Тәжірбиелік сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар
Жоспар: Төтенше жағдайдағы шаруашылық объектілердің жұмыс тұрақтылығын анықтау.Төтенше жағдайдағы халықтың шаруашылық объектілердің жұмыс тұрақтылығы;Техникалық жүйелердің және объектілердің жұмыс істеу тұрақтылығын жоғарлатудың жолдары.
Төтенше жағдайдағы халықтың шаруашылық жұмыс объектілердің тұрақтылығы.Төтенше жағдайдағы халықтың шаруашылық жұмыс объектілердің тұрақтылығы бүл жағдайда өзінің функцияларын орындалуының қабілеттілігімен, сонымен қатар жарақаттанған жағдайда қалпына келу қабілеттілігімен анықталады.
Төтенше жағдай шарттарында өндірістік кәсіпорындар өнімді шығаруға, қабілеттікті сақтау керек, ол көлік құралдары, электрлік берілістін жолы және басқа материалдарының құндылығы жоқ үйлестін объектілері өзінің талаптарын нормалауы түрде орындалады қамтамасыз ету керек.
Төтенше жағдай шарттарында объект тұрақтылықты сақтау үшін төтенше жағдайлардың дамуында пайда болатын зиянды және қауіпті факторлардың әсер етуінен қызметшілерді сонымен қатар объектің жақын жерінде тұратын халықты қорғауға бағытталған инженерлік-техникалық, ұйымдастық және басқа шараларды өткізеді.
Төтенше жағдай шарттарында объект жұмыстық тұрақтылығына келесі факторлар әсер етеді: объектің орналасу аймағы, ішкі жоспарлануы және объект территориясының салынуы; техникалық процестердің сипаттамасы (қолдананылатың заттар, құралдардың энергетикалық сипаттары, оның өртке және жарылуына қауіптілігі және т.б.); өндірістік жүргізу жүйесінің сенімділігі және т.б.
Объектің орналасу аймағы.Объектің орналасу аймағы, сонымен қатар зақымдалатын факторлардың әсер етудің мүмкілдігін анықтайды (жер селкінулер, су тасқындары, даулдар, көшкіндер және т.б.).Көлік желілері және энергиямен қамтамасыз ету жүйелерді қайталаудың маңызды мағынасы бар. Егер кәсіпорын немесе жүзетін өзеннің қасында орналасқан болса, темір жол және құбыр магистралының қиратылуы жағдайында шикізатты әкелу және дайын өнімін шығару су көлігімен асырылуы мүмкін.
Төтенше жағдайлардың салдарына аймақтың метеорологиялық шарттар елеулі әсер етуі мүмкін.
Салудың ішкі жоспарлануы және тығыздығы. Объектің территориясындағы салулардың ішкі жоспарлануы және тығыздығы өртің таратылып кетуінің мүмкіндігіне, жарылыс кезінде пайда болатын екпінді тасқынды қоздыра алатын қиратуларға қоршаған ортаға улы заттарды тастау кезіндегі зақымдауға ұшырайтын ошағының өлшемдеріне және т.б. елелеулі әсер етеді.Объектің айналасындағы салулардың өзгешілігін де еске алу керек. Солай берілген объекттің жаңында қауіпті кәсіпорындардың, соның ішінде химиялық объектте пайда болған төтенше жағдайлардың салдарларын елеулі дәрежеде күшейтуі мүмкін.
Техникалық процестердің спецификациясы.Техникалық процестердің спецификациясың зерттей білу, құрал жабдықтардың жарылу мүмкіндігін (мысалы, қысым астындағы жұмыс істейтін ыдыстар) өртер пайда болатын негізгі себептерін, процесте пайдаланатын қатты әсер ететін, улы және радиоактивті заттардың мөлшерін бағалау керек. Сонымен қаттар төтенше жағдайдағы өндірісті тоқтатудың жылдам және апатсыз тәсілін жетілдіру керек.
Техникалық жүйелердің және объектілердің жұмыс істеу тұрақтылығын жоғартудың жолдары.Әртүрлі төтенше жағдайларында электрлік құрылыстар және желістер әртүрлі бұзуларды және қиратуларды алып келуі мүмкін. Олардың нағыз осалдау бөлімдері жерлік құрылыстар (электрлі станциялары, қосалқы станциялары, трансформаторлық станциялар), сонымен қатар электр берілістердің ауа желістері болып табылады. Қазіргі заманғы ірі энергиялық жүйелерде жүйенің жұмыс қабілеттілігін толығымен сақтап отырып, бұзылған электр кездерін ләзде сөндіруге қабілеттілігі бар әртүрлі автоматты құралдар қолданылады.
Электр энергиямен қамтамасыз ету жүйесінің тұрақтылығын жоғарлату үшін ең біріншіден электр берілістердің ауа желістерін кабелді (жер астындағы) желістерге ауыстыру түтынушылардың қамтамасыз үшін резервтік желістерді қолдану, объектілердің суырмалы электр генераторлар, электр қозғаланатын автономды резервтік кездерін алдын ала ескерту керек.