Озалтыштарыны жалпы рылысы

Лекция 1. Автомобильдерді жне бензиндік іштен жану

озалтыштарыны жалпы рылысы

озалтыштарды ажеттілігі.

Автомобильдерде колданылатын озалтыш трлері.

Іштен жану озалтыштарыны жалпы рылысы жне классификациясы.

 

Автомобильдерде орнатылан озалтыштар энергия кзі ретінде автомобильді озалыса келтіруге жне басада жмыстарды орындауа ажетті механикалы энергиямен амтамассыздандыратын рылым міндетін атарады. Олар бір энергия трін механикалы энергияа ауыстырады. Мысалы электр энергиясын электрозалтыштарда механикалы энергияа ауыстырса, іштен жану озалтыштарында жанар оспаны жануынан пайда болан жылу энергиясыны біраз блігін механикалы энергияа ауыстырады.

Электрозалтыштары экологиялы тазалыына арамастан алатын электрэнергиясыны желілермен берілуіне байланысты оларды ызмет крсету аймаы немесе энергия орына байланысты жру жолы шектелген. Крсетілген бірінші кемшілікті жою шін электр клігіні ммкін болатын барлы ызмет крсету аймаына электр желілерін орнату ажет болан болар еді. Бл жасалан рекет экономикалы жаынан лкен аражат шыындарын талап етеді жне барлы жадайларда тиімді болмайды Сонымен атар рылымдара осымша крделі згерістер енгізу ажет. Екінші кемшілікті жою баытында азіргі кезде дниежзілік алымдар, машина жасаушы фирмалар белгілі жмыстар жргізуде. Орын алан кемшілік кбіне орландыру рылымдарындаы электр энергиясыны белгілі уаыттан немесе жол жргеннен кейін сарылуына байланысты боландытан, орландыру рылымдарын жетілдіру, кн кзіні энергиясын олдану арылы электр тогын алу мселелері арастырылуда.

Іштен жану озалтыштары поршеньді, роторлы-поршеньді, реактивті жне газотурбиналы болады. Аталан рылымдарды бір-бірінен айырмашылыы негізінен рылысында, олданылатын отынында.

азіргі кезде автомобильдерде е кп олданылатын озалтыштара поршеньді іштен жану озалтыштарын жатызуа болады..Бл озалтыштарды зара айырмашылыы уатында жне жалпы осы рылымдара тн белгілерінде.

озалтышты жмыс принципн тсіну шін, оны арапайым схемасын арастырайы (Сурет 1). апапен 8 жабылан цилиндрде 4 поршень 6 жоары жаындаы кеістіктен ысылан газ массасы тпеуі шін тыыздалып отырызылады. Поршенні тыыз орнатылуын оны блігіне шебер бойымен орнатылан саиналар амтамассыздандырады. Сауса 7,шатун 5 арылы поршень иінді білікпен 1 жаластырылады, оны бір шетінде серпер орнатылады.

Жмыс барысында поршень цилиндр бойымен иінді білік осіне жаындайды немесе одан ашытайды.Поршенні е жоары орналасуын жоары лі нкте (ЖН) жне поршенні е тменгі орналасуын тменгі лі нкте (ТН) деп атайды. Бл нктелерде поршень те ыса уаыт стіне тотап баытын кері жаа ауыстырады.

лі нктелер (ЖН,ТН) аралыы поршенні жріс жолын анытайды. Поршенні бір жріс жолында иінді білік з осінде жарты айналым жасайды.

Поршень ЖН-де болан жадайында оны жоары блігіндегі клемді жану камерасы деп атайды. Поршень ТН-де боланда оны жоары блігіндегі клем толы клем болып табылады.ЖН жне ТН аралыындаы клем жмысшы клемді анытайды.Барлы цилиндрлерді