Интернет іздеу жйесі
Апаратты іздеу дістері
Интернет желі пайда боланымен, іздеу жйесіні мселесі лкейе бастады. Интернет – бірлік апаратты ортаны амтама ететін дние жзілік компьютерлік желі. р бір есепті шешу шін оны ммкін болатын дістерін зерттеу керек. Интернетте апаратты іздеу бірнеше дістермен орындалуы ммкін. Олар сапасы, тиімділігі жне апаратты алу тріне байланысты болады. Кейбір жадайларда жмысы крделі дістерді олдану керек болады, біра та оны нтижесі тиімді болады.
Апаратты жйе келесідей блімдерді амтамасыз етуі тиіс: техникалы амтамасыз ету, математикалы амтамасыз ету, программалы амтамасыз ету, апаратты амтамасыз ету, ыты амтамасыз ету.
Сурет-1 - Апаратты жйені жалпы рылымы
Интернетте апаратты табу келесі негізгі дістерден трады:
- гиперсілтеме арылы іздеу. WWW ортасында барлы сайттар бір-бірімен байланыста болады, осы байланысан сайттарды браузер арылы апаратты іздеуге болады. Каталогтарды, таырып жиынтыын жне де баса анытамаларды олдану осы трге жатады;
- іздеу машинасын олдану. Бл діс кілттік сздерге негізделген. Серверлік машинаа аргумент ретінде не іздеу керектігін жібереді. Барлыын дрыс жасау шін кілттік сздерге тезаурусты ру керек;
- дістемелі жабды олдану арылы іздеу. Бл толы автоматтан-дырылан діс. Жоарыда айтылып кеткендей сайттар бір-бірімен гипертекст байланысы арылы апаратты автоматты трде іздейді;
- жаа ресурстарды зерттеу. Жаа апарат кзіне ол жеткізу шін іздеу циклін айталауды ажет етеді. Осыны кмегімен іздеу машиналары индекстерін жаартып отырады.
Google іздеу жйесі
Google – оамдаы интернет іздеу жесіні е лкен жйелеріді бірі болып табылады. Оны интерфейсі шамамен он шаты тілде таралан. аза тілі де арастырылан. Жаа іздеу жйесі ру шін алдымен сайтта тіркеуден басталады. дейі формада іздеу атын жазып, іздеуге ысаша андатпа жне кілттік сздер жинаын беру керек. Іздеу жйесі ш тртіпте жмыс істейді. Олара: барлы Google дерекор бойынша арапайым іздеу, тек сайтта осымша осылан индекс бойынша іздеу, Google базасы бойынша бірінші адамдаы осылыан индексті шыыс мліметтерін крсету. Дегенмен Google-де дайын индекс базасы олданылады.
Google екі баптау файлдар жйесі арастырылады: «контекст», тегтер сипаттамасы мен жалпы толы іздеу лшемдерінен трады, сонымен бірге «андатпа», бл жерде сайттарды индекстеріне осылан тізбектен жне оларды жеке кйлерінен трады.
Файл жйесін тура тзету шін XML тілін аз да болса да білу керек, біра іздеу жйесін толы басару ммкіндігі еліктіреді. азірігі кезде тегтер саны онша кп емес, біра беретін нтижелері жоары. Мысала, BOOST тегі нтиже беру бетте аныталан сайты орналасуын баыттай алады. алыпты жадайда Google іздеу жмысы стандарты алгоритмдері олданылады, біра олар таырып бойынша іздеу шін рашанда тиімді болмайды. Яни толы мазмны жаынан сйкес боланымен, ыса маызды жерлері жіберіліп алуы ммкін. Ал BOOST тегі кмегімен дл осындай мліметтерді нтиже бетінде бірінші орындара шыаруа ммкіндік береді. Ол шін алдымен XML-файлда «контекст» блімінде <Background Labels> табу керек жне <Labels> </Labels> контейнер кмегімен жаа аты бар, белгіні ру керек. Оны лшемі сан ретінде олданылан белгі арылы нтиже салмаы ойылады. Ммкін болатын интервалы -1-ден 1-ге дейін. Бір маынасы табылан сайттар бірінші орындарда болады. Кейін «андатпа» тура тзету жйесі орындалады. Бл жерде бірінші орына тсетін сайттара ран белгіні осу керек. Орналасан адресі: http://www.google.kz/.
Сурет-1.1 - Google ортасы
Yahoo іздеу жйесі
Yahoo! - е ататы іздеу жйелерді бірі. Бл сайт каталог жне кілтті сздерден трады. Басты бетінде пайдалы апарат мазмнынан трады. Дерекоры жаалытардан, карталардан, жарнама апараттарынан, анытамалардан трады. рамы жаынан интернет ресурстарды URL адрестерден жне олара ысаша малматтардан трады. Yahoo арапайым іздеу терезесін сынып оймай, сонымен атар Usenet немесе Email адрестерді іздеуге болады. Белгілі іздеу уаыт арасындаы шекті ою ммкіндігі бар. осымша булдік операторлары жне тізбек іздеу жйелерден трады. Ескерте айта кететін нрсе Yahoo іздеу жйесінде керек млімет кзі табылмаса, автоматты трде Alta Vista іздеу жйесі жмысын жаласытырады, егерде о нтижелерін берсе, онда Yahoo іздеу жйесіне нтижелерін айтарады. Орналасан адресі: http://www.yahoo.com/.
1.2-сурет - Yahoo ортасы