Бейметалдар тобыны сомтума минералдары

Дниедегі е атты зат алмас рамы кміртегінен, е жмса органикалы нзік заттар да сол кміртегінен трады.

Алмас С. Ерекше анытау (диагностикалау) белгілері. Жоары аттылы жне алмасша жылтырлы, кристалл пішіндері октаэдрлік, ромбододекаэдрлік жне тетраэдлік (1 – суретке сйкес).

 

1 2 а б 3 4

1 – сурет. Алмас пен графит кристалдарыны пішіндері

Алмас: октаэдрлік (1), ромбододекаэдрлік (2, а), тетраэдлік (2, б); графитті алты брышты пластинкалары (3-4)

Генезисі (жаратылысы). Алмасты тпкі кенорындары аса негізді сілтілі магмалы таужыныстарымен, яни кимберлиттер жне лампроиттермен байланысты. Метеориттерде, импактиттерде, гнейстерде кездеседі. Жер бетінде шашылымдарда алмас, рамында алмас бар таужыныстарды мору абаттарынан пайда болады.

Парагенетикалы ассоциациясы.Пироп, ильменит, оливин, флогопит, серпентин жне хромит.

олдануы. те млдір алмастар асыл тастар ретінде, зергерлік істе гаухарлар жасауа пайдаланады. Алмасты са трлері техника саласында олданады. Металл жне тас деу жмыстарында, трпілі материал ретінде техникалы алмасты борт, баллас, карбонадо трлері пайдаланады.

Графит С. Ерекше анытау (диагностикалау) белгілері. Тсінен, кристалдарды пластинкалы пішінінен (1 – суретке сйкес) оай танылады, каттылыы тмен жне ола майлы болып келеді, ааза жазады. сас молибдениттен темірдей ара тсімен жне лсіз жылтырлыымен айырылады.

Генезисі (жаратылысы). Графитті тегі магмалы (пегматиттерде), пневматолитті (кварцты жне пегматитті желілерде) жне метаморфты (кристалды тататастарда, гнейстерде жне мрмрларда). Метеориттерді акцессор минералы болады.

Парагенетикалы ассоциациясы.Кварц, дала шпаттары, мусковит, тас кмірлер мен битумдар жне т.б.

олдануы. Графитті пайдалану рісі те ке. Ол арнайы ыдыстар, химиялы тигельдар, электродтар, арындаш грифельдері, электротехникалы жне резеке, бояу ндірістерінде, механизмдерді йкеліс бліктер аралыын майлау жне т.б. кеінен олданады.

Ккірт S. Ерекше анытау (диагностикалау) белгілері. Жарыраан-сары тсімен, кристалдар дипирамидалы, иылан дипирамидалы жне сфеноэдрлік пішіндерімен (2 – суретке сйкес), жатарындаы алмасша жылтырлыымен жне морттылыымен оай аныталады.

 

1 а б в 2 а б 3

 

2 – сурет. Ккірт пен сульфидтер кристалдарыны пішіндері

1) ккірті кристалдары: а – дипирамидалы, б – иылан дипирамидалы,

в – сфеноэдрлік; 2) халькозинні кристалдары: а – призмалы, б- гексагонды;

3) галенитті кубты кристалдары

 

Генезисі (жаратылысы).Жанартаулы жаратылысты ккірт газдармен, биогенді-шгіндік, жне битумды таужыныстармен байланысты, таы да гипс рамды абаттарда жне сульфидті кенорындарыны тотыан белдемдерінде пайда болады.

Парагенетикалы ассоциациясы.Жанартаулы ккіртті: реальгар, аурипигмент, гематит, гипс жне цеолиттер. Биогендік-шгінді ккіртті – гипс, ангидрит, арагонит, кальцит.

олдануы. Ккірт ышылын дайындау ндірісінде, сіріке, бояулар, резеке, желім, ааз, тері деу нерксіптерінде, ауыл шаруашылыында (зиянкестермен кресуге) пайдаланады.

дебиеттер:[1, с. 160-205].