Таырып: Эллиндік жне римдік философия.

Скептицизм философиясы.«Скептицизм» термині ежелгі гректі «скепсис» - «арастыру», «талдау», «толу» маынасындаы сзінен шыады. Скептицизм – кмндану – басты, универсалды аида болып табылатын, яни, кез-келген білімні шынды екендігі жйелі трде терістелетін философиялы баыт.Антикалы скептицизмні негізін алаушы – Пиррон, рим философиясындаы скептицизмні крнекті кілі – Секст Эмпирик болып табылады.

Пиррон.мыртарихы. Пиррон (б.д.д 360-270ж.ж) – Элида аласында туылып, софист Брисоннан ілім йреніп, Македонды Александрды досы Анаксархпен бірге ндіге дейін жаугершілік сапарлара шыып, соны ыпалында болан философ. Пирронны «кмндану аидасын» ата стананы соншалыты, «Пиррон, сен тірісі бе?» деген сраа да «Білмеймін» деп жауап береді екен.Негізгі ебектері. Пиррон дейі жазбаан ештее.Философиялы кзарастары. Пиррон философиясыны орталы сраы – «Адам алай баытты бола алады?» Жне бл мселені шешу шін ол ш сраа жауп беру жеткілікті деп санайды. Олар: 1. Бізді оршап тран не? 2. оршаан ортаа алай арауымыз керек? 3. Тиісті атынастан не туады?.1.зіне дейінгі философияны арастыра отырып Пиррон «трлі даналар дниені трліше арастырып, оны мні мен шыуын трліше тсіндіріп келгендіктен» бір пікірді екіншісімен алмастыру ммкін еместігін тжырымдайды. 2.екінші сраа жауап бірінші жауаптан туады: біз дниеде бар нрселер туралыпікірлерден тартынуа тиіспіз. 3.бдан шінші сраа берілетін жауап туады: толы мызымасты, (атараксия) – яни, баыт. Секст Эмипирик.мыртарихы. мір срген жылдары, шамамен, ІІ асырды екінші жартысы – ІІІ – асырды басы аралыы. Тарихи мліметтерден оны дрігер боланы, лаап атыны Эмпирик екені ана белгілі. Негізгі ебектері. «Пирронды аидалар», «алымдара арсы», «Математикатерге арсы». Бл ебектер антикалы скептицизм туралы бізге жеткен бірден-бір жалыз дерек кзі болып табылады.Философиялы кзарастары. Философия тарихы. Трлі философиялы ілімдерді талдай отырып, Секст оларды аиат еместігін негіздеді. Сондытан оны кітаптары антикалы философиядан млімет беретін нды дерек кзі болып табылады.

Стоялы философия.Киниктер идеясыны дамуына жауап ретінде стоя философиялы мектебі (б.д.д 300 жыл) алыптасты жне дамыды.«Стоя» - Афиныда осы мектепті идеялары насихатталатын орынны – портикті (й алдында тіреумен ктерілген тбесі жабы, абырасыз ала) аты.Негізін алаушы – китионды Зенон (антикалы философиядаы Зенондар – екеу. Біріншісі: Элейдік Зенон – апрорияларды –парадокстарды авторы – баса!). Стоялы философия з дамуында мынадай кезедерден тті: 1. ерте стоя (б.д.д ІІІ – ІІ .), кілдері – Зенон, Клеанф, Хрисипп .т.б 2. орта стоя (б.д.д ІІ – І .) – Панетти, Посидоний; 3. кейінгі стоя (б.д.д І – б.д ІІ .) – Сенека, Эпиктет, Марк Аврелий. Китионды Зенон .Мектепті негізін алаушы – Китионды Зенон болды (б.д.д 300 жыл)Негізгі ебектері: алашы екі кезенен жекелеген фрагменттер ана жетті. Есесіне соы кезеінен – Сенеканы «Луцилийге адамгершілік хаттары», Рим императоры болан Марк Аврелийді «Оаша аланда» атты кнделігі.Философиялы кзарастары. ылымдар классификациясы. Стоиктер ылымды жмыртамен немесе башамен салыстыра отырып, барлы ылымдарды шке: логикаа, физикаа (натурфилософияа) жне этикаа бледі. Эпикур ілімі.Эпикуреизмді, ттас аланда, эллиндік дуірді атомизмі деп атауа болады. (Алайда Эпикурді зі Демокрит ыпалын ешашан мойындамаан).Негізін алаушы. Эпикур (б.д.д 342/341 – 270/271 жылдар аралыы) – Самос аралында афинылы кірме, трбиеші отбасында туылып, 18 жасында Афиныа келіп, одан кейін Кіші Азияа оыс аударан философ. Б.д.д 307 жылы Афиныа айта оралып «Эпикур башасын» ашады. Мектеп апасында «Жианкез бл жерде сені кілі жай табады; мнда сен жоары игілікті-раатты табасы» деген жазу болан. Негізгі ебектері. Эпикур 300 ге жуы ебек жазан. Біра олардан бірнеше хаттар мен зінділер ана саталан. Эпикур ілімі Лукрецийді «Заттар табиаты» поэмасынан белгілі.Эпикур философиясы 3 блімнен трады: 1.Табиат жне космос туралы ілім («физика»);2.Таным туралы ілім («каноника»);3.Адам жне оны тртібі туралы («эстетика»).Киниктер мектебі. Киниктер – ежелгі грек философиясыны Сократты кезеіндегі (б.д.д ІV .) мектептерді бірі Негізгі кілдері: Антисфен, Синопты («бшкедегі»), Диоген, Кратет. Мектепті («киникті»-«ит») атыны шыу тегі екі трлі:1.Антисфенні Афиныдаы Киносарг ыратында орналасан философиялы мектебіні (гимнасийні) орны. 2.Диогенні лаап атыны бірі («кинос»-«ит»). Антикалы философияны римдік кезеі.Римдік кезеіндегі ойшылдарды кпшілігі эллиндік кезеін концепцияларын станды. Ал бл кезеде алыптасан мектептерге неоплатонизм мен гностицизм жатады.Римдік кезедегі философтар:Сенека; Марк Аврелий (161-180 жылдардаы Рим императоры); Тит Лукреций Кар;Неоплатонизм.. Философиялы кзарас. Неоплатонистер пікірінше, мектепті мірін космостан тысары жне керісінше, космос тіршілігін философиясыз тсіну ммкін емес. Тіршілік иерархиялар трінде рылан: Бірттас-Игілік, Аыл, Жан жне материя. Е жоары орынды Бірттас Игілік иеленген. Бірттас – наыз бастапы мн, ал барлыыны бір нктеге шоырлануы. Егер сіз трлі нрселерді (аылды – аылсыз ) бар екенін мойындасаыз, жоары дниеде оларды дл зі болып табылмайтын бейнелері орналасан. Бірттас – Игілік образы – аылмен емес, жоары аылды экстаз арылы танылады.