Грунттарды беріктік асиеттері жне оларды анытау

Ондаы болатын процестер.

Вулканизм

Вулкандаркбінше конус трізді таулар болып, олар атып алан лавамен борпылда сыны тастар мен вулканды мдар жне клдерден трады. Вулканны орта блігінде жмыр немесе домала формадаы ойпаттан тратын – кратер бар.

Кратер тере жер ойнауымен байланысан болып, одан отын – отын балыан сйы кйінде отты магма атылап (ктеріліп) трады. детте кратерді стінгі жаы атан лавамен жабылан боландытан, вулкан атылаудан алдын кшті жарылыс болады.

Магманы жер бетіне шыып ауы жне соан тиісті былыстар вулканны атылау деп аталады. Бл табиатты е айбынды, е зор (е лкен) былысыны бірі болып саналады. Атылау жер сілкінуден басталып, жарылыспен аяталады. Вулкан атылаанда одан газдар, булар, кл, лаваны бліктері ктеріліп одан кейін балыан лавалар жерді ойпат жерінен тмен арай аа бастайды. детте лаваны температурасы 1000 ⁰С жоары болады.

Вулкандар шкен жне рекеттегі вулкандар болып блінеді. Жер шарында азіргі кнде 500 жаын рекеттегі, 50 000 шамасында шкен вулкандар бар. Жер шарында вулканжар екі географиялы облыстарда таралан. Біріншісі Жерорта теізінен Каспий теізіне дейін жайылан, екіншісі Тыны мхит аймаы, бл Берингов, Охот жне Жапон теіздерін амтиды.

Ресейде кп вулкандар бар, біра оларды кпшілігі шкен вулкандар. Тек Камчатка тбегінде 129 вулкан бар, соларды 20-рекеттегі вулкандар болып, 109-шкен вулкандар атарына жатады.

Куриль аралдарында 60 шкен, 38 рекеттегі вулкандар бар. шкен лкен вулкандар бл Кавказдаы Эльбрус жне Казбек вулкандарын айтуа болады. Е лке нрекеттегі вулкандар атарына Ключи жне Авача вулкандары жатады. Вулкан атылауыны салдары мен азыы. Вулкан атылауыны нетижесіне жер бетіне лкен млшерде тау жыныстары, вулканды клдермен бірге балыан отты лавада аады.

Вулканды кл те кп млшерде блініп шыандыы сондай, кейбір кездерде алалар толыымен клді астында алып ояды. Мысалы Италиядаы Везувий вулканы атылаанны салдарынан Помпей аласы вулканды клді астында алып, ала жо болан. Вулканды кл химиялы араласуы жне ылалды жрдемінде оны тыыздалуыны арасында кеуекті тау жынысы пайда болады – вулканды туф (мысалы Армениядаы артик туфы) бл те жасы рылыс материалы болып табылады.

Лаваны сууыны нтижесінде атты (берік) тау жыныстары – базальттар, диабаздар, порфиттер жне басада сол сияты материалдар пайда болады. Магманы атайып сууынан гранит, диолит жне басалар пайда болады.

 

2.Сазды грунттарды физикалы асиеттері арылы, грунтты

шартты есептік кедергісі СНиП таблицаларын пайдаланып анытау.

Грунттарды шартты есептеу кедергісі рылыс алаындаы грунттарды жайасу абаттарына имаратты орнын, іргетасты трін тадау, баалау жне іргетасты лшемдерін анытауа керек.

СНиП РК 5.01.01-2002 сйкес грунттарды шартты кедергісі, ені 0,6-1,5м тередігі 1-2,5м болан іргетастара лайыты.

Егер іргетасты тередігі жоарыда крсетілгеннен лкен болса онда грунттарды есептік кедергісі СНиП формуласымен есептелініп, іргетасты тередігі мен ауданы біржола аныталады.

Грунттарды шартты кедергісі, грунтты атына, тыыздылыына жне консистенциясына байланысты абылданады.

Шартты есептеу кедергісіні млшері СНиП бойынша аныталып оны график тріндегі эпюрасы жасалады

Егер СНиП-те жо грунттар болатын болса, онда R_o аныталмайды, эпюрада оларды орны ашы алдырылады.

Шартты есептік кедергі грунтты жк ктеру абілетіні жаындаан сипаттамасы болып табылады. Осыан байланысты іргетасты алдын-ала лшемдері таайындалады. рылыс алаындаы барлы грунттар шін аныталан R_o, сол рылыс алаын йлестіретін барлы абаттарды жк ктеру ммкіндігіні жалпы сипаттамасын береді жне ол осы грунттар жадайында іргетас конструкциясыны ммкін болан тиімді лайыты варианттарын арастыруа ммкіндік береді.

Ссазды грунттар шін R_o мні СНиП РК 5.01.01-2002-гі 2-кестеден 4 осымша бойынша сазды грунтты аты, кеуектік коэффициенті жне сазды грунтарды R_o табу таблицасы керек, консистенция крсеткіші аныталаннан кейін аныталады. Егер арастырылып отыран грунт шін консистенция крсеткіші (J_L) 0 мен 1-ді арасында болса, яни 0< J_L < 1 жне кеуектік коэффициенті кестедегі мндермен сйкес келмесе онда R_o мнін интерполяция дісімен анытау керек.

Интерполяция бірінші кеуектілік коэффиценті (е) бойынша орындалады, сонан со консистенция крсеткішіне J_L байланысты орындалады. Интерполяцияны формуламен аналитик жолмен шешуге де болады.

 

Мысал-2. Берілген сазды грунтты шартты есептік кедергісі аныталсын. Ол сазды грунттар шін тмендегілер аныталан:

аты - сазда, консистенциясы иын иілетін сазда, кеуектік коэффиценті е=0,622 жне аышты крсеткіші J_L = 0,313.

Саздаты шартты есептік кедергісін 3 кесте 4 осымшаа (СНиП РК 5.01.01-2002) сйкес бойынша интерполяциялау жолымен табамыз.

Ол шін алдымен е=0,5 J_L =0 R_o = 300 КПа

J_L =1,0 R_o =250КПа

е=0,7 J_L =0 R_o = 250 КПа

J_L =1,0 R_o =180 КПа

Осыдан кейін бізді мысалда берілгендер шін R_o -ді интерполяция жолымен анытаймыз.

 

1. R_o -ді графикалы интерполяция жолымен анытау

Екі график рамыз

1-ші график R_o =(е) бл шін е=0,5 тегі J_L =0 R_o= 300 J_L =1,01 R_o =250

жне е=0,7 боланда J_L =0 1 R_o =250 J_L =1,0 R_o=180

 

1-ші графиктен е=0,622 боланда

J_L =0 R_o =270 КПа

J_L =1,0 R_o =208 КПа

 

б) 2-ші графиктен R_o=f(R_o) берілген аышты крсеткішіне байланысты анытамыз

Берілген J_L =0,313 бойынша 2-ші Ірафиктен R_o=250 КПа те.

 

2. R_o-ді аналитикалы интерполяция формуласымен анытау

ажетті матераилдар мен ралдар – саймандар рылыс алаыны бас жоспары масштаб М 1:500, скважина орналасан горизонталдарды абсолют биіктігі, грунттарды физико-механикалы асиеттері

 

Грунттарды беріктік асиеттері жне оларды анытау.

- беріктілік асиеті(им. беріктігі мен орнытылыы):

ф – грунтты ішкі йкеліс брышы

С- грунтты жаласу кші

Грунтты беріктікасиетінбір жазыты бойынша ыратыннемесе стабилометрмен анытайды;