Нары лгілеріні сипаты

 

Монополия – ерекше тауарды бір ана сатушысы, монопсопия – тауарды бір ана сатып алушыны болуы. Сипатына жне пайда болу себептеріне байланысты монополияны блуге болады:

1. Табии монополия – сирек кездесетін жне ндірілмейтін ндіріс факторына биіктеу жадайында пайда болады (ттынушылара – су отын, энергия уатын, газ беру жне т.б. фирмалар).

2. Жасанды монополия - фирмаларды бірігу жне келісу нтижесінде пайда болады.

3. Кездейсо монополия - з шеберіндегі ттынушыларды сраныстыны сыныстан уаытша артуы жадайында пайда болады.

Монополияны пайда болуыны басты себебі- ндірісті жне капиталды шоырлануы.

 

Шоырлануды баыттары

Клдене Тікелей Диверсификация

Бір саладаы ком-панияларды бірігуі немесе лсіз ксіп-орындарды кшпен тартып алу.

Орта технология арылы ртрлі саладаы фирма-ларды бірігуі.

Технология жаы-нан байланысы жо р трлі саладаы фирмаларды бірігуі.

 

Монополияны йымдастыру формалары:

1. Картель - ндірісті клемі туралы, баалар туралы келісу

2. Синдикат – ксіпорындарды туелсіздігі саталып, бірлесіп тауар ткізу масатымен йымдасан бірлестік.

3. Концерн - бірнеше баыттаы формаларды бірыай аржы орталыына бірлесуі.

4. Конгломерат – шаурашылы іс-рекетіне байланысы жо компанияларды бірлесуі .

Монополияны шектеуге жне тыйым салуа монополияа арсы

задылытар олданылады.

 

Негізгі тсініктер мен терминдер

Бсеке

Картель

Конгломерат

Концерн

Монополия

Монопсония

Олигополия

Синдикат

Баылау сратары

1. Нарыты мні мен трлері.

2. Нарыты механизмні негізгі элементтері.

3. Нарыты артышылытары мен кемшіліктері.

4. Жетілмеген жне жетілген бсекелерді сипаттамасы.

5. Кленкелі экономиканы негізгі сипаты.

Таырып. Сраныс пен сыныс теориясыны негіздері.

Сраныс заы. Сранысты исыы

Сыныс заы. сыныс исыы