Мнай жне газ кен орындарын игеру кезедері

азіргі тада кптеген мнай кен орындарын игеруде абаттара жасанды сер етуді олдану маызды болып табылады. Бл жадайда абатты жмыс тртібі деген тсінік жер ыртысынан мнайды ндіру процесін толыымен сипаттамайды. Мысала, кейбір мнай кен орындарын игеру белгілі бір уаыт бойына абата сйы кмірышыл газын айдап, сонан со оны абат бойымен ыыстыру шін су айдауды олдану арылы жзеге асырылады. рине, мндай жадайда абатты жмыс тртібі олдан жасалан суарынды болады. Біра бл мнайды ндіру процесін сипаттау шін аз млімет болып табылады. Бл жерде тек абатты жмыс тртібін ана ескермей оан оса абаттарды игеру технологияларымен байланысты мнайды абаттардан ндіру механизмін де ескерген жн. Кен орындарды игеруді жзеге асыру шін тек жйені ана негіздеп тадау емес, оан оса игеру технологиясын да анытап алан дрыс болады. Мнай кен орындарын игеру технологиясы – деп, мнайды жер ыртысынан ндіріп алу шін олданылатын дістерді топтамасын айтады. Жоарыда келтірілген игеру жйесі тсінігін анытайтын факторларды бірі ретінде абата сер етуді болуы немесе болмауы арастырылады. Бл фактора су айдау ымаларыны азылу ажеттігі туелді болып табылады. Ал мнай кен орындарын игеру технологиясы игеру жйесіне кірмейді. Яни сол немесе баса игеру жйелері кезінде р трлі технологияларды олдануа болады. детте, кен орындарды жобалау кезінде тадап алынан игеру технологиясына ай игеру жйесі барынша тиімді болатынын жне андай игеру жйесін олдананда берілген крсеткіштерді оай алуа болатынын ескерген жн. Мнай-газ ндіруші нерксібіні азіргі жадайын жне дамуын бірнеше кезедерге блуге болады. райсысы здігімен рдайым згеру барысында, бл бір жаынан - мнай жне газды пайдалану масштабына байланысты болса, ал екінші жаынан – мнай жне газды діруді крделілігінде. Мнай кен орнын ндіру процесі негізінен трт кезеге блінеді. Бірінші кезе барысында (сурет 1.1, I) мнай ндіру седі. Ол брылау жылдамдыына, жаа ымаларды іске осылуына, кен орынды орналастыруа жне брылау жне ндірістік рылыс басармаларыны жмыстарына байланысты болады.

 

1.1-сурет Уаыта байланысты qн, qж шамаларыны згеруі.

1,2 – скесінше мнай ндіру жне сйы ндіру

Бл кезеде мнайгаз ндіруші нерксібіні дамуы ттынуды шектелуіне байланысты болады, себебі мнайды игеру иын емес кен орындарды (мнай коллекторлар аз тередікте, кейбір жадайларда бірнеше он метрді райды, ал ндірілген мнай аз ттырлыымен, агрессивті орта жне су болмауымен ерекшеленген) аз боландыы. Мнайды жер бетіне ктеруді негізгі е арапайым дісі – фонтанды діс болып саналады. Мнайды жинау, сатау жне тасымалдау технологиясы да те арапайым болды. Сйкесінше мнай ндіруге арналан жабдытары да арапайым. Игеруді екінші кезеі (сурет 1.1, II) кп клемде (максимал) мнай ндірумен сипатталады. Кен орынды жобалау шін берілетін тапсырмада кбінесе максималды мнай ндірісін, ндіру жылдарын жне екінші кезені затылыын крсетеді. Бл кезеде мнайды ттыну едуір седі, ал ндіру шарты иындайды, лкен тередікте орналасан коллекторлардан жне иын геологиялы шарттаы кен орындардан мнай ндіру ажет болады. Фонтандау аяталаннан кейін ымадан мнай шыаруды тиімді дісін олдану пайда болады, сонымен атар баса да бірнеше мселелерді (ксіпшілік ішінде тасымалдауды, айдауды, айыруды, тазалауды, сатауды жне тасымалдауды) амтамасыз ету ажет болады. Осыан байланысты ымадан газлифті жне сорапты дістермен сйыты ктеруді технологиясы, мнайды жинау жне айыруды технологиясы ойлап табылады, ал бл технологияларды жзеге асыру шін мнай кен орындарын игеру жне мнайды ндіру техникасыны жаа трлері ойлап табылып, ндіріске енгізіледі. Осы кезеде мнайдаы газды пайдалану басталады. ыманы фонтанды діспен пайдалануа арналан жабдытар, кшті ыманы газлифті діспен пайдалануа арналан жабдытар (компрессорлы станциялар арылы), штангалы жне штангасыз сорапты ондырылар, ыма німдерін жинау, дайындау, газдан немесе судан айыру жабдытары пайда болды. Мнайгаз ндіруші нерксіпті жне оны машина жабдытарымен амтамасыз ететін мнайгаз ксіпшілік машина жасауды пайда болуымен бірге мнай жне газ орналасан айматарда ылымда арынды дами бастады. шінші кезе (сурет 1.1, III) мнай ндірісіні тез тмендеуі жне ндірілген німні сулану крсеткішіні суімен (егер мнай абаты суландырылса) сипатталады. Ал тртінші кезеде (сурет 1.1, IV) мнай ндірісіні жй тмендеуі мен ыма німіні сулануы жоары болып (80÷95% болады), оны суі байалады. Бл кезеді игеруді соы кезеі деп те атайды. Мнай-газ ндіруші нерксібіні рі арай дамуы жаа кеземен байланысты, яни барлы кішігірім кен орындарды игеру, едуір тере ымаларды пайдалану, жоары ттырлы жне рамында агрессивті заттар бар мнайды ндіру, сонымен атар теізде орналасан мнай ымаларын жне ымаларды клдене брылау жне пайдалану ажеттілігі болып табылады. Мны барлыы мнайгаз ндіруші нерксібін машина мен жабдытарды жеткілікті трінде, ажетті параметрлерімен сипаттамаларында, жоары сенімді жне жеткілікті санымен амтамасыз етілген жадайда ана жзеге асырылады.