ТРИ ТИПА ТРЕTЬЕГО СКЛОНЕНИЯ

 

СОГЛАСНЫЙ ГЛАСНЫЙ (гл.) СМЕШАННЫЙ (см.)
неравносложные (имеющие в Gen. на один слог больше, чем в Nom.) существительные, основа которых оканчивается на один согласный: lex, legis f crimen, criminis n   существительные средне- го рода (n), c окончания- ми - e; - al; - ar: tribunal, is n exemplar, is n 1) неравносложные существительные, основа которых оканчивается на группу согласных: pars, partis f ars, artis f 2) равносложные существительные с окончаниями в Nom. -is, -es: civis, civis m caedes, is f
прилагательные третьего склонения: 1)трёх окончаний -er(m) -is (f) - e (n) celer, -ĕris, -ĕre 2)двух окончаний -is(m,f) -e(n) civīlis, e 3)одного окончания felix, -īcis sapiens, entis  

 

 

Переведите:

1. Ibi potest valēre popŭlus, ubi lex valet.

2. Legis virtus haec est: imperāre, vetāre, permittĕre, punīre.

3. Morte patris filius et filia sui iuris fiunt.

4. Filios familias non solum natūra, verum et adoptiōnes faciunt.

5. Mors ultĭma linea* rerum est.

6. Fides bona contraria est fraudi et dolo.

7. Voluntas testatōris ambulatoria est usque ad mortem.

8. Simplicĭtas est legĭbus amīca.

9. Lex est dictāmen ratiōnis.

10. Lex de futūro, iudex de praeterĭto.

11. Iudĭcis est ius dicĕre, non dare.

12. Testis idoneus pater filio aut filius patri non est (Paul).

13. Testis nemo in sua causa esse potest.

14. Actor et reus adsunt, sed testes absunt.

15. Aequum et bonum est lex legum.

16. A verbis legis non est recedendum.

17. Testium fides examinanda est.

18. Ibi potest valēre popŭlus, ubi leges valent. (Publ. Syr.)

19. Executio est finis et fructus legis.

 

* linea, ae f – линия, граница

 

Выучите наизусть:

 

Actio in persōnam личный иск
Alma mater мать-кормилица, название высшего учебного заведения
Capĭtis deminutio уменьшение правоспособности
Corpus delicti состав преступления
Corpus iuris свод права
De iure юридически
Dura lex, sed lex суров закон, но он закон
Ex lege по закону
Honōris causa за заслуги, ради почёта
In iure в праве (первая стадия судебного процесса при участии претора)
In iure cessio уступка в праве
In vino verĭtas истина в вине
Ius est ars boni et aequi право есть искусство добра и справедливости
Non rex est lex, sed lex est rex не царь - закон, но закон - царь
O tempŏra, o mores о времена, о нравы (Цицерон)
Pignus заклад
Urbi et orbi Городу (т.е.Риму) и миру, всему миру (возвестить); всем и каждому
Amicus cognoscĭtur amōre, more, ore, re Друг познаётся по любви,нраву, речам, делам

 

 

ПРАКТИЧЕСКОЕ ЗАНЯТИЕ 11

 

III СКЛОНЕНИЕ СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ И ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ.

ГЛАСНЫЙ ТИП.

Относительные и вопросительные местоимения

DECLINATIO III (TERTIA). PRONOMINA.

1. Гласный тип существительных III склонения.

2. Особые падежные окончания существительных гласного типа.

3. Прилагательные III склонения. Словарная запись прилагательных трёх, двух и одного окончания.

4. Склонение прилагательных III склонения.

5. Склонение относительных и вопросительных местоимений.

Переведите:

1. Ius honorarium viva vox est iuris civīlis (Marciānus).

2. Gravis ira regum est semper (Sen.).

3. Vim vi defendĕre omnes leges omniaque iura permittunt (Paul.).

4. Parentes naturāles in ius vocāre nemo potest.

5. Omnia tamquam mortāles timētis, omnia tamquam immortāles* concupiscĭtis* (Sen.).

6. Nuptiae sunt coniunctio maris et femĭnis et consortium omnis vitae, divīni et humāni iuris communicatio (Mod.).

7. Omne crimen ebriĕtas et incendit et detēgit.

8. Semper specialia in generalĭbus insunt (Gai.).

9. Leges intellěgi ab omnĭbus debent.

10. Privilegium est beneficium personāle et extingĭtur cum persōna.

11. Contra legem facit, qui id facit, quod lex prohĭbet (Paul.).

12. Qui cum alio contrăhit, vel est vel debet esse non ignārus condiciōnis eius (Ulp.).

13. Libertas est potestas faciendi id, quod iure licet.

14. O vita, misĕro longa, felīci brevis! (Publ. Syr.)

15. Stulti timent fortūnam, sapientes ferunt. (Publ. Syr.)

16. Ubi iudĭcat, qui accūsat, vis, non lex valet. (Publ. Syr.)

 

* immortālis, e - бессмертный

* concupisco, pīvi, pītum, concupiscĕre - жаждать, страстно желать