Таырып. Орман оры жерлеріні ыты тртібі.
Жоспар:
1. Орман оры жерлеріні тсінігі, рамы.
2. Орман оры жерлеріне меншік ыы.
3. Орман оры жерлерін пайдалану.
Негізгі ымдар:орман оры жерлері, орман оры жерлеріні рамы, орман оры жерлеріне меншік ыы, орман оры жерлерін пайдалану.
азастан лемні орманы аз елдерді катарына жатады. Мемлекеттік орман орыны жалпы ауданы 26464,2 мы гектар. Орман орналасан аума 12374,1 мы гектар, оларды ішінде 896,7 мын гектар - олдан отырызылан ормандар. азастанны орманды аумаы 4,2% райды. Республика аумаыны небары 4,2%-ін алатын азастанны барлы ормандарыны ерекше экологиялы, ылыми, рекреациялы, эстетикалы жне мдени мнін, сондай-а биологиялы ртрлілікті табии резерваттары ретіндегі оларды орасан рлін ескере отырып, оларды ерекше оралатын табии ауматар жйесіне кшіру жніндегі шыл шаралар абылдау ажет.
Жалпы орман дегеніміз — азастан Республикасыны Орман кодексіні 24-бабында орман - экологиялы, экономикалы жне леуметтік мні бар, оршаан ортамен ыпалдасатын, бтаты жне теректік сімдіктерді, баса да тірі табиаттарды рамдастары негізінде белгілі бір аумата алыптасатын табии кешен деп крсетілген. Орманны келесідей белгілері бар: Биологиялы белгі - бтакты, теректік жне шптік сімдіктердін жиынтыы;
ыкты белгісі - занда белгіленген тртіппен блінген, орман орыны жерлеріндегі сінділер;
Экологиялы белгісі — оршаан ортаны жадайына сер етеді.
азастан Республикасыны Орман кодексі орман задылыыны баытын анытайды, оны масаты орман табии объектісіне жаымды сер ету.
Бірінші багыт — ормандарды тымды пайдалануды амтамасыз ету .Табии ресурс экономды пайдалану оны олдануды азайтады жне жойылып кетуіне жол бермейді. Сол масатта орман задылыында кеспеааш аймаын блу, оралуына байланысты ормандарды санаттара блу жне т.б. нормалар арастырылан.
Екінші багыт — ормандарды кзету мен орауды амтамасыз ету. Ормандар рттен жне засыз кесуден кзетіледі, зиянкестер мен аурулардан оралады. Осы масатта орман задылыында орман пайдаланушыларды ормандарды рттен кзету мен зиянкестер мен аурулардан орау міндеттері, орман задылыын бзан шін жауапкершілік кзделген.
шінші багыт — ормандарды экологиялы жне ресурсты леуетін ктеру. Орман задылыы орманды алпына келтіру жне орман сіру масатын кздейді, орман німділігіні жоарылатуа негізгі талаптар ояды, орман пайдаланушылара міндеттер жктейді жне ормандарды экологиялы жне ресурсты леуетін ктеруге байланысты баса нормаларды бекітеді.
азастан Республикасыны Орман кодексінде орман задылыыны принциптері бекітілген. азастан Республикасыны орман задылыы мынадай принциптерге негізделеді:
ормандарды климатты реттейтін, орта тзетін, егіс-топыра корау, су сатау жне санитарлы-гигиеналы функцияларды орындайтын жалпы мемлекеттік мнін мойындау;
ормандарды траты дамыу (азастан Республикасыны орманды ауматарын траты лайту);
ормандарды, табии - оры оры объектілеріні, мдени жне табии мраны биологиялы ралуандыын сатау;
ормандарды кпмасата пайдалану;
5)орман ресурстарын тымды, здіксіз, сарылмайтындайетіппайдалану;
6)орман орын кзету, корау, пайдалану, ормандарды молытыру мен орман сіру саласындаы мемлекеттік реттеу менбаылау;
басты максатта пайдалану шін ааш кесу мен алынан сректі айта ндеуді жзеге асыру функцияларынан орман пайдалануды реттеу функцияларыны ара жігін ажырату;
азастан Республикасыны орман задарын бзудан келтірілген залалды орнын толтыру;
орман ресурстарын аылы пайдалану;
орман орыны жай-кйі туралы акпаратты ол жетімділігі;
халыты жне оамды бірлестіктерді орман орын кзетуге жне орауа атысуы.
азастан Республикасыны Орман кодексіні 8-бабына сйкес, орман орыны жерлері мемлекеттік жне жекеше орман оры жерлеріне блінеді.
Мемлекеттік орман орыны жерлеріне табии трде ааш скен, мемлекеттік бюджет аражаты есебінен олдан ааш сірілген жне ааш спеген (орманды жне ааш спеген алаптар), орман шаруашылыын жргізетін мемлекеттік йымдара траты жер пайдалануа берілген жерлер жатады.
Мемлекеттік орман орына:
Ерекше оралатын табии ауматар жерлеріндегі (орманды жне ааш спеген алаптарды коса аланда) табии жне олдан сірілген ормандар;
Табии жне колдан сірілген ормандар, сондай-амемлекеттік орман оры жерлеріндегі орман шаруашылыыныажеттері шін берілген, орман сімдіктері спеген жер учаскелері:
Халыаралы жне республикалы маызы бар орта пайдаланудаы темір жолдар мен автомобиль жолдарыны, каналдарды, магистральды бырларды жне баса желілік рылыстарды белдеулеріндегі ені 10 метр жне одан кбірек, алаы 0,05 гектардан астам кораныштык екпелері жатады.
азакстан Республикасыны Орман кодексіні 8-бабыны 3-тармаына сйкес, жекеше орман орыны жеріне азакстан Республикасыны жер туралы за актісіне сйкес орман сіру шін нысаналы масатта жеке жне мемлекеттік емес занды тлалара жеке меншікке немесе за мерзімді жер пайдалануа берілген жерлерде, соларды аражаты есебінен олдан ааш сірілген, агроорман — мелиорациялыекпелер, арнайы масаттаы плантациялы екпелер сірілген жерлер жатады. азастан Республикасыны Орман кодексі бойынша орман орына жатпайтындар:
Жеке ааштар жне аумаы 0,05 гектардан аспайтын ааш топтары, мемлекеттік орман оры жерлерінен тыс орналасан, ауыл шаруашылыы масатындаы жерлерде скен бтаты сімдіктер;
Елді мекен жерлеріндегі кгалдандыру тптері, ала ормандары мен орман парктерін оспаанда;
Саяжай жне башалардаы ааштар мен бтатар.
Орманды, сондай-а ааш спеген, біра орман шаруашылыыны ажеттеріне берілген жер учаскелері орман орыны жері деп танылады.
Орман орыны жері де мемлекеттік жне жекеше орман орыжерінен трады.
Табии скен орманы бар жне мемлекеттік бюджет аражаты есебінен отырызылан жасанды орманы бар жер, сондай-а орман шаруашылыын жргізетін мемлекеттік йымдара траты жер пайдалануа берілген ормансыз жер мемлекеттік орман орыны жеріне жатады.
Жекеше орман оры жеріне жеке жне мемлекеттік емес зады тлалар аражаты есебінен отырызылан жне оларды жеке меншігіне берілген жасанды орманы бар жер жатады.
Мемлекеттік орман оры учаскелеріне орман иелену траты жер пайдалану ыымен туындайды. Орман иелену дегеніміз - орман шаруашылыын жргізу мен орман пайдалану, ерекше оралатын табии ауматарды жмыс істеуі шін мемлекеттік орман иеленушілерге азастан Республикасыны кіметі беретін мемлекеттік орман оры учаскелерін иелену мен пайдалану ыы, сондай-а жекеше орман иеленушілерге белгіленген тртіппен берілетін жекеше орман орын иелену, пайдалану жне оан билік ету ыы.
Мемлекеттік орман орыны учаскелері орман иелену ыымен:
мемлекеттік орман орын кзету, орау, ормандарды молытыру мен орман сіру, мемлекеттік орман орыны кешенді пайдаланылуын йымдастыру шін орман мекемелеріне жне укілетті органны зге де мемлекеттік йымдарына;
ерекше оралатын табии ауматар ызметіне байланысты масаттар шін мемлекеттік лтты табии саябатара, мемлекеттік табии резерваттара, мемлекеттік ірлік табии саябатара, мемлекеттік ботаникалы батара, мемлекеттік дендрологиялык саябатара беріледі.
Орман пайдалану дегеніміз - орман ресурстары мен орманны пайдалы асиеттерін пайдалану жнідегі занды жне эко-номикалы жаынан регламенттелген ызмет. Мемлекеттік орман оры учаскелерінде за мерзімді орман пайдалану ыы тендер нтижелері туралы хаттама жне сол негізге алынып жасалан шарт негізінде туындайды
Мемлекеттік орман оры учаскелерінде ыса мерзімді орман пайдалану ыы орман билетіні негізінде туындайды. Орман пайдаланушы жеке тла айтыс болан жадайда оан тиесілі орман пайдалану ыы азастан Республикасыны азаматты задарында белгіленген тртіппен баса адама ауысады.
Орман пайдаланушы зады тла айта йымдастырылан кезде оан тиесілі орман пайдалану ыы азастан Республикасыны задарында белгіленген тртіппен айта йымдаетырылан зады тланы ы мирасоры — занды тлаа ауысады.
Орман пайдалану ыы — орман пайдалану трі саталанда ана, ы мирасорында орман пайдалануды жзеге асыру шін ажетті аражат пен ндірістік уаттар жне облысты атарушы органдар айындайтын тиісті біліктілікке ие мамандар болан жадайда, ал орман пайдалану жніндегі ызметті лицензияланатын трі жзеге асырылатын жадайда лицензиясы бар болан кезде ана ауысуы ммкін.
Орман пайдалану ыыны ауысуы за мерзімді орман пайдалану шартына, ааш кесу билетіне, орман билетіне згерістер енгізу арылы ресімделеді. Мемлекеттік орман орында орман пайдалануды:
срек дайындау;
шайыр, ааш шырындарын дайындау;
осалы срек ресурстарын (абытар, бтатар, тбірлер, тамырлар, жапыратар, бршіктер) дайындау;
жанама орман пайдалану (шп шабу, мал жаю, марал шаруашылыы, а шаруашылыы, ара ялары мен омарта орналастыру, бау-баша шаруашылыы жне зге де ауыл шаруашылыы даылдарын сіру, дрілік шптер мен техникалы шикізаттар, жабайы сетін жемістер, жаатар, саыраулатар, жидектер мен баса да таамды німдер, мк, орман жамылысы мен тскен жапыратар, амыс дайындау мен жинау);
мемлекеттік орман оры учаскелерін ашылы шаруашылыыны ажеті шін пайдалану;
мемлекеттік орман оры учаскелерін ылыми-зерттеу масаты шін пайдалану;
мемлекеттік орман оры учаскелерін мдени-сауытыру, рекреациялы, туристік жне спорттаы масаттар шін пайдалану трлері жзеге асырылуы ммкін.