Жмыс орындары микроклиматыны параметрлері, оларды организмге сер етуі, олайлы метеожадайлар жасау дістері

 

Жмысшы айматаы ауаны рамды жадайы температурамен, ылалдылыпен, ысыммен, озалысымен жне сулеленуімен мінезделеді. Осы факторларды р трлі осынды млшері жмыса жаымды жне жаымсыз жадайлар туызуы ммкін. Мысалы, температураны жоары тмен тсуінен жне ауа жылдамдыыны жоарылыынан тмау аурулары пайда болады, ал тмен температурада ебек ету азаны жылу блуін жне кмірсутектерді алмасуын жоарлатса, жоары температурада ебек ету адам азасыны тез рауына келіп шамадан тыс суды ажет еткізеді, мны брі ебек німділігін тмендетеді.

Микроклиматта температураны жоары тмен тсуінен жне ауа жылдамдыыны жоарылыынан тмау аурулары пайда болады. Ал тмен температурада ебек ету азаны жылу блуін жне кмірсутектерді алмасуын жоарлатса, жоары температурада ебек ету адам азасыны тез рауына келіп шамадан тыс суды ажет еткізеді, бны бары ебек німділігін тмендетеді жне оан кері серін тигізеді.

Микроклиматты талап етілген жадайы жылыту жне желдету (вентиляция) жйесі арылы анааттандырылады. Сонымен атар жабдытардан жне ндірілетін німнен жмысшы аймаа блінетін жылуды жне ылалдылыты жоалту немесе минимума келтіру шаралары жргізіледі.

Микроклимат жадайын р трлі рылылармен баылауа жне реттеуге болады. Ауаны атысты ылалдыын стационарлы немесе аспирационды психрометрлермен лшейді. Психрометр рылысы ра жне дымыл термометрлерден трады (дымыл термометр резервуары ылалды ортада орналасады). Термометрді р трлі крсеткіштеріні санды мндері мен психометриялы кестені олдану арылы ауа ылалдылыы аныталады. Цехтаы жмысшы айматы микроклиматыны оптималды параметрлері жмыс крделігіні категориясына жне жыл мезгіліні арастырылуына туелді. Микроклиматты талап етілген жадайы жылыту жне желдету (вентиляция) жйесі арылы анааттандырылады, сонымен атар жабдытардан жне ндірілетін німнен жмысшы аймаа блінетін жылуды жне ылалдылыты жоалту немесе минимума келтіру шаралары жргізіледі. МЕСТ 12.1 005-88 бойынша микроклимат нормалары белгіленеді жне алынады.

Микроклимат сырты оршаан ортаны климатты жне табии жадайларымен те тыыз байланысты. Оны жадайын р трлі рылылармен баылауа жне реттеуге болады.

Микроклиматты нормалы негіздемелері

Ет нерксіптеріндегі цехты жмысшы аймаындаы температура нормалары, ауаны атысты ылалдыы жне озалысыны жылдамдыы кестеде келтірілген.

1-кесте.

ндірістік имарат.   Жмыс крделігі ні категор-иясы. Оптималды Ммкіндік Жмыс істелмейтін орында ы ауа ны ммкін дік температурасы, .
Ауа Температура- сы, . Ауа-ны ат-ысты Ылалдыы, %. Ауа озалысыны жылдамдыы, м/с. Ауа температурасы, . Ауа-ны ат-ысты ылалдыы, %. Ауа озалысыны жылдамдыы, м/с.
  Жылды суы жне тпелі мезгілі (ішкі ауа температурасы тмен).
Жылуы молыра ндірістік имарат ( 23 Вт/м3 кбірек). Орта ауырлыты. 17 – 19. 60 – 30. 0,3 кп емес. 16 – 22. 75 кп емес. 0,5 кп емес. 15 – 24.  
Жылды жылы мезгілі (ішкі ауа температурасы жне арты).

 

 

Жмыс орнындаы температура, ылалдылы жне ауа озалысы (МЕСТ 12-1-005-88 «Жмыс орнындаы ауа»)

 

2-кесте. ндірістік блмедегі температура, салыстырмалы ылалдылы жне ауа озалысы жылдамдыыны олайлы нормалары

 

Жыл мезгілдері Жмыс категориясы Температура, С0 Салыстырмалы ылалдылы,% Ауа озалысыны жылдамдыы, м/с
Суы жне кшпелі жыл мезгілі   сырты ауаны температурасы +100С-дан тмен болан мезгіл жеіл -І орта ауырлы ІІа   орта ауырлы ІІб ауыр ІІІ 20-23   18-20     17-19 16-18 60-40   60-40     60-40 60-40 0,2   0,2     0,3 0,3
Жыл уаыты   Сырты ауаны t+100С жне одан жоары болан мезгіл жеіл -І   орта ауырлы ІІа   орта ауырлы ІІб ауыр ІІІ 22-25     21-23     20-22 18-21 60-40     60-40     60-40 60-40 0,2     0,3     0,4 0,5

 

 

І категориялы жмыс – адамны энергия жмсауына байланысты жмысты шектеу (ккал/с). Жмыс категориясын жмыскерді энергия жмсауына арай салалы, нормалы жаттара сйкестендіріп анытайды. Жеіл физикалы жмыстар (І категория) - отырып, трып жне жріп жасалатын жмыстар, біра, немі физикалы кш жмсауды ажет етпейтін жмыстар (150ккал/с,172Дж/с).

ІІ категориялы жмыс – ауырлыы орташа физикалы жмыстар; трлі жмыстар.

Ал энергия шыымы 150 ден 200 ккал/с (172-232 Дж/с)- ІІа категорияа жне 200-ден 250-ге ккал/ч (232-293 Дж/с) - ІІб категориясына жатады.

ІІа категориясына немі жретін, немі трып жне отырып істейтін, біра, ауыр нрсе тасымайтын жмыстар жатады.

ІІб категориясына жріп істейтін жне шаын (лкен емес) нрсе таситын (10 кг дейін) жмыстар жатады.

ІІІ категория – ауыр физикалы жмыстар. Оан немі физикалы кш жмсап, 10 кг-ден арты ауыр жк ктеріп, таситын жмыстар жатады. (250ккал/ч.293Дж/с)

 

 

3-кесте.

ндірістік блмелердегі суы жне кшпелі жыл уаытындаы температура, салыстырмалы ылалдылы, ауа озалысы жылдамдыыны болжамды нормалары

 

Жмыс категориясы ауа температурасы, 0С салыстырмалы ылалдылы, %, кп емес ауа озалысыны жылдамдыы м/сек кп емес Ауа температурасы, траты жмыс орнынан баса 0С
Жеіл -І   Орта ауырлы – ІІа   Орта ауырлы – ІІб   Ауыр -ІІІ 19-25   17-23   15-21   13-19       0,2   0,3   0,4   0,5 15-16   13-24   13-24   12-19

 

Баылау суратары:

1. Жмыс орныны метеорологиялы жадайын ауа ортасыны андай параметрлерімен анытайды?

2. Терморегуляцияа анытама берііз.

3. ндірісті олайлы метеорологиялы факторларыны мндері алай аталады?

4. Микроклиматты нормалы жаттарын атаыз. Мнда есепке не алынады?

5. Жмыс орныны метеорологиялы жадайын анытау жне оан мн беруді масаты?

6. Метеорологиялы жадайды анытау дісі.

7. Психрометр аспабыны жмыс істеу принципі.