D. Quomodo cena praeparatur

Triclinium Cornelii erat valde pulchrum et ornatum. In muris picturae variae erant. In alia earum canis Cerberus e regno inferorum extrahebatur, in alia Mercurius eo animos mortuorum adducebat, in alia Orpheus eodem descedebat.

Interea convivae adveniebant. Nonnulli libertini, quoque ad cenam invitati, mappas secum portaverunt. Nam reliquus post cenam cibus ab eis asportati poterat. Id licitum est.

Convivae in atrio steterunt, Cornelium expectaverunt. Tandem Cornelio ipso comiter salutati sunt.

 


ab от

adducere отводить

ad к

advenire приходить

alius, a ,ud другой

animus, i m душа

asportare уносить

atrium, i n атрий, гостиная

canis, is m пес

cena, ae f обед

cibus, i m еда, обед

comiter ласково

convivium, i n гость

descedere опускать

e вот

expectare смотреть, ждать

extrahere вытягивать

id этот

idem тот самый

in в, на

inferi, orum m усопшие

interea между тем

invitare приглашать

ipse сам

libertinus, и m вольноотпущенный

licitus,a,um позволенный

mappa, ae f салфетка

mortuus,a,um мертвый

murus, и m стена

nam поэтому

nonnullus,a,um некоторый

ornatus,a,um украшенный

pictura, ae f картина

portare нести

posse мочь

post после

prаеparare готовить

pulcher, chra, chrum красивый

quomodo как

quoque также

regnum, i n царство

reliquus,a,um оставшийся

salutare приветствовать

secum с собой

stare стоять

tandem наконец

triclinium, i n триклиний

valde очень

varius,a,um разный


e. De erroribus Ulixis

Graeci, postquam urbem Troiam ceperunt, naves solverunt. Sed multi eorum tempestatibus disiecti sunt. Ulixes, rex Graecorum, longis erroribus per maria actus est. Socii Ulixis boves sacras Solis dei interfecerunt et ad cenam paraverunt. Iuppiter omnes naves Ulixis fulmine fregit sociosque necavit. Ulixes, tempestate coactus, ad insulam Ogygiam pervenit, ubi nympha Calypso habitabat et ibi septem annos vixit a nympha deceptus.

Denique Calypso a deis admonita Ulixem in patriam remisit. Sed Neptunus mox navem eius fregit, Ulixes fame et frigore confectus ad Phaeacum insulam actus est. Paulo post ab incolis insulae in patriam missus est.

 


ad у

admoneo, monui, monitum, ere напоминать, понуждать

ago, egi, actum, ere действовать

annus, i m год

bos, bovis m бык

Calypso, us f Калипсо, дочь Атланта

capio, cepi,captum, ere хватать

cena, ae f еда

cogo, coegi, coactum, ere сгонять, собарить

conficio, feci, fectum, ere делать, изготавливать

de о

decipio, cepi, ceptum, ere обманывать

denique затем

deus, i m бог

disiicio, ieci, iectum, ere разбрасывать

error, oris m странствия

et и

fаmes, is f голод

frango, fregi, fractum, ere ломать

fulmen, inis m молния

Graecus, i m грек

habito, avi, atum, are жить

ibi там

incola, ae m житель

insula, ae f остров

interficio, feci, factum, ere убивать

Iuppiter, Jovis m Юпитер

longus,a,um длинный

mare, is n море

mitto, missi, missum, ere отправлять

mox вскоре

multus,a,um мнигий

naves, is m корабль

neco, avi, atum, are убивать

Neptunus, i m Нептун

nympha, ae f нимфа

Ogygia, ae f Огигия (остров)

omnis, e весь

paro, avi, atum, are готовить

patria, ae f

paulo post немного позже

per по

pervenio, veni, ventum, ire прибыть

Phaeaces, um m феаки, миф. племя мореплавателей

postquam после

remitto, misi, missum, ere отпускать

res, gis m царь

sacrus,a,um святой

sed но

septem семь

socius, i m спутник

Sol, is m Солнце

solvo, solvi, solutum, ere отвязывать

tempestas, atis f буря

Troia, ae f Троя

ubi где

Ulixes, ixis m Улисс, Одиссей

urbs, rbis f город

vivo, vixi, victum, ere жить


Пословицы и поговорки

Alea iacta est. Жребий брошен.

De tripode dictum. Сказанное с треножника, т.е. загадочно, неясно, как прорицание оракула.

Dictum – factum. Сказано - сделано.

Noli equi donati inspicere dentes. Дареному коню в зубы не смотрят.

Omnia sunt subito mutata. Все неожиданно изменолось.

Pia desiderata. Благие намерения.

Post factum. После сделанного.

Post scriptum. После написанного.

Probatum est. Решено, установлен, нравится.

Vox audita latet, littera scripta manet. Написанная буква остается, звук улетает.

 

Тема 14. Gradus comparationis adiectivorum.

Степени сравнения прилагательных.

 

Gradus positivus(положительная) - cловарная форма

Gradus comparativus (сравнительная) -

основа прилагательного + ior (m, f ), ius (n)

Gradus superlativus (превосходная) -

основа прилагательного + issim+us, a, um

Особенности образования сравнительной и превосходной степеней

1. Если форма мужского рода прилагательного на – er, то превосходная степень образуется по правилу: форма муж.рода+rim+us,a,um.

2.6 прилагательных на - ilis, e образуют превосходную степень по правилу:

основа прилагательного+ lim+us, a, um (similis, e; dissimilis, e; facilis, e; difficilis, e; humilis, e; gracilis, e)

3. Если прилагательное оканчивается на -dicus, ficus, volus, то и сравнительная , и превосходная степень образуются с дополнительным суффиксом –ent-.

4. Описательный способ ( если основа прилагательного оканчивается на гласный ) –сравнительная степень образуется с magis, превосходная с maxime + полная форма прилагательного.

1. Соmраrаtіо suppletiva (неправильные формы степеней сравнения)

bonus,a,um melior, melius optimus,a,um

malus,a,um peior, peius pessimus,a,um

magnus,a,um maior, maius maximus,a,um

parvus,a,um minor, minus minimus,a,um

multi,ae,a plures, plura plurimi, ae, a

Упражнения

I. Образуйте и просклоняйте сравнительную и превосходную степень от следующих прилагательных:



acer, acris, acre острый

amplus, a, um обширный

aptus,a,um – меткий

asper, aspera, asperum острый

attentus,a,um- внимательный

audax, acis отважный

bellicosus, a, um воинственный

bonus, a, um хороший

brevis, e короткий

carus, a, um дорогой

celeber, bris, bre известный

celer, eris, ere - быстрый

clarus,a,um – светлый

communis,e – общий

crudelis,e жестокий

diligens, ntis – старательный

dissimilis, e непохожий

dives, itis – богатый

elegans, antis элегантный

exiguus,a,um худой

facilis, e – легкий

fecundus,a,um плодородный

felix, icis – счастливый

fidelis, e преданный

fortis, e – храбрый

gracilis,e стройный

gravis, e важный

honestus,a,um – знатный

humilis, e низкий

latus,a,um широкий

lenis,e нежный

liber, era, erum – свободный

malus, a, um плохой

tener, era, erum нежный

minax, minacis грозный

multus,a,um многий

noxius,a,um – вредный

obnoxius, a, um покорный

obvius, a, um любезный

parvus, a, um малый

praestans, praestantis отличный

prudens, prudentis разумный

recens, ntis – свежий

sapiens, sapientis умный

superbus, a, um гордый

tristis, e печальный

turpis, e глупый

utilis,e полезный

vacuus, a, um полый

velox, velocis быстрый

іgnavus, a, um вялый


II. Переведите тексты на русский язык и определите формы степеней сравнения прилагательных:

A. De regno Persarum

Antiquissimis temporibus Persae fortiores et belliciores erant ceteris omnibus Asiae populis. Cyrus, vir fortissimus et prudentissimus, Persae imperio Medorum, gentis multo infirmioris et ignavioris, liberaverat et conditor ingentis regni Persarum fuit. Brevissimo temporis spatio regnum Persarum amplissimum fuit, et reges Persarum divitissimi et potentissimi fuerunt omnium regum Asiae. Persae non modo cum populis Asiae bellaverunt, sed etiam cum gentibus aliarum terrarum. Paulatim autem divitiae et luxuria Persas imbelliores et molliores fecerunt.

 


alius,a,ud другой

amplus,a,um обширный

antiquus,a,um древний

autem напротив, же

bellicus,a,um воинственный

bello, avi, atum, are воевать

brevis, e короткий

ceterus,a,um другой

conditor, oris m основатель

cum с

Cyrus, i m Кир, царь

de о

dives, itis богатый

divitiae, arum f богатство

et и

etiam также

facio, feci, factum, ere делать

fortis, e сильный

gens, ntis f род, племя

ignavus,a,um

imbellis, e невоинственный

imfirmus,a,um бессильный

imperium, i n власть, империя

libero, avi, atum, are освобождать

luxuria, ae f пышность

Medi, orum m медяне

mollis, e мягкий

multo много

non не

omnis, e весь

paulatim понемногу

Persa, ae m перс

populus, i m народ

potens, ntis могущественный

prudens, ntis разумный

regnum, i n царство

rex, gis m царь

sed но

spatium,i n пространство

tempus, oris n время

terra, ae f земля

vir, i m муж, мужчина


B. De varietate morum

Magna est varietas morum populorum. Ut regiones dissimillimae sunt, ita mores incolarum dissimillimi sunt. Aliis temporibus populis alii mores sunt. Dissimillimi erant mores Germanorum antiquorum et Romanorum. Romani pulcherrima aedificia et celeberrimas urbes habebant; domus Germanorum humillimae et angustissimae erant. Nonnullae gentes Germanorum temporibus Caesaris certas sedes non habebant. Romani habebant templa pulcherrima et simulacra deorum pretiosa, Germani imagines deorum non habebant.

C. Gentes Italiae

Italiam superiorem habitabant Galli. Partem Italiae, quae cis Alpes sita est, Romani Galliam Citeriorem vel Cisalpinam appellabant. Maior Gallia Ulterior vel Transalpina appellabatur, quod trans Alpes sita est.

Romanorum finitimi erant Etrusci, qui prioribus temporibus ex Asia in Italiam venerunt. Interiores partes Italiae incolebant Sabini, Aequi aliaeque nationes. Difficillimum fuit cum Samnitibus foedus facere. Pleraeque gentes Italiae mediae et interioris Romanis parebant. Italiam inferiorem Romani Magnam Graeciam appellabant, quod Graeci ibi plurimas colonias constituerant.

Словарь к текстам

 


aedificium, i n здание

Aequi m Эквы

alius,a,ud другой

alius,a,um другой

amplus,a,um

angustus, a, um узкий

antiquus,a,um древний

appellare называть

Autem

bellare воевать

bellicosus,a,um воинственый

brevis, e короткий

celeber, bris, bre известный

certus,a,um определенный

ceterus,a,um другой

cis с этой стороны

Cisalpinus,a,um цизальпийский

citerior, oris ближайший

colonia, ae f колония

conditor, oris m основатель

constituere постановлять

cum с

de в

deus, и m бог

difficilis, e трудный

dissimilis, e неподобный

dives, itis богатый

divitiae, arum f богатство

domus, us f дом

etiam также

Etruscus, и m Этруск

facere делать

finitimus,a,um соседний

foedus, eris n договор, союз

fortis,e сильный

Gallia,ae f Галлия

Gallus, и m Галл

gens, ntis f род, племя

habere иметь

habitare жить

humilis, e низкий

ignavus,a,um жалкий

imago, inis f изображение

imbellis, e невоинствующий

imperium, ii n империя

incola, ae m житель

incolere населять

inferior, ius нижний

infirmus,a,um бессильный

ingens, ntis огромный

interior, ius внутрений

ita так

liberare освобождать

luxuria, ae f

magnus,a,um большой

maior, oris больший

medius, a, um средний

modus, и m

mollis, e

mos, oris m нрав, обычай

Multo

natio, onis f нация

non не

nonnulus,a,um некоторый

omnis, e весь

parere являться

pars, rtis f часть

Paulatim понемногу

plerae многие

plurimi, ae, a самые многочисленные

populus, i m народ

potens, ntis могущественный

pretiosus, a, um ценный

prior, oris передний

prudens, ntis

pulcher, chra, chrum красивый

quae какая

quod какое

regio, onis f район

regnum, и n царство

rex, gis m царь

Sabini Сабины

Samnis, itis m Самнит

sed но

sedes, is f местопребывания

simulcrum, i n жертвенник

situs, a,um расположенный

spatium, ii n пространство

superior, oris верхний

templum, i n храм

tempus, oris n время

terra,ae f земля

trans через

Transalpinus,a,um трансальпийский

ulterior, ris противоположный

urbs, rbis f огород

ut как

varietas, atis f разнообразие

venire прибывать

vir, i m мужчина

 



Пословицы и поговорки

Carior est auro iuvenis. Молодость дороже золота.

Cedo maiori. Уступая старшему.

Fama nihil est celerius. Нет ничего быстрее молвы.

Melior est canis vivus leone mortuo. Живая собака лучше мертвого льва.

More maiorem. По обычаю предков.

Квинт Гораций Флакк «К Мельпомене»

Quintus Horatius Flaccus . Ad Melpomenen

Exegi monument(um) aere perenius

Regalique situ pyramid(um) altius,

Quod non imber edax, non Aquil(o) impotens

Possit diruer(e) aut innumerabilis

Annorum series et fuga temporum.

Non omnis moriar; multaque pars mei

Vitabit Libitin(am): usqu(e) ego postera