Леуметтік – этникалы ауымдастытар жне лт саясатты

1) Этнос жне лт. лт мселесі жне оны рылымы, формалары.

2) азастандаы лтты атынас мселелері.

ХХ асыр деттен тыс ажайып жадайлара толы. Соны бірі – этникалы жаару, айта ркендеу мселесі (этнос деген грек сзі, тайпа, халы деген маынаны білдіреді).

Этнос – кне термин. Ол белгілі бір дрежеде лтты деген сзге сйкес келеді, яни лт ай аумата тратындыына арамастан бір лта жататын адамдардын жиынтыы болып табылады..

лт деп жер, тіл, экономикалы атынастар, мдениет ерекшеліктері мен психологиялы рылымыны ортатыы негізінде алыптасан адамдарды тарихи леуметтік этникалы бірлестігін айтады.

Белгілі бір жуйені лттарында андай ортаты бар, оларды зара, шын мнінде, не жаындастырып, туыстастыратындыын білдіреді. лтты рамында тіл, жер, лтты сана-сезім, мдениет этникалы аспектіні крсетеді. Ол арылы біз лттарды бір-бірінен андай ерекшелігі бар екендігін, алайша ажыратылатындыын білеміз. Соы онжылдытарда Батыс саясаттануында этникалы саясат деген жаа баыт пайда болды. Ол-дние жзіндегі болып жатан этникалы дау-жанжалдарды, лтты шиеленістерді тсіндірге, оларды шешу жолдарын анытап, сондай-а белгілі бір айматарда мндай дау-дамайларды болуын алдын ала болжай білге арналан жалпы теория. Бл теория этникалы дау-жанжалдара плюралистік оамда рдайым кездесіп тратын деттегі жадай сияты арайды. лтты саясат р кезенде р трлі болуы ммкін. Бгінгі танда бл салада ассимиляция, сегрегация, геноцид сияты саясаттар белгілі.Ассимиляция деп бір халыты з тілін, мдениеттн, лтты сана сезімін жоалтып, екінші халыа сііп кетуін айтады. Сегрегация деп елді халын нсілі бойынша еріксіз топтара блушілікті айтады. Бл адамдар арасындаы айырмашылытыбекітіп, «екінші» халыты тендік жнінде андай болмасын мселе ктерге ммкіншілік бермейді. Соы кезде сегрегация Отстік Африка Республикасында бой крсетті. Геноциддеп адамдарды шыу тегіне, бір лтты кілі болуына байланысты ыруды немесе удалауды айтады.

2сра. Брыы Кеес Одаы кезінде азастан Ресей империясына телді баса елдер сияты езгіні астында болды. Ол патша кіметіні отаршылды саясатын одан рмен жргізді. Адамдарды жаа тарихи ауымдастыы – Кеес халын рамыз деген желеумен орыстандыру саясатын жзеге асырма болды. Тарихымыз аяусыз брмаланды. Тілімізден, діімізден айырылып ала жаздап, рухани мдениетіміз небір зобаланды басынан кешірді.

азастан Республикасы егемендігін аланнан кейін жадай згере бастады. Аяулы ана тілімізге мемлекеттік мртебе берілді. Тан жерімізде бірталай згерістер болып жатыр. Соларды ішінде е бастыларыны бірі тату-ттті ынтымаы жарасан кп лтты халымыз бар. Республика халыны жартысына жаыны орыс тілділер боландытан болар, аза Республикасыны жаа Конституциясыны 7-бабында «Мемлекеттік йымдарда жне жергілікті зін-зі басару органдарында орыс тілі ресми трде аза тілімен те олданылады» делінген. (.Р. Конституциясы, Алматы, 1999, 8-бет ). Ата-Заны 14-бабында: «1За мен сот алдында жртты брі те. 2Тегіне, леуметтік, лауазымды жне мліктік жадайына, жынысына, нсіліне, лттына, тіліне, дінге кзарасына, трылыты жеріне байланысты немесе кез келген зге жадайлар бойынша ешкімді ешандай кемсітге болмайды » деп атап крсетілген. азастанда азір 130-а жы лттар мен лыстарды, этникалы топтарды кілдері мір сріп жатыр. Оларды райсысы з лтыны кркеюін алайды, з ана тілінде сйлегілері келеді, здеріні балалрын, немерелерін з лтты дстр, дет-рып, мдениетіне сай трбиелеп, баулыылары келуі – табии, зады нрсе. Содытан біз зге лт кілдерін кемсітпеуіміз, шеттетпеуіміз керек. Біз аза Республикасын мекендеуші р халыты санасында «азастанды лтжандылы», «жалпыазастанды матаныш» рухын, сезімін оятып, алыптастыранымыз жн.

Осымша тапсырма

1лтты саясат деп нені айтамыз.

2. оамны леметтік рылымы алай жіктеледі.

3. Республикамыздаы леуметтік рылымны даму рдісін алай тсінеміз.