Жоба жне компания рылымыны йымдастырылуы.

Компанияны йымды рлымы оны ішкі рлысын, басару рекеттеріні аынын, ебекі лестіру жне ндіріс ерекшеліктерін бйнелейді. Йункционалды жне ызметті йымдастыру – арама – арсы полюстер, ал матрицалы йымдастыру – аралы жадай. Е мыты деге йымды рылым жо. Йункционалды рылым мен жобалы рылымды арсы оюды ажеті жо. Функционалды рылым синонимі иерархиялы рылым (7 – сурет).

 

Сурет 7. Функционалды рлым.

 

Функционалды рлымыны тмендегідей ерекшеліктері бар:

Ø Біріай бастау принципі саталады.

Ø Жмыс жадайы тсінікті жне траты

Ø Операциялы ызметтер шін жасы ыайланан

Ø Блімдер мамандырылуы сараптауды жинатауа ммкіндік береді

Ø Орындаушылар арасында шешім абылдау мен зара байланыстар иындау. Оларт ек басшылар арылы жзеге асады.

Ø Басару шоырлаенан жне жоары басшыларды зырлылыында

Ø Ерекше бойынша, жоба жрісін баылау тиімсіз.

Функционалды рлым кп дегейлі иерархиялы. Функционалды рлым басшылары блар басарма басшылары, олара арайтын блімдер, зертханалар, секторлар, топтар басшылары. рбір бастыты орынбасары бар, жне олар біреу ана емес. Мысалы: минитрліктер, ведомствалар, ылыми институттар жнекеес кезегіндегі ксіпорындар.

йымды рылым спектріні бір шетінде жоба рлымы трады (8 – сурет).

 

Сурет 8. Жоба рылымы.

Таза жобалы мекемелерде:

Ø Жоба ндірістік блім ретінде жеке йымдастырылады.

Ø Жобаа персоналдар уаытша келісім – шартпен абылданады.

Ø Жоба аяталан ср персоналдар жмыстан шыады.

Ø Баяу старт

Ø Тжірибе осылмайды

Ø Команда саталмайды.

Жобалы мекемелер аса тиімді емес, біра орындаушы мекемеден физикалы алыста орналасан, жобаны орындауа арналан жалыз ана ммкіндік, мысалы жаа мнай бырыны рлысы.

БЖ деуде е ке тарааны матрицалы мекеме. Матрицалы йымды йымдастыруды ш трі бар: лсіз, балансталан жне кшті (9 - сурет – 11 - сурет). Бж деу компанияларында йункционалды блімдер нім сызыына сйкес аныталады. Мысалы, CRM – жйе деу блімі, аржы йесын деу блімі, осымша нім деу блімі.

БЖ деу негізінен тапсырыс бойынша орындалатын компанияларда функционалды блімдер олданылатын сйкес апаратты технологиялар біріктіріледі. Мысалы, деректер орын деу блімі, J2EE – осымша деу блімі, веб – деулер блімі, тестілеу, жаттау блімдері т.б.

 

Сурет 9. лсіз матрица.

лсіз матрицада жобада арастыратын ызметтер ролі мен ілеттілігі те шектеулі. Жобаа наты басшылыты функуионалды жетекшіні бірі анытайды. Жоба координаттарын «трекер» деп атайды, сондытан апарат, шыындар есебі, есеп – берулер рылуы туралы апарат жинайды.

 

Сурет 10. Балансталан матрица.

Балансталан матрицаны ерекшелігі, оны жобаа блінген орларын басаратын менеджер басарады. Ол жмыстарды доспарлайды, орындаушылар арасында есепті лестіреді, мерзімін жне нтижесін баылайды, шектеулерді есепке ала отырып, жоба масатына жетуге толы жауап береді.

Балансталан матрицада екі жаты басару мселесі туындайды. Функционалды блім бастыы мен жоба менеджеріні деушілерді материалды жне ксіби суіне ыпалдары бірлеу болады.

 

Сурет 11. Кшті матрица.

Кшті матрицада жобаны басару жеке зырлы облысын басару болып табылады, онда жалпы орды олдану жне сараптауды жинатау ажет. Сондытан кшті матрицада жоба менеджерлері жеке функционалды блімге бірігеді – жобына басару офисі (ЖБО). ЖБО жобалауды басару облысында корпаративті саясат жне стандарт дейді, жоспарлайды жне менеджерлерді ксіптік дамуын жзеге асырады.

Матрицалы рылымны таы бір ерекшелігі, оларда кпсатылы иерархия жоалып, «жазы» бола бастайды. Ксіпорын ереже бойынша ртрлі категориялы мамандар жмыс істейтін функционалды блімдерге блініп, тікелей блім бастыына баынады. Зертхана, сектор, топ бастытары жойылады. Матрицалы рылымда функционалды блім бастыыны ролі функционалды рылыммен салыстыранда ндірістік рдісбе едуір тмендейді. Оны зырлылыында функционалды баытты, жоспарлау жне ызметкерлер карьерасын дамыту, жмысты материалды – тезникалы жабдытау сратарын стратегиялы дамыту алады. кілеттілік пен жауапкершілікті блай блу функционалды басшылар мен жоба менджеріні арасындаы даулы жадайларды тудырады.