Наркоманиялар кезіндегі эйфория т‰рлері

(Пятницкая И.Н., 1994)

Т‰рі Негізгі клиникалыќ сипаттамасы
  Позитивті эйфория Наркомания дамуыныњ бастапќы сатыларында пайда болатын жєне жайлылыќ, рахат сезімімен ж‰ретін кµњіл-к‰йдіњ жоѓарылауымен сипатталатын жаѓдай.
Негативті эйфория Наркотиктерді ќабылдаудыњ ±заќ уаќыттыќ стажы бар наркоманда баќыланады. Оњ эмоциялар пайда болмайды. Наркотиктер тек субъективті ауыр сезімдер мен дискомфорт кµріністерін ќайтарады.

Наркотикалыќ мастану сараптамасыоныњ клиникалыќ кµріністеріне негізделіп µткізіледі жєне ќанныњ, зєрдіњ, сілекейдіњ ќ±рамындаѓы наркотиктіњ бар-жоѓы химиялыќ анализбен дєлелденуі керек.

Зєрде аныќтауѓа болатын тєуелділік тудыратын ПАЗ (H.Kaplan, B.Sadock, бойынша 1998)

Заттар Препаратты зєрде аныќтауѓа м‰мкін болатын уаќыт ±заќтыѓы
Алкоголь 7-12 саѓат
Фенамин 48 саѓат
Барбитураттар 24 саѓат (пролонгирленген єсерсіз) 3 апта (пролонгирленген єсермен)
Бензодиазепиндер 3 к‰н
Кокаин 6-8 саѓат (метаболиттер – 2-4 к‰н)
Кодеин 48 саѓат
Героин 36-72 саѓат
Марихуана 3 к‰н -4 апта (ќолдану интенсивтілігіне байланысты)
Метадон 3 к‰н
Метаквалон 7 к‰н
Морфин 48-72 саѓат
Фенилциклидин 8 к‰н
Пропоксифен 6-48 саѓат

Наркомания диагностикасы

(лабораториялыќ тесттер):

 

- опиоидтар (соњѓы ќабылдаѓаннан кейін зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі 2-4 к‰нге дейін; мак т±ќымдары мен героин ќабылдаѓанын аныќтау ‰шін героинніњ 6-ацетилморфин-метаболитін газды хроматография жєне масс - спектрометрия GC\MS кµмегімен аныќтау ќажет);

- каннабисті (соњѓы ќабылдаѓаннан кейін зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі: жаѓдайдан жаѓдайѓа байланысты ќабылдаушы ‰шін – 1-3 к‰н ішінде; ‰немі жєне жоѓары дозаларда ќолданатындар ‰шін– 1 ай жєне одан да кµп);

- депрессанттарды (зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі, соњѓы ќабылдаѓаннан кейінгі аныќталу уаќыты: 1-ші аптаѓа дейін – барбитураттарды созылмалы ќолдану кезінде – бірнеше аптаѓа дейін; ±заќ µмір с‰ретін бензодиазепиндерді ±заќ, ‰немі ќолдану кезінде – бірнеше аптаѓа жєне айларѓа дейін);

- стимуляторлардыњ (зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі, соњѓы ќабылдаѓаннан кейінгі аныќталу уаќыты: 24-48 саѓатќа дейін);

- кокаинніњ (анализдіњ иммундыќ єдістері, хроматография жєне масс-спектроскопия, зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі, соњѓы ќабылдаѓаннан кейінгі аныќталу уаќыты: 12-48 саѓатќа дейін);

- галлюциногендер (зєрдіњ токсикологиялыќ скринингі, соњѓы ќабылдаѓаннан кейінгі аныќталу уаќыты: для фенциклидин ‰шін РСР бірнеше к‰ннен бірнеше аптаѓа дейін; ЛСД ‰шін {LSD} – 12 саѓатќа дейін; ЛСД метаболиттері ‰шін – 2 к‰нге дейін, миоглобинурия, КФК мен креатин/билирубин дењгейініњ жоѓарылауы фенциклидинге тєн);

- ингалянттар (ќанныњ формалыќ элементтерініњ к‰рделі анализдері, бауыр функциясыныњ тесттері).

 


Наркоманиялар мен токсикоманиялардыњ негізгі cиндромдары (Пятницкая И.Н., 1994)

 

Синдром Басты кµріністері
1. ¤згерген реактивтілік синдромы а) Наркотикті ќолданудыњ эпизодты т‰рінен ж‰йелі ќабылдауѓа ауысумен µзгерген формалары; б) Наркотиктіњ алѓашќы дозадан бірнеше ретке асып т‰сетін бір реттік жєне тєуліктік дозасыныњ жоѓарылауымен толеранттылыќтыњ µсуі; в) Шамадан тыс ќабылдаѓан кезде ќорѓаныс реакцияларыныњ жоѓалуы (ќ±су, жµтел, тері ќышуы, ыќылыќ, профузды тер, сілекей аѓуы, кµздегі ашу т.б.); г) Эйфорияныњ азаюы жєне сапалыќ µзгеруімен мастану т‰рініњ µзгеруі.  
2. Психикалыќ тєуелділік синдромы Психикалыќ тєуелділік деп, б±л кезде дєрілік зат ќанаѓаттану сезімін жєне психикалыќ к‰йдіњ жоѓарылауын шаќыратын жєне лєззат алу ‰шін немесе дискомфорттан ќ±тылу ‰шін кезењмен ќайта жањартуды немесе оны ‰немі ќолдануды ќажет ететін жаѓдайды т‰сінеміз. Психикалыќ тєуелділік синдромына наркотикке психикалыќ (обсессивті) єуестік жатады. Наркотик жөніндегі үнемі ойлармен сипатталатын обсессивті әуестік, қабылдауға жағдай туғанда көңіл-күйдің көтерілуі, наркотик болмаған жағдайда жабырқау, абыржу және мотивтер күресімен бірге жүреді. Сыртқы факторлардың әсерімен күшейіп немесе басылуы мүмкін.  

 

4. Созылмалы наркотизация салдары синдромы Наркотизация салдары синдромы тұлғаның энергетикалық төмендеуімен оның потенциалының сөнуімен, психопатизациямен, интеллектуальді-мнестикалық бұзылыстармен, және де соматоневрологиялық сферадағы өзгерістерге алып келетін полижүйелі сипаттағы трофикалық бұзылыстармен. Созылмалы наркотизация салдары синдромының клиникалық көріністері ПАЗ-ға тәуелділіктің әртүрінде әрқилы болып келеді.

Наркомания дамуының негізгі сатылары (Пятницкая И.Н., 1994)

 

Атауы Қысқаша түсініктемесі
Наркотикті шектен тыс қолдану сатысы Мастану нақты емес ұзақтықта айығу жағдайымен кезектеседі. Наркоманиялардың клиникалық симптоматикасы болмайды, денсаулық жағдайы жақсы қалпында қалады. Наркотикті шектен тыс қолдану кезеңінің негізгі бөлімдері: 1) ләззат, рахаттануды, физикалық немесе психикалық денсаулығындағы жайлы өзгерісті субъективті сезіну түріндегі эйфория; 2) белгілі бір наркотикті артық көрудің түзілуі; 3) үнемі қабылау; 4) наркотиктің бастапқы әсерінің басылуы.    

 

Ауру продромы Тәуліктік толеранттылығы жоғарылайды, наркотикалық затты күн бойында бірнеше рет енгізу мүмкіндігі, осы кезде үнемі өмірлік тонустың жоғарылауымен, қысқа уақыттық ретсіз ұйқымен, белсенділіктің тәуліктік төмендеуінің айқынсыздығымен көрінетін дисхроноз көріністері пайда болады. Продромальді көріністерді дифференцирлеу қиынға соғады.
Наркоманиялық тәуелділіктің I сатысы Наркотикті үнемі қабылдайды. Толеранттылық өседі, қорғаныс реакциялары әлсірейді, токсикалық реакциялар мүмкіндігі төмендейді, қолдану формасы өзгереді (өзгерген реактивтілік синдромы). Мастануға психикалық (обсессивті) әуестік, интоксикация жағдайында психикалық жайлылыққа қол жеткізу қабілеті пайда болады (психикалық тәуелділік синдромы).