Жмысты орындалу тртібі
Лабораториялы жмыс
Блмедегі жмыс орныны микроклиматын (метеорологиялы жадайды) зертеу
Жмысты масаты:блме температурасын, ылалды, ауа ысымын лшеп, бл параметрлерді санитарлы нормаа сйкестігін баалау.
рал-аспаптар: термометр, ВИТ-2 типті психометриялы гигрометр, барометр.
Жмысты орындалу тртібі.
1. Ауа температурасын, ауа ылалдылыын лшейтін аспаппен жне лшеу дісімен танысу
2. Термометр кмегімен берілген блмені ауа температурасын анытау.
3. Гигрометр кмегімен салыстырмалы ылалдылыты анытау.
Гигрометрді ашып, шыны ттікке дистиллирленген су ямыз. Шыны ттікті ішіне оректену матасыны бір шын салып, екінші шы ылал ауа термометріне бекітеміз. Гигрометрді вертикаль жадайда е аз дегенде лшеу ортасына 30 мин уаыта оямыз.
Содан кейін термометрлерді крсеткіштеріні мндерін аламыз. ра ауамен ылал ауа температурасыны айырмашылыын есептейміз.
Психрометриялы кесте бойынша ауаны ылалдылыын анытаймыз. Ізделінетін салыстырмалы ылалдылы ра ауа термометріні температурасымен ылал ауа температурасыны айырмашылыын крсеткіштеріні иылысуынан анытаймыз.
Егер крсеткіш мндері кестеде жо болса, онда ылалдылыты анытау шін интерполирование олданамыз.
МЫСАЛ:
Термометрмен «ра» жне «ылал» ауа температурасын жне осы температураларды айырмашылыын анытаймыз.
| Термометрлер | лшенілген температура, 0С | жат бойынша Термометрге тзету, 0С | Тзету енгізгеннен кейінгі температура, 0С |
| ра | Т=22,5 | -0,15 | 22,35 |
| Ылал | Ты=16,1 | +0,20 | 16,3 |
Т=22,40С, айырмашылыты (Т-Ты)те: 22,4-16,3=6,1
Т=22,4 жне Т-Ты=6,0 шін салыстырмалы ылалдылыты анытаймыз. Ол шін айырмашылыты 6,0 аламыз кесте бойынша ауа температурасына интерполирование жргіземіз Т мнін 22-мен 23 аралыында аламыз.
| Кесте бойыша Т, 0С | Кесте бойынша Т-Ты айырмашылыы, 0С | Салыстырмалы ылалдылы, % |
| 6,0 | ||
| 6,0 |
Т мнін 10С арттыранда, салыстырмалы ылалдылы 2% артады, сондытанда Т мнін 0,4-ке арттыранда салыстырмалы ылалдылы 
артады. Т =22,4 жне Т-Ты=6,0 шін, салыстырмалы ылалдылы: 48+0,8 =48,8%.
«Фп»=49% абылдаймыз.
Т=22,4 жне Т-Ты=6,5 шін салыстырмалы ылалдылыты анытаймыз. Ол шін айырмашылыты 6,0 аламыз кесте бойынша ауа температурасына интерполирование жргіземіз Т мнін 22-мен 23 аралыында аламыз.
| Кесте бойыша Т, 0С | Кесте бойынша Т-Ты айырмашылыы, 0С | Салыстырмалы ылалдылы, % |
| 6,5 | ||
| 6,5 |
Т мнін 10С арттыранда, салыстырмалы ылалдылы 2% артады, сондытанда Т мнін 0,4-ке арттыранда салыстырмалы ылалдылы артады. Т =22,4 жне Т-Ты=6,5 шін, салыстырмалы ылалдылы: 44+0,8 =44,8%.
«Фп» = 45% деп абылдаймыз.
Т=22,40С, айырмашылы (Т-Ты)-ке те: 22,4-16,3=6,1 шін салыстырмалы ылалдылыты Т=22,40С жне Т-Ты 6,0 мен 6,5 аралыында анытаймыз.
| Т, 0С | Т-Ты айырмашылыы, 0С | Салыстырмалы ылалдылы, % |
| 22,4 | 6,0 | |
| 22,4 | 6,5 |
Т-Ты мнін 0,50С арттыранда салыстырмалы ылалдылы 4,0% кемиді, сондытан да Т-Ты 0,10С арттыранда салыстырмалы ылалдылы 
кемиді.
49,0-0,8 = 48,2 % «Фп» =48% абылдаймыз.
4. Алынан мліметтерді санитарлы нормамен салыстырып, орытынды жасаймыз. Санитарлы норма мні П.А.Долинні «Техника ауіпсіздігі бойынша анытамасынан» алынады (4 жне 21 кесте)
6. Есептелінген жне лшенген мндер сына хаттамасына тіркеледі
| лшеу орны | Зерттелінген блмені ауа температурасы, 0С | Ауаны салыстырмалы ылалдылыы, % | |||
| лшелінген | Санитарлы норма бойынша | Наты, лшенілген | Есептік | Санитарлы норма бойынша | |
Есеп беру мазмны:Есепте жмысты аты, масаты, ондырылар аты жне теориялы мліметтер, алынан жне есптелінген мліметтер болуы керек. Нтежелерді кесте трінде беріп, санитарлы нормаа сйкестігін орытындылап жазуы керек.
Теориялы мліметтер:
Адамны алыпты тіршілігі е алдымен оршаан ортаны жадайына байланысты. Ебек ету кезінде жмысшы денсаулыына сер ететін ртрлі ндірістік факторлармен рекеттеседі. ртрлі зиянды ндірістік факторларды за сері ксіби ауруды пайда болуына септігін тигізеді. Сондытан жмысшыларды зиянды ебек шартыны серінен орау ажет, ндірістік блме мен жмыс орны санитарлы норма мен ережелерге сйкес болуы керек. Ол шін ауа температурасын, ауа ылалдылыын, ауа ысымын лшейміз. лшеу термометр, гигрометр, барометрмен жргізіледі.
Гигрометр феноплас негізінде жиналан аспап. Гигрометр екі термометр, шыны ттік жне оректену матадан трады. Гигрометрде сонымен атар негізге психометриалы кестелі шкала бар. Екі термометрді бірі ра ауа мен ылал ауаны температурасын лшейді. Ылал ауаны температурасын лшеу шін шыны ттікке дистиллирленген су йып, оректену матасыны бір шын осы суа екінші шын «увлаж» жазуы бар термометрге кигіземіз. ра ауамен ылал ауа температурасыны крсеткіштерін алып, психометриялы кесте бойынша ауаны ылалдылыын анытаймыз.
ауіпсіздік шаралары. Гигрометрмен жмыс ітеу кезінде тыйым салынады:
1. пайдалану кезінде гигрометрді атты сілкуге, кенеттен соы тндіруге болмайды;
2. термометр шкаласын, психрометриялы кестені еріткіштермен, ышылдармен жне сас сйытытармен сртуге болмайды;
3. гигрометр ВИТ-1 термометрін 450С арты, ВИТ-2 термометрін 600С арты ыздыруа болмайды, ызан кезде термометр резервуары бзылады:
Термометр сынан кезде термометрлік сйыты толуол оршаан орта заттарынан ысты суды кмегімен жойылады. Толуол улы, ртке ауіпті, ттану температурасы 50С жуы.
Гигрометр конструкциясына шыныдан жасалан блшектер кіреді, сондытан гигрометрді лаудан жне атты сопадан сатау керек
Блиц-тест:
| $$$024 | ндірістік орындарда жмыс зонасы алай аныталады? | |
| A) | Жмыс аймаы-еденнен биіктігі 2м болатын ндіріс орнындаы кеістік немесе жмыс аумаы. | |
| B) | Жмыс аймаы-еденнен биіктігі 2,5м болатын ндіріс орнындаы кеістік немесе жмыс аумаы | |
| C) | Жмыс аймаы-еденнен биіктігі 2,7м болатын ндіріс орнындаы кеістік немесе жмыс аумаы | |
| D) | Жмыс аймаы-еденнен биіктігі 3м болатын ндіріс орнындаы кеістік немесе жмыс аумаы | |
| E) | Жмыс аймаы-еденнен биіктігі 3,5м болатын ндіріс орнындаы кеістік немесе жмыс аумаы | |
| $$$025 | Микроклиматты негізгі параметрлері? | |
| A) | Температура, ылалдылы, жылулы сулелену жне ауа озалысыны жылдамдыы | |
| B) | Температура, ысым, жылулы сулелену, ылалдылы | |
| C) | Температура, ылалдылы, жылулы сулелену, жарытандыру | |
| D) | Температура, вибрация, ылалдылы, ауа озалысыны жылдамдыы | |
| E) | Ылалдылы, жылулы сулелену, шу, ауа жылдамдыы | |
| $$$027 | атысты ылалдылыты анытамасы | |
| A) | В=(A/M)*100 | |
| B) | B=(A/B)*100 | |
| C) | В=(А/Д)*100 | |
| D) | В=(А/В)*100 | |
| E) | В=(А/С)*100 | |
| $$$028 | ндірісте адам азасыны терморегуляциясыны бзылуына келетін атысты ылалдылы пен температураны шегі. | |
| A) | 65 %-ке жуы, 100С | |
| B) | 75%-ке жуы, 290С | |
| C) | 70%-ке жуы, 250С | |
| D) | 85%-ке жуы, 30° С | |
| E) | 60 %-ке жуы, 190С | |
| $$$029 | Жыл мезгіліні салын жне жылы уаыттарында ндіріс орнындаы ауа озалысыны жылдамдыы? | |
| A) | 0,1-0,4 м/с, 0,5-1,5м/с | |
| B) | 0,3-0,6 м/с, 0,2-1,1м/с | |
| C) | 0,2-1,0 м/с, 0,2-0,5м/с | |
| D) | 0,5-0,8 м/с, 0,3-1,2м/с | |
| E) | 0,2-0,5м/с ыста, 0,2-1,0 м/с жазда | |