Жартылайткізгіштік орау рылылары.

Ток бойынша шектеулі арты жктемелерде жартылайткізгіштік аппараттарды жне жктемені тиристорлара басарушы импульстерді беруді доару жолымен орауа болады. Тиристорларды табии коммутациясымен айнымалы ток аппараттарында осындай орау тсілімен КЖ арылы тетін апатты ток затыы бір жартыпериод затыынан аспайды.

6.2 суреті. Жартылайткізгіштік ысатйытаыш.

6.2 схемасында келтірілген тиристорлы ысатйытаыш VS1 и VS2 тиристорларында орындалып,Z_Н жктемесіне жне жартылайткізгіштік аппарата (ПА) параллель осылан. Жктемемен жне ПА тізбектес ТА так трансформаторы осылан, оны екіншіреттік орамынан ысатйытаышты басару жйесіне (СУ) кернеу беріледі. Апатты жадайды пайда боланында токты уставка тогына дейін суі табалдырыты органны, мысалы максималды токты электронды релесіні іске осылуына келіп, ысатйытаыш тиристорлары осылады. Нтижесінде заымданан блік, егер ыса тйыталу аппаратта болса, толыымен токсыдандырылады, немесе жктемедегі тйыталуда ток едуір тмендейді. Апатты токты сндіру баса орау аппараттарымен – баымалы сатандырыштармен немесе автоматты сндіргіштермен жзеге асырылады. Атап тетіні, тиристорлы ысатйытаышты іске осу шін бірнеше микросекунда ажет.

Орау датчиктері.

Кштік жартылайткізгіштік аппараттарды орау жйелері электр энергетикасында олданылатын жалпы станымдар бойынша рылады. Тек ана тезрекеттілігіне жне уаыт бойынша іске осылу тратылыына жоары талаптар ойылады. Сондытан, жалпы жадайда оларды рамында келесі функционалды тораптарды болуы ажет: ток датчиктері, сигналдароды деу рылылары, баыланатын шаманы эталондыпен (тіректік сигнал) салыстыру рылылары, сигналдарды кшейту жне кбейту рылылары, орындаушы органдар. азіргі уаытта шамаларды баылау функцияларын жзеге асыру, сигналдарды деу жне командаларды ндіру шін микропроцессорлы жйелер кеінен олданылады.

6.3 суреті. Максималды ток датчигіні схемасы.

Ток датчиктері ретінде ток трансформаторлары(электромагниттік, оптоэлектронды), лшеу резисторлары жне тйытаыштары олданылады. Электромагнитті ток трансформаторлары негізінде орындалан шфазалы тізбектегі токты баылауды арапайым схемасы 6.3 сур. келтірілген. Апатты ток боланда R резисторындаы кернеуді тсуі VD стабилитроныны тратану кернеуінен асып, ол ткізгіштік алыпа теді. Соны нтижесінде VS тиристорыны басару тізбегі тйыталып, ол осылады. Тиристор бл жадайда орындаушы функциясын (ысатйытаыш) атарады немесе орау орындаушы органы, мысалы тезрекетті индукциялы-динамикалы автоматты сндіргіш жетегі, тізбегін осады.

дебиет: ос. 1[174-179], ос.5 [238-248].

Баылау сратары:

1. Трлендіргіштерді жиі кездесетін апатты режимдерін атап тііз.

2. Вентильдерді андай ралдармен ыса тйыталулардан орайды?

3. Вентильдерді артыкернеулерден орау схемаларын келтірііз.

4. Кштік жартылайткізгіштік аспаптарды андай ааулы механизмдері бар жне олар немен байланысты?

5.Кштік жартылайткізгіштік аспаптарды суыту интенсивтілігі жктемені рауалы импульсті тогына сер етеді ме?

6. Тиристорды термоциклшыдамдылыын анытайтын факторларды атап тііз. Термоциклшыдамдылыы аспап конструкциясына туелді ме? Тиристорлар мен диодтарда бірдей болады ма?

7. Кштік жартылайткізгіштік аспаптар жктемесіні рауалы тогыны лшемі ретінде не абылданады?