Грунтты ау шекарасындаы ылалдылыты стандарт (тееу) конусымен анытау

Ламинарлы (тура сызыты) жне турбулентті режим (аым).

Егер жер асты суы кезекті тау жыныстарынан шаал тас, м трізділерді арасынан сзілсе (тсе) ол озалысламинарлы болады, яни тура сызыбойынша озалатын заа баынады (Дарси заы):

Q=kAi

Мнда: Q – аын суды млшері

A – аын су тетін кесіндіні ауданы

i – ылдилы (иялылы)

k – фильтрация коэффициенті

Жарыы немесе кеуектігі лкен тау жыныстарында озалыс былыстаы немесе каналдаы озалыса сас аады. Мндай озалыстыалай-длей (йын) озалысдеп атайды.

Мндай озалыста жер асты суыны жылдамдыы тмендегі формуламен аныталады:

V=c/Ri

Мнда: с – абыра немесе басаларды одыр-бдырына байланысты коэффициент.

R – гидравликалы радиус.

І – иялы (ылдилы).

2.Характерлі ылалдылытар. Илену шекарасындаы аышты

Шегарасындаы ылалдылытар, оларды анытау тсілдері.

Грунтты илену шекарасындаы ылалдылыын анытау

Анытау дісі

1. Табии ылалдытаы грунттан шамамен 50 см клемде лгі алып оны атан бір-бірімен жабысан блшектерін мият майдалап, салауы 1мм болан електен ткізіледі.

2. Електен ткен грунтты шыны аяа оан таза су йып ою амыр боланша оны араластырып ылалдандырамыз (суландырамыз). Араласан грунт эксикаторда 2 саат уаыта алдырамыз.

3. Суланан грунт амырынан азыра блігін алып ааз немесе шыны стінде диаметрі 3 мм болана дейін алаанмен басып дгелетеміз.

4. Егер грунт диаметрі 3 мм болан жіп тріздес болып иленіп майда блшектерге ыдырап кетсе, онда оны ылалдылыы илену шекарасындаы ылалдылыа ( )те болады.

5. Ыдыраан грунт блшектерінен 10-15 гр бюкске жинап алып жоарыдаыдай етіп оны ылалдылыын анытаймыз. Ылалды 1% анытылыпен аныталады.

6. рбір грунт лгісі шін кемінде екі рет аныталынады. Грунтты илену шекарасындаы ылалдылы кемінде осы екі рет аныталанны орташа мні алынады. Айырмашылы бір-бірінен 10% аспауы керек. Тжірибені нтижелері журнала жазылады ( кесте 2)

 

Кесте 2

Ылалдылы шекараларын анытау журналы

Ылалды- лыты аттары	Анытау дісі	Бюкс №	Бюксті массасы	Грунт лгісімен бюксті массасы г.	рытылан грунт лгісімен бюкс массасы	Грунты ылалды лыы %
Грунтты ау шекарасы	Стандарт конуспен		16,75	27,13	24,14	23,97	23,92
Грунтты илену шекарасы	ол		13,81	17,87	16,91	16,73	16,73
Пластика лы саны		-	-	-	-	-	-

 

ажетті рал-саймандар

Стандарт конусы, фарфорлы ыдыс, техникалы таразы р трлі тастармен, ратушы шкаф, эксикатор, бюкстер, салауы 0,5 мм елек.

Грунтты ау шекарасындаы ылалдылыты стандарт (тееу) конусымен анытау

Ау шекарасындаы ылалдылыты салмаы 76 г болан стандарт конус 5 секунд ішінде грунта 10 мм шгетін ( бататын) кездегі грунтты ылалдылыын айтамыз

( сур 1)

1-сурет Стандарт конусы.

 

 

Анытау дісі

1.Клемі 50 см массасындаы табии грунтты алып оны фарфорлы ыдыста мият майдалап електен ткіземіз.

2.Грунтты таза суа араластырып ою паста трге келтіреміз, бір келкі ылалдылы болу шін грунтты эксикаторда 24 саат стаймыз

3.Диаметрі 4 см биіктігі 20 см болан металды ыдысты грунттан жасалан амырмен ыдысты бетіне дейін толтырамыз, оны аламен тегістейміз.

4.Грунтты бетіне жайлап стандарт конусты тсіріп, оны зіні ауырлыынан шгуін 5 секунд уаыт ішінде баылаймыз.

5.Егер конус 5 секунд уаыт ішінде 10 мм шгетін болса, онда грунтты ылалдылыы ау шекарасындаы ылалдылыа те болады (тура келеді).

6.Егер конус 5 секунд ішінде конусты белгіленген жеріне жетпей не асып кетсе, онда грунтты ылалдылыы ау шекарасына жетпей немесе ол шекарасынан асып кеткен болады. Бл кезде грунта ылалдылыына арай ра грунт немесе бірнеше тамшы су осып, оны жасылап араластырып конусты батыратын экспериментті айта жасайды ( ткізеді).

7.Ылалдылы ау шекарасына жеткен кезде грунттан 10-15 г шамасында бліп алып жоарыдаы жмыстаы сияты оны ылалдылыын анытаймыз.

8.Тжірибелерді нтижелерін журнала жазамыз (кесте 2 )

9.рбір лгі шін кемінде екі рет аныыталынады. Сонда тжірибені нтижесіне осы екі рет аныталанны орташа мні алынады. Оларды бір бірінен айырмашылыы 2 % аспауы керек.