд кпшілік бараа кімет билігін жзеге асырып отыран жйені шынайы бейнесін ашып крсетпеуге шешім абылдады. Тек КОКПОК-ні «Жеке адама табынушылы жне оны зардаптары туралы» (1956 жыл,маусым) аулысы дайындалды. Онда жеке баска табынушылыа байланысты жіберілген ателіктер мен брмалаушылытарды «кеестік рылысты тере демократияшыл сипатын згерте'алмааны» атап крсетілді. Тек 33 жыл ткен со ана «КОКП ОК-ні хабаршысы» («Известия ЦК КПСС») журналында (1989 ж) Н. С. Хрущевті съезде жасаан баяндамасыны толы мтіні жарияланды. Ал бл мтін кебейтіліп, XX съезд біткеннен кейінгі бірнеше аптадан со-ак шетелде жары крген еді. Трмелерге ешбір кінсіз амалан біратар адамдарды (оларды ішінде партияны крнекті айраткерлері - Я. Рудзутак, А. Рыков, В. Чубарь т. б. еркіндікке шыарып, оларды атаумен мемлекеттік аппарат кп замай бл реформаны доарды. Мыдаан адал адамдар трмелерде алып ойды, уын-сргіннен аза тапкан адамдарды ызметіне шынайы саяси баа берілмеді. ткен тарихты айылы беттері: азан ткерісіні тарихы, Азамат соысыны себебі мен сипаты, 30-жылдардаы ашты пен шаруаларды ырып-жою жнінде біржаты ана еске алулар болды немесе блар жайлы еш нрсе де айтылмады. Сталиннен кейінгі билік адамдарыны жартыкештік сипатта боланы чешен, ингуш, алма, баларлар тарихи отандарына айтарылып, азастанда тран корейлер, немістер, ырым татарлары мен месхет тріктері кытарыны алпына келтірілмегенінен крінді. 1954 жылы ішінде кптеген майдангерлер болан саяси ттындарды Кегірдегі ктерілісі катал басып тасталынды. Жезазана жаын жерде салынан бл арнайы каторгалык лагерь трмедегілер мен траты скери блімдеріні арасындаы шайкас алаына айналды. Елді экономикалы жаынан артта калуы себептеріне талдау жасау рекеттері де тез тыйылып отырылды. Одатас республикаларды ыын кеейту тжырымдамасы да дамытылмады. Кеес кіметі мен КОКП ОК1954-1956 жылдары шамадан тыс орталытандыруды жоюмен одатас республиаларды ыгын кеейтуге баытталан шараларды тутас кешенін жургізгенімен, абылданан актілер жарияланан егемендікті іс жузінде жоа тн етті. Экономика мен саясат саласындаы орта баытты белгілеу, мамандарды таайындау мен алмастыру т. б. кптеген мселелерді шешу аз ана топты олында алып ойды. оамны рылымы брыныша «жоарыдан-тмендегілерге» аидасы бойынша рекет етіп, адамдар жоарыдан абылданан шешімдерді ана орындады. Кп замай саяси басаша ойлау да атал басыпжаныштала бастады. оамдаы келесіздіктерді ашы крсеткен адамдар уына тсті. Алайда басаша ойлауды алдын алуды брыны дістермен жзеге асыру ммкін емес еді. Сондытан саяси айыптаулар нерлым «бркемеленген» сипатта жргізілді. Саяси удалауды мысалдары азастанда да аз болан жо. Оан мысал - Шыыс азастан облысындаы орыс тілі пніні малімі, майдангер, жоары білімді маман М. Елікбаевты тадыры. Ол Н. С. Хрущевті атына хат жазып, онда адамны жеке басыны ытарын бзу, лтты саясат саласындаы біратар брмалаушылыктар, аза тілінде оытатын мектептерді ысартылуы т.б. кімет орындары жргізіп отыран саясаттаы олылыктар жнінде з пікірлерін білдірді. Мемлекеттік кауіпсіздік комитеті мен Шыыс азастан облысы Кршім ауданды партия комитетіні уындау шараларынан кейін оны КОКП атарынан шыарды. Одан рі баынбаан малімді психиатриялы ауруханаа жапты, ол аштык жариялаан кезде, ттікше арылы кштеп таматандырды. КСРО Денсаулы сатау министрлігі ызметкерлеріні деректері бойынша психиалы емдеу жолымен елде 90 мынан астам «басаша ойлайтындар» жазаланды. 50-жылдарды ортасындаы біршама прогресшіл бастамаларды ешайсысыны кткен нтижелерге жеткізбеген себебі жнінде зады сра туындайды. Негізгі себептерді бірі-саясатта ылыми негізделген болжамны жотыы. Н. С. Хрущев бастаан кптеген басшыларды саяси мдениеті те тменгі дегейде болды, бан билікті зін сірген жйемен тыыз байланысыны сері де тиді. Олылытарды жою мен мір сріп отыран тртіптерді сатауа сталиндік режимні шектен шыан былыстарын ана жойып, кеес адамдарыны кш-уатын жаын алан коммунизм шептерін баындыруа жмсау женіндегі иял да ыпал етті. Бан Н. С. Хрущевті социализмні толы жеісіне жетуін жариялап, «коммунистік коам рылысын ке келемде бастауды» сынан КОКП XXI съезіні (1959) шешімдері длел болады. Теориялы проблемалара ерескел, жалан, трпайы кзарас XXII съезде абылданан КОКП-ні шінші бадарламасынан да байалады. Болъшевизм басшыларыны утопиялы кзарастары жнінде з уаытында Мустафа Шоай, Смагул Сдуаасов т. б. айтан еді. кінішке карай азастан Мскеу шенеуніктері абылдаан шешімдерден шыа алмады. Басталан саяси реформалар кімшілдік жуйені экономикалы базасын згерте алмады. 50-жылдарды басында дние жзі елдері бір-бірімен те тыыз байланыста болды. Дниежзілік ауымдасты КСРО-мен, яни оны рамындаы азастанмен де интеграциялык байланыса тсті. Бл кезде кеес мемлекетіні сырты саясат саласындаы ызметі жаа серпін алды. Халыаралы шиеленістін бседеуі КСРО-ны хальтар арасындаы досты арым-атынастарды ныайту ісінде біраз бастамалар кетеруіне жадай жасады. Республикада рамы жаынан крделі болан жмысшыларды, шаруаларды, зиялыларды лкен леуметтік топтары алыптасты. 50-жылдардаы азастан кп лтты республикаа айналды. Мнда азатар, орыстар, украиндар, немістер, збектер, йырлар, татарлар мір сріп, ебек етті. Бл лтты мдениет пен оны ерекшеліктерді дегейіне, ана тілді жадайына кері сер етті.