Ндірістік санитариядаы негiзгi тсiнiктемелер мен анытамалар

ПННІ ОУ-ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Тіршілік рекетіні ауіпсіздігі жне оршаан ортаны орау» мамандыына арналан

ОУ-ДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей

Кіріспе

1. РАСТЫРУШЫ

растырушы: техника ылымдарыны кандидаты, доцент, Шкрім атындаы Семей мемлекеттік университетіні «Экология жне оршаан ортаны оргау» кафедрасыны профессор м.а.

Сарсембенова О.Ж. ____________ « 28 » 08 2013 ж.

ТАЛЫЛАНДЫ

2.1 Семей аласыны Шкрім атындаы мемлекеттік университетіні «Экология жне оршаан ортаны орау» кафедрасыны отрысында

Хаттама № 1 «_04__» _09____ 2013ж.

Кафедра мегерушісі _________ доцент м.а. абышева Ж.К.

2.2 Аграрлы факультетіні оу - дістемелік бюросында

Хаттама № 1 «__18_» __09___ 2013ж.

АФ ОБ траасы _________ доцент м.а. Тлеубаева А.В.

БЕКІТІЛДІ

Университетті Оу-дістемелік кеесі малдап басып шыаруа сынады

Хаттама № 1 «_18__» ___09__ 2013ж.

Оу- дістемелік кеесті траасы,

оу – дістемелік жмысы бойынша проректор профессор Искакова Г.К.

4 №2 басылым 30.09.2009 ж. ауыстыруа кіргізілді. Кешен азастан республикасыны Мемлекеттік жалпыа бірдей білім стандарты МЖБС негізінде жаартылан 5.04.019.-2011. Бакалавриат.

I Глоссарий

ндірістік санитария – бл техникалы ралдар мен йымдастыру шараларыны жйелері, жмыс істеп тран зиянды ндірістік факторларды серлерін ысартады немесе тмендетеді.

Ебек ауіпсіздігі– бл жмысшыларды жмысы кезінде сер ететін зиянды жне ауіпті ндірістік факторларда болдырмайтын ебек шартыны жадайы.

Ебек ауіпсіздігі талаптары -бл зады актілермен, нормативті техникалы жаттармен, ереже жне нсаулармен белгіленген талаптар, оларды орындау мысшыларды ауіпсіздігін амтамасыз етеді.

Зиянды (те зиянды) ебек жадайлары –белгілі бір ндіріс факторларыны се етуі ызметкерлерді жмыс абілеті тмендеуіне немесе ауыруына, не оны рпатарыны денсаулыына теріс ыпал етуіне кеп соатын ебек жадайлары.

ауіпті (те ауіпті) ебек жадайлары –белгілі бір ндіріс факторларыны се етуі ебекті орау ережелері саталмаан жадайда ызметкер денсаулыыны кенеттен крт нашарлауына немесе оны жарааттануына, не айтыс болуына кеп соатын ебек жадайлары.

Зиянды ндірістік фактор –бл жмыс істеу кезінде ауру немесе жмысшыны жмыса абілеттілігін тмендетуге келіп соатын ндірістік фактор.

алды (шайынды) су-ртрлі нерксібінен пайдаланын шыатын лас су.

Жмыс орны (зонасы)– еденне 2 м биіктікті кеістік алаы.

алыпты атмосфералы ысым– 0,1013 МПа (бл 760 мм сынап баанасына сйкес келеді).

Терморегуляция–шектелген С-дегі траты темпераура балансын стап труа баытталан бірнеше физиологиялы жне химиялы прцестерді бірлестігі.

Зарарсыздандыру(немесе дезинфекция) дегеніміз– адамды оршаан ортадаы жпалы аурулар оздырыштарын жоюа баытталан арнайы шаралар жиынтыы.

II. Дріс сабатары

Дріс

Кіріспе.ндірістік санитария курсыны мні жне мазмны. Курс масаты мен тапсырмалары. Р негізгі ыты актілері

Тіршілік рекеті ауіпсіздігі салаларында міндеттерді ойдаыдай тарату те ажет, бл саладаы рбір маман тере практикалы жне теориялы дадылара ие болуы тиіс, олар бл алан білімдерін ксіби ызметтерде пайдалана алады. «ндірістік санитария» пні р трлі ауіпсіздіктерден адамарды тіршілік рекеті процестерін йренуге баытталан, блар арылы негізінен былыстарды, процесстерді, объектлерді тсінеді. Пнн негізгі міндеті медицина саласындаы «ндірістік санитария», ол студенттерге жмыс істейтін адамдарды организмдеріне оршаан ндірістік орта мен ебек процестеріні серін йретеді жне ксібі ауруларды алдын алу мен жасы ебек шартымен амтамасыз ету шін шаралар йымдастырады. Оларды йрену негіздеріндегі ебек шарты мен жмыс істейтін адамдарды азаларына сері болып табылады.

Пнні масаты: нерксіп санитария мселері бойынша,биологиялы, химиялы жне физикалы, психофизиологиялы факторларды жмыс істейтіндер мен адам организмдеріне серін студенттерге практикалы жне физикалы дайындытара йрету.

Пнні міндеті: білімді мегеру болып табылады, жмыс орындары, оларды адам организмдеріне сері мен олайлы метеошарттар ру дістері болып табылады. Бл пнді йрену негізінде 050731 «Тіршілік рекетіні ауіпсіздігі жне оршаан ортаны орау» мамандыы бойынша Мемлекеттік жалпыа міндетті стандатра скес студенттер мыналарды білуі тиіс: биологиялы, химиялы, оршаан ортаныны физикалы ластануы, динамика жне осы факторларды адам десаулыы мен профилактика лшемдеріндегі сер ету жолдарыны кздері туралы тсінігі болу керек.

Осы пнді оыанны нтижесінде студенттер келесіні білуге тиісті:

жалпы сипаттамаларды, рылымдар мен ерекшеліктерді биологиялы, химиялы, физикалы адам денсаулыына негативті серлер крсететін, оршаан ортаны ластану факторлары мен тіршілік рекеті ауіпсіздігі, сонымен атар талданатын объектлерді баа критерийлері;

істеп білу керек: нерксіп санитария кзарастарымен зерттелетін объектілерді экспертті-аналитикалы бааларын орындау, оларды атарына оршаан орта мен адамдар шін оларды ауіпсіздігіні дреже талдаулары жатады.

зіретті болу: Санитарлы-тазалы жне емдеу-профилактикалы шараларда дайындау масатымен жмыс устейтін адамдарды организмдеріндегі оршаан орта мен ебек процестеріні серін йрену, нерлым жасы ебек шартын руа баытталан, жымны енбекке абілеттілігіні биік дегейі мен десаулыын амтамасыз ету сратарында.

Баылау суратары:

1.Пнні масаты?

2. Пнні міндеті? 3.Р негізгі ыты актілерін ата.

Дріс

ндірістік санитариядаы негiзгi тсiнiктемелер мен анытамалар

Ебек ауіпсіздігі талаптары-бл зады актілермен, нормативті техникалы жаттармен, ереже жне нсаулармен белгіленген талаптар, оларды орындау мысшыларды ауіпсіздігін амтамасыз етеді.

ауіпті (те ауіпті) ебек жадайлары–белгілі бір ндіріс факторларыны се етуі ебекті орау ережелері саталмаан жадайда ызметкер денсаулыыны кенеттен крт нашарлауына немесе оны жарааттануына, не айтыс болуына кеп соатын ебек жадайлары.

Зиянды ндірістік фактор–бл жмыс істеу кезінде ауру немесе жмысшыны жмыса абілеттілігін тмендетуге келіп соатын ндірістік фактор.

алды (шайынды) су-ртрлі нерксібінен пайдаланын шыатын лас су.

Жмыс орны (зонасы)– еденне 2 м биіктікті кеістік алаы.

алыпты атмосфералы ысым – 0,1013 МПа (бл 760 мм сынап баанасына сйкес келеді).

Терморегуляция –шектелген С-дегі траты темпераура балансын стап труа баытталан бірнеше физиологиялы жне химиялы прцестерді бірлестігі.

Баылау суратары:

1. ндірістік санитария деген не?

2. Зиянды (те зиянды) ебек жадайлары?

3. ауіпті (те ауіпті) ебек жадайлары деген не?

4. Жмыс орны деген не?

Дрiс

Нерксіптік ксіпорындарды аумаын тадауа жне жоспарлауа, ндірістік ймереттерді, имараттарды, жайларды жне оршаан ауматы орналасуына ойылатын санитарлы талаптар

ндірістік ксіпорындарды жобалауды санитарлы нормалары

Жарытандыру, жылыту, вентиляция (желдету) жне ауаны кондиционирлеу санитарлы нормалар.

1.ндірістік орындарындаы жарытандыру СНиП «Табии жне жасанды жарытандыру.Жобалау нормалары талаптарына» сйкес болу керек.

2. ндірістік орындарда кбінесе табии жарытандыру; жары коэффициенті (ЖК) 1:6 – 1:8 шегінде болу керек. Трмыс орындарында ЖК 1:10 аз болмау керек. Табии жарытандыру коэффициенті (ТЖК) ебек трі мен кру кернеулігіні есебімен арастыру керек.

Табии жарытандыру жеткіліксіз боланда жасанды жарытандыруды – кбінесе люминесценті шамдарды олдану керек. Ауыр ебек жадайлары бар немесе траты жмыс орындары жо ндіріс орындарында ызу шамдарын олданан жо.

3. Жасанды жарытандыру барлы цехтарда жне жмыс орындарында болу керек, ал ндіріс орындарында ажет болан жадайда жасанды жарытандыру жергілікті немесе аралас болу керек.

Ерекше кру кернеулігін ажет ететін ндіріс операцияларын орындаан кезде жмысты тріне жне клеміне арай аралас немесе жергілікті жарытандыруды олдану керек.

4.Люминесценті шамдар орану торымен, шашыратышпен немесе арнайы шам патрондармен жабдыталу керек, йткені шамдар лап алмау керек, ал ызу шамдары жазы орану шынысымен жабдытану керек.

5. Ашы технологиялы процесстер тіп жатан жмыс орындарында шамдар технологиялы жабдыты стінде орналаспау керек, себебі шамны жарышатары*осколки німге тсіп кетпеуі ажет.

6. Жарыты кіру орындарын ралдармен, ыдыспен, жабдыпен имаратты ішінде жне сыртында жабуа болмайды. Жары кіру орындарындаы шыныларды жары тпейтін, млдір емес материалдармен ауыстыруа болмайды.

айта жобалау кезінде, жмыс орныны олдану трі згерген кезде немесе жабды баса жабдыпен ауыстырылан кезде жарытандыру жаа шарттара сйкес жарытандыру нормаларына сйкестендірілуі керек.

7.Ерекше санитарлы режимді талап ететін жмыс орындарында ауаны зарарсыздандыру шін бактерицидті шамдарды орналастыру керек.

Медпункттерде ультраклгін сулелену жабдыы орналасу керек.

8.Ксіпорындар негізгі жарытандырумен атар авария кезіндегі жарытандырумен де амтамасыз етілуі тиіс.

9. Жылыту жйесі СНиП «Жылыту, вентиляция, ауаны кондиционирлеу», «ндіріс имараттары», «кімшілік жне трмыс имараттары» талаптарына сйкес болу керек.

ндіріс жне кмекші имараттарды жылыту жйесінде жылутасыыш ретінде жылытылан суды, сулы аныан буды пайдаланан дрыс.

10.ндірістерді жылу тізбегінен алыс орналасан имараттарды жне тоазытыштары мен оймалары бар жылытылатын орындарды жылыту шін жылу кзі ретінде электроэнергияны пайдалануа болады.

11.Жылытылмайтын оймаларда кмекші орындарда ана жылытуды йымдастыру керек.

оймаларды жылытанда белгілі бір температураны сатап жылытуды йымдастыру керек.

12.Барлы ндіріс цехтарында жне негізгі ндірісті кмекші орындарында жылыту ралдары ретінде шады тазалауа ммкіндік беретін конструкциялары бар радиаторлар олданылуы керек.

13.Термостатты орындарды технологияа керек температураны жасау шін ндірістік жылу амтамасыз ету жйесінен булы жылытуды олдану керек жне де жылыту ралдары ретінде жазы бырлардан тратын регистрлерді олдану керек.

14.ндірістік жне кмекші имараттарда жне орындарда «нерксіптерді жобалауды санитарлы нормаларына», СНиП «Жылыту, вентиляция жне ауаны кондиционирлеу», «ндірістерді жобалауды санитарлы талаптарына» сйкес келетін табии, механикалы, аралас вентиляция немесе ауаны кондиционирлеу олданылуы керек.

15. ндірістік жне кмекші орындарында жылыту, вентиляция немесе кондиционирлеу ралдарымен

-жмыскерлерді десаулыы мен жмыс істеу ммкіндігі;

- технологиялы процесстерді амтамасыз етілуі;

-німдер мен материалдарды саталуы;

-жабдытарды саталуы

шін жайлы атмосфералы орта жасалу керек.

Атмосфералы ортаны параметрлері «ндіріс орындары микроклиматыны санитарлы нормаларыны» талаптарына сйкес болу керек. Жмыс категориялары «ндірістерді технологиялы жобалауыны нормалары» бойынша абылдану керек.

16.нерксіптердегі ндіріс жне трмыс орындарында, лабораторияларда жне баса орындарда приточно- вытяжная жалпы алмасу механикалы вентиляция (немесе кондиционирлеу), ажетінше, жергілікті вытяжная вентиляциямен бірге болу керек.

17.Табии ветиляция кмекші ызметтерді кейбір орындарында болуы ммкін .

18. Трмыс орындарда, дретханаларда, лабораторияларда жалпыалмасу жне жергілікті вентиляцияны дербес жйелері болу керек.

19.ндіріс орындарына берілетін келуші ауа шанан тазартылуы керек.

Сумен амтамасыз етілу жне канализация

1.Ксіпорында керекті таза су млшерімен амтамасыз етілуі тиіс; суды ажетсіну есебін «ндірістерді технологиялы жобалау нормаларына», СНиП, «ішкі водопровод жне имараттарды канализациясы» сйкес шыару керек.

2.Сумен амтамасыз ету кздерін тадау, суды алу орындарын тадау, Сумен амтамасыз етуді ймдастыруды жне баылауды дістемелік нсаулар сйкес болу керек.

Ксіпорындардаы сумен амтамасыз ету жйесіні устройство СНиП «Сумен амтамасыз ету. Сырты тізбектер жне рылыстар» жне «ішкі»

ндірістік ксіпорындарды санитарлы жіктемелері

оршаан ортаа адамдарды зиянды ыпалын азайтуды жолдарыны бірі р мемлекет з территориясында халыты орналастыру мселесін дрыс шешуіне байланысты. Ол шін ылыми жетістіктерге негізделген лгі жасау ажет. нерксіпті, ауыл шаруашылыыны, баса да шаруашылы салаларыны болашата су арыны ескере отырып алалар мен елді мекендерді орналасатын орындарын алдын ала белгілеу керек.

Жанадан салынатын зауыт пен фабриктерді зен аысы бойынша аладан тмен орналастырып, халытын таза су ішуыіне жадай жасап, жерді траты баытын ескеріп ттін мен уытты газ алаа арай шпауын ойластырады.

рбір аланы келешекте ркендеуін ескерген бас жоспар жасалады. Жаа рылыстар, кшелер, аладар, трын нйлер, ксіпорындар осы жобаа крсетілген орындарда салынады. Жобо жасаанда имараттарды, трын йлерді, парктермен, демалыс аладарын, бл ірдегі желді баытын, жауын-шашын мерзімдерін, кн сулесіні серін т.б. табии былыстар мен згерістерін ескеріп салу кзделеді.

Кала территориясы атаратын ызметіне арай бірнеше аймаа зонаа блінеді: нерксіптік айма, санитарлы-орау аймаы, трын йлер аймаы, коммуналды шаруашылы аймаы, сырты клік аймаы, ала маындаы айма.

нерксіптік айма - мнда нерксіп орындары, олармен тыыз байланысты баса да мекемелер орналасады. Егер 3000 метрлік санитарлы – орау алап бл ксіпорындарды уытты алдытарынан орау шін жеткіліксіз болса, оларды алада орналастыруа тыйым салынады. Ауаны ластайтын зиянды алдытары бар ксіпорындар биік жерге, немесе ала трындарына зиянды болмас шін желді ыына, су лайлайтын алдытары бар ксіпорындар трын йлер алабынан тмен аысы бойынша орналасады.

Брын аладаы ксіпорындар, коммуналды, сауда т.б. трмыс ажетін тейтін мекемелер айналасы лас, терезесі ыйраан, оршаулары жлынан, тбе-тбе алдытар йілген кісі ялатын орындар болатын. азір біртіндеп ндірістіу айма кріктеніп келеді. имараттары сулетті – кркем жобамен салынып, есік-терезесі бтін, территориясы таза, ааш орнатылан, глдер егілген, дем алатын орындары бар, жаалай асфальт тселген, аланы снін бзбай, керісінше крік беретін орындара айналды.

Санитарлы-орау аймаы нерксіп орындарыны ала трындарына тигізетін зиянды серлерін азайту шін рылады. Бл айма трын йлер мен ксіпорын аралыында болады. Санитарлы-орау аймаында ааштар, бталар отырызып, ойма, гараж салып, трлі жарнамалар іліп трын йлерге ластанан ауаны ткізбеуді амын жасайды. Айматы кем дегенде 40 процентіне ааштар отырызу ажет.

Трын йлер аймаы. Бл аймаа трын йлер , оамды орталытар, кпшілік пайдаланатын жасыл желекті демалыс орындар, бау-башалар, мдениет мекемелері т.б. кіреді. Зиянды алдытары жо ксіпорындарды да осында салуа болады.

Коммуналды шаруашылы аймаы. Бан коммуналды шаруашылы мекемелермен атар сауда орындарыны оймалары, кліктік жне трмысты ажетті тейтін мекемелер, жабдытау жне сату жымдары кіреді.

Сырты клік аймаы. Мнда кісі жне жк таситын автобаздар, су станциялары т.б. ызмет крсететін мекемелер орналасады. Айма шекарасы трын йлерден 100 м ашытытан кем болмау керек.

ала трындарын шудан дыбыстан орау масатымен жалпы алалы маызы бар лкен кшелерді ені 75 м-ден, кп атарлы йлер тран кшелер 25 м-ден, бір атарлы йлер тран кшелер –15 м-ден кем болмауы шарт.

ала маындаы айма. Дем алыс кндері, олдары бос уаытта ала трындары дем алу шін рылады. Онда жасыл желекті дем алыс орындары, бау-башалар, су оймалары, айытар т.б. демалыс ралдары болады

Баылау суратары:

1.нерксіпке ойылатын санитарлы талаптар?

2. нерксіптік айма ?

3. Санитарлы-орау аймаы деген не?

Дріс.