Таырып: ХІХ-ХХ асырдын басындаы орыс философиясы

Орыс философиясыны ерекшеліктері. Ресейді дамуын еуропалы лгі бойынша насихаттайтын баыт-бл батысшылды . Бл баытты кілдері атарына А.И.Герцен, Н.П. Огарев, К.Д. Кавелин, Н.Г.Чернышевский, Т.Н. Грановский сияты ойшылдар жатады, олармен В.Г.Белинский, И.С. Тургеневтер тыыз атнас орнатты. Оларды барлыы шіркеуді сынап, материализмге сйенді, бл аымнан орысты революциялы демократтары сіп шыты. Басшылдар Ресейді «еуропаландыру» идеясые насихаттады жне орады. Оларды пікірінше, ел Батыс Еуропаа бадар стай отырып, тарихи ыса уаытты ішінде экономикалы жне мдени артта алушылыын жойып, еуропалы жне лемдік ркениетті толыанды мшесі болуы тиіс. Славянофильдік болса орысты ерекше философиялы – идеологиялы аымы болып табылады. Славянофильдер Ресейді лемдегі ерекше мессиянды (тарушылы) идеясын негіздеді. Славянофильдік кілдері батысшылдара да, революциялды демократтара да арсы шыты. Бл баытта діни орыс философиясы сіп шыты. Славянофильдікті негізін алаушылар А.С. Хомиков, И.В. Киреевский, К.С. Аксоков, Ю.Ф. Самариндер болды. Бл идеялы позицияа В.И. Даль, А.Н. Островский, В.И. Тютчев сияты аын жазушылар жаын болды. Бл оам айраткерлеріні шыармашылыы бойынша, философия-Ресей ркениетті елдермен біратар болу шін Батыстапн алынан лгілерді бірі емес, лтты дамуды рухани жетістіктері шеберіндегі ажетті элемент. Еркіндік пен ажеттілік йлесімділігі мселесін шешу шін славянофильдер здеріні философиялы кзарастардаы маызды принцп-соборшылды ымын енгізді. Бл ымдыдаярлаан А.С. Хомяков (1804-1860). Ол Русьтегі патриархалды мірді алпына келтіру , «асиетті Русь» идеялдарына бет бру, православиені е жоары бастау ретіндегі концепциясын бекіту сияты идеяларды олданды. Орысты діни философиясы.Мистикалы баытта е алдымен В.С.Соловьевті бліп атауа болады. В.С.Соловьев (1853-1900) діни орыс философиясыны, білімні бірттастыы мен бтіндігі туралы идеяны негізін алаушы, орысты крнекті християнды философы. В.С.Соловьев философиясы діни философиялы дстрді бкіл рухы мен кейпін білдіреді. Кптеген ірі философтар здерін Соловьевті ізбасарлары ретінде санайды. дуіріне Трубецкой шыармашылыын, Флоренцкий мен Бердяевті ерте шыармашылыын жатызуа болады. арастырылып отыран кезеде, яни ХІХ асырды соы мен ХХ асырды бірінші жартысында Н.Ф.Федоровты (1828-1903) философиялы кзарастарына тотала келген жн. Ол орыс космизмі мен гуманизміні крнекті кілі болып табылады. Ойшылды зіндік кзарастары мен негізгі ілімі «Жалпы іс философиясы» деген ебектерінде жарияланан. Ресей есчімі лемге танымал болан, орысты діни философиясы дамуына лшеусіз лес осан Н.А.Бердяев (1874-1948) сияты лы ойшылдары дниеге келді. Бердяв философиясыны мні-болмыс мнін субьект, яни адам арылы тану. Оны философиясыны бастапы нктесі еркіндікті болмыстан басымдылыы болып табылады. Онымен бір атарда шыармашылы, тла, рух, дай ымдары трады. Адамдаы болмыс адам арылы ашылады. Ло дай бейнесіне сас жаратылан микрокосмос боландытан шексіз жне шыармашылжан болып табылады. Адамдаы шексіздік дайа тн діреттілікпен, ал шолаты-табии ырымен байланысты. Бл жадайда дайды зі табии кш емес, лемні мні мен аиаты ретінде тсіндіріледі. Сондытан, Бердяевті пікірінше, дайсыз адам жеткілікті толысан жан деп есептелмейді. дай жо болса, онда мн де, жоары аиатта, масатта жо. Онда бл мітсіздік пен бейшаралы. Осылайша, Бердяев дайды жоа шыарып, адамды дайа айналдыратынгуманизмге арсы шыады. Орысты діни философиясында антиинтелектуализм позициясыны крнекті кілдеріні бірі Л.Шестов (1866-1938) болан. Оны іліміндегі негізгі нрсе аыл мен сенімні арама-айшылыы, тіпті сйкессіздігі туралы тезис болып табылады. Оны пікірінше, сезім бл адам болмысыны ерекше, анарлым толы, жоары беткейі. Сенім адамны мірінде сенетін барлы идеялары рсауынан тыса шыуа мтылуы. Шестов зіні дінтанулы ізденістерінде ортодоксалды протестантизм позициясын станады. П.А.Флоренский (1882-1937) зіні философиялыкзарастарын діни сана шеберінде дамытты. Болмысты бтіндігін, ттастыын, йлесімділігін негіздеуде тырыса отырып, ол жалпы ттастыты метафизикасын дайындайды. Флоренскийді ойы «барлы жаратылыс ттастыы дайда» деген тжырыма сйене отырып, арыштан оны негізгі Абсолютке арай «рлейді». Бл ттастыты тсіндіру шін ол софиологияа бет брды. София-«дай жаратандарды идеялды анытамаларыны ттастыы», «Киелі тпбейнелерді бейбіт жиыны»-арыш болмысы йлесімділігіні тбірі болып табылады. София тыры мселесі ортодоксалды православиелік дінтанушылартарапынан сына шырады, йткені штіктегі тртінші тыр туралы мселе туындайтын еді. Флоренский кзарасынан таы бір кмн туындайды:егер София жаратылыс «тбірі» болса, злымды пен асірет айдан шыады?