Есептік-графикалық жұмысты орындауға арналған анықтамалық ақпараттар

 

Кесте В.1 – Бүтін оң сандарды бір санақ жүйесінен басқа жүйеге ауыстыру алгоритмі

Ауыстыру алгоритмі Мысал
Ондық санақ жүйесінен екілік санақ жүйесіне ауыстыру
Алгоритм басы а) берілген санды Алымы деп алайық б) цикл басы егер Алымы >0 болса (цикла шартының орындалуы), онда келесіні орындаңыз:   Алымдыжүйенің негізіне бөлейік, осы бөлідіден бүтін бөлікті және бүтін қалдықты табу керек; Енді осы бүтін бөлікті жаңадан Алымыдеп аламыз;   (цикл басына қайту)   цикл соңы     в) Табылған қалдықтарды кері ретпен жазу қажет; Алгоритм соңы 2310 → ?2 орындау а) 23 ті Алымы деп алайық; б) цикл басы шарт (Алымы 23 > 0) орындалды, 23:2 = (бүтіні =11, қалдық =1); жаңа Алымы = 11; шарт (Алымы 11 > 0) орындалды, 11:2 = (бүтіні =5, Остаток =1); жаңа Алымы = 5; шарт (Алымы 5 > 0) орындалды, 5:2 = (бүтіні =2, Остаток =1); жаңа Алымы = 2; шарт (Алымы 2 > 0) орындалды, 2:2 = (бүтіні =1, Остаток =0); жаңа Алымы = 1; шарт (Алымы 1 > 0) орындалды, 1:2 = (бүтіні =0, Остаток =1); жаңа Алымы = 0; шарт (Алымы0 > 0) орындалмады; циклдың соңы в) қалдықтарды кері ретпен жазамыз, жауабы: 2310 → 101112  

 

В.1 кестесінің жалғасы

 

Екілік жүйесінен ондық жүйеге ауыстыру
Алгоритм басы   а) оңнан солға қарай әрбір санның үстіне 0-ден басталған реттік нөмірін жазыңыз;   б) әрбір санды жүйе негізінің сәйкес реттік дәрежесіне көбейтеміз;   в) қосындысын табамыз;   г) нәтижесін жазыңыз;   Алгоритм соңы 101112 → ?10 орындаңыз   а) реттік нөмірін жазайық: 4 3 2 1 0 1 0 1 1 12   б) қосындылар қатарын қүрастырамыз : 1*24+0*23+1*22+1*21+1*20   в) қосындысын табамыз 16+0+4+2+1=23   г) жауабы: 1 0 1 1 12 → 2310  
Екілік жүйеден оналтылық жүйеге ауыстыру
Алгоритм басы   а) екілік санды соңынан бастап төрт-төртен топтаймыз;   б) әр топқа сәйкес оның эквивалентін жазамыз (Г1 кестесі);   Алгоритм соңы 1001101101012 → ?16орындаңыз   а) санды төрттікке бөлеміз: 1001 1011 0101 2   б) әр төртікке оның эквивалентін жазамыз: 1001=9; 1011=В; 0101=5   жауабы: 1001101101012→9В516

 

 

В.1 кестесінің соңы

Екілік жүйеден сегіздік жүйеге ауыстыру
Алгоритм басы   а) екілік санды соңынан бастап үш-үштен топтаймыз;   б) әр топқа сәйкес оның эквивалентін жазамыз (Г1 кестесі);     Алгоритм соңы 1001101101012 → ?8 орындаңыз а) санды үштікке бөлеміз: 100 110 110 101 2   б) әр үштікке оның эквивалентін жазамыз: 100=4; 110=6; 110=6;101=5   результат: 1001101101012→46658
Сегіздік жүйеден екілік жүйеге ауыстыру
Алгоритм басы   Сегіздік санның әрбір цифрасының сәйкес екілік жүйедегі эквивалентін (Г1 кестесі) жазамыз; қажет болса, сол жағынан үш санға дейін толтырамыз.   Алгоритм соңы 46658 → ?2 орындаңыз   санның әрбір цифрасының эквивалентін жазамыз: 4=100; 6=110; 6=110; 5=101   жауабы: 46658→1001101101012
Оналтылық жүйеден екілік жүйеге ауыстыру
Алгоритм басы   Оналтылық санның әрбір цифрасының сәйкес екілік жүйедегі эквивалентін (Г1 кестесі) жазамыз; қажет болса, сол жағынан төрт санға дейін толтырамыз.   Алгоритм соңы 9В516 → ?2 орындаңыз   санның әрбір цифрасының эквивалентін жазамыз: 9=1001; В=1011; 5=0101   жауабы: 9В516 →1001101101012

 

 
 

 

Кесте В.2 – Инженерные категориясының ПРЕОБР функциясымен түрлендірілетін өлшем бірліктердің тізімі және олардың жазылуы

Өлшем бірліктер Аргумент ретінде жазылуы Өлшем бірліктер Аргумент ретінде жазылуы Өлшем бірліктер Аргумент ретінде жазылуы
Салмақ және масса Энергия Сұйықтық өлшемі
Грамм "g" Джоуль "J" Шәй қасық "tsp"
Слаг (slug) "sg" Эрг "e" Ас қасық "tbs"
Масса фунты (ағыл.) "lbm" Термодинам. калория "c" Сұйық унция "oz"
U (масса. атом. бірл) "u" IT калория "cal" Кесе "cup"
Унция (ағыл.) "ozm" Электрон-вольт "eV" Америкалық пинта "pt"
Температура Ат күші-сағ "HPh" Британдық пинта "uk_pt"
Цельсий градусы "C" Ватт-сағ "Wh" Кварта "qt"
Фаренгейт градусы "F" Фунт-фут "flb" Галлон "gal"
Кельвин градусы "K" Британдық жылу бірл. "BTU" Литр "l"
Уақыт Сила Арақашықтық
Жыл "yr" Ньютон "N" Метр "m"
Тәулік "day" Дина "dyn" Уставная миля "mi"
Сағат "hr" Күш Фунт ы "lbf" Теңіз милясы "Nmi"
Минут "mn" Магнетизм Дюйм "in"
Секунд "sec" Тесла "T" Фут "ft"
Қысым Гаусс "ga" Ярд "yd"
Паскаль "Pa" Дәрежелік Ангстрем "ang"
Атмосфера "atm" Ат күші "HP" Пика (дюймның 1/72) "Pica"
Сынап бағ. мм "mmHg" Ватт "W"    

 

 

 
 

Кесте В.3 – Метрикалық бірліктердің префикстерінің қысқартылуы

Префикс Көбейтілуі Қысқартылуы
экза 1E+18 "E"
пета 1E+15 "P"
тера 1E+12 "T"
гига 1E+09 "G"
мега 1E+06 "M"
кило 1E+03 "k"
гекто 1E+02 "h"
дека 1E+01 "e"
деци 1E-01 "d"
санти 1E-02 "c"
милли 1E-03 "m"
микро 1E-06 "u"
нано 1E-09 "n"
пико 1E-12 "p"
фемто 1E-15 "f"
атто 1E-18 "a"
Ескерту 1 Егер берілген мәндер рұқсат етілген түрде болмаса, онда ПРЕОБР функциясы #ЗНАЧ! қателік мәнін көрсетеді. 2 Егер түрлендіретін өлшем бірліктер әртүрлі топқа жатса, ондай бірлік мүлдем болмаса немесе қысқартылған префикстер ол бірлік үшін қолданылмаса, онда ПРЕОБР функциясы #Н/Д қателік мәнін көрсетеді.

 

Кесте В.4 – Сандардың әртүрлі санақ жүйесінде қалыптасуы

Ондық Екілік Сегіздік Оналтылық
A
В
С
D
E
F

Г қосымшасы