Малый сафлорный долгоносик-

Bangaternus oritntalis Cap.

Мақсары алқаптарында биылғы жылы кіші және үлкен мақсары бізтұмсықтарының зиян келтіргені байқалды.

Даму фенологиясы

Ø Қыстан шығуы – 15 сәуір

Ø Мақсары алқабында - 21 мамыр

Ø Жұмыртқалауы – 13 маусым

Ø Дернәсіл -20 маусым

Ø Қуышақтану- 18 шілде

Ø Жаңа ұрпақ коңызы – 27 шілде

Мақсары бізтұмсығы қыстаудан шыққан кезінде ауа-райының орташа ауа температурасы +11 +16,5^оС, ең жоғарғы температура +26^ОС, ең төменгі температура +6 ^оС, орташа тәуліктік температура +13,8 С, тиімді ауа температурасы (10-нан жоғары) 34,5^ОС шамасында болды.

29 мамыр күні ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы бұлақ шаруашылығында жүргізген тексеру кезінде 1 өсімдіктегі зиянкес саны 1 өсімдіктегі кіші бізтұмсығының орташа саны 7 дана, үлкен бізтұмсықтың саны 3 дана болды.

Мақсары кіші бізтұмсығының қоңыстанған алқабын анықтау үшін 500 га тексерілді, зиянкес барлық алқапта бар екені анықталды. Зиянкестің 1 өсімдіктегі орташа саны 2,1 дана, жағары саны 3 дана болды. Өсімдікке келтірген ең жоғары зияндылығы 11-30% аралығында болды. Тексеру қортындысын өткен жылмен салыстырсақ зиянкес саны жоғары болып тұр. Қортындысы № 96 кесдеде көрсетілген

Кесте

Мақсары үлкен және кіші бізтұмсығының таралуы туралы мәлімет.

Шаруашылық аттары	Жер көлемі, мың га	1 шаршы метрдегі саны	оның ішінде тығыздығы 1.ш.м.
Тексерілгені	Қоныстанғаны	<1	1,1-3	3,1-5	5,1-10	>10	орт.	макс.
ЖШС Тілеміс батыр
Жамбыл а/о ж/қ
Барлығы

Мақсары алқаптарында биылғы жылы кіші және үлкен мақсары бізтұмсықтарының зиян келтіріп жатқаны байқалды.

30 шілде күні ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы бұлақ шаруашылығында жүргізген тексеру кезінде 1 өсімдіктегі зиянкес саны 1 өсімдіктегі кіші бізтұмсығының дернәсілі орташа саны 7 дана, үлкен бізтұмсықтың дернәсілі саны 3 дана болды.

Мақсары кіші бізтұмсығының дернәсілі қоңыстанған алқабын анықтау үшін 200 га тексерілді, зиянкес барлық алқапта бар екені анықталды. Зиянкестің 1 өсімдіктегі орташа саны 2,1 дана, жоғары саны 10 дана болды. Өсімдікке келтірген ең жоғары зияндылығы 11-30% аралығында болды. Тексеру қортындысын өткен жылмен салыстырсақ зиянкес саны жоғары болып тұр. Қортындысы № 97 кесдеде көрсетілген

Кесте

Мақсары үлкен және кіші бізтұмсығының таралуы туралы мәлімет.

Шаруашылық аттары	Жер көлемі, мың га	1 шаршы метрдегі саны	оның ішінде тығыздығы 1.ш.м.
Тексерілгені	Қоныстанғаны	<1	1,1-3	3,1-5	5,1-10	>10	орт.	макс.
ЖШС Тілеміс батыр
Жамбыл а/о ж/қ
Барлығы
Өсу саны

Мақсары алқаптарында мақсары бізтұмсығына қарсы 1-7 маусым аралығында 470 га алқапта химиялық өңдеулер жүргізілді. Қортындысы № 98 кесдеде көрсетілген

Кесте

Зиянкестерге қарсы химиялық өңдеу жүргізілген алқаптар көлемі

Ауылдық округтер	өңделген га	өңделген күні	өңдеу жұмысы	Инсектицид аты	Қолдану мөлшері
авио	Жермен
Сарымолдаев а/о	0,1	6.06	0,1		БИ-58 40%к.э	0,8-2,0 л/га
Сұрат а/о	0,1	1.06	0,2		Имидор	0,08 л/га
Кенес а/о	0,12	3.06		0,12	Каратэ 050 к.э	0,4-0,8 л/га
Ойтал а/о	0,05	7.06		0,05	Каратэ 050 к.э	0,4-0,8 л/га
Барлығы	0,47		0,3	0,17

1-ші маусым күні ЖШС "Сыпатай батыр" шаруашылығында жүргізілген өңдеудің тиімділігін анықтау жүргізілді, тексеру кезінде өңдеудің тиімділігі 90% пайызды құрады. Қортындысы № 99 кесдеде көрсетілген

Кесте

Мақсары бізтұмсығына қарсы жүргізілген химиялық-өңдеудің

сапасын анықтау туралы мәлімет

Ауылдық округтер	өңделген га	Инсектици-дтың аты	өңдеу жүргізілген күн	Қолдану мөлшері л\га	Соның ішінде 1 өсімдіктегі орташа саны	Тиімділігі %
өңдеуден бұрын	өңделген соң
орт	жоғ	орт	жоғ
Сұрат а\о	0,1	Имидор	20,06.2014	0,08			0,3
Барлығы	0,1		20.06.2014	0,25			0,3

Соңғы жылдары мақсары алқаптарында кіші және үлкен мақсары бізтұмсығының саны айтарлықтай көп мөлшерде болуына байланысты келтірген зияндылығыда кейбір шаруашылықта арта түсуде. Сондықтан келесі 2015 жылы мақсары алқаптарында мақсары кіші және үлкен бізтұмсығының қоңызы жұмыртқалау және дернәсілінің шыққан кезінде ауа температурасы жоғары болып, нөсер жауын шашын болмаса (кәуешектен шайып кететіндей), зиянкеске қарсы дер кезінде химиялық өңдеулер жүргізілмесе зиянкестердің саны кобеюі мүмкін.

Мақсары аурулары.

Мақсарының қоңыр дақ ауруы.

Бурая пятнистость сафлора.

Pseudopeziza medicaguis.

Мақсары алқабында қоңыр дақ ауруының дамып таралуын анықтау үшін 1000 га алқапта тексеру жұмыстары мамыр маусым айларында жүргізілді Тексерілген алқапта ауру анықталған жоқ. Қортындысы №100 кесдеде көрсетілген

Кесте

Мақсары алқабының қоңыр дақ ауруының дамып таралуы туралы кестесі мың га

Шаруашылықтың аты	Тексеріл гені, мың га	Залалданғаны
барлығы	оның ішінде дәреже саны	Таралуы, %	Дамуы, %
Төмен	Орташа	Жоғары	ЭЗШ-жоғары
Сұрат а/о	0,1
Ақтоған а/о	0,45
Жамбыл а/о	0,45
Барлығы	1,0

Келесі 2015 жылы ауа райы жаңбырлы болса, мақсары алқаптарында коңырдақ ауруының таралып, дамуы мүмкін.

Жүгерінің зиянкестері мен аурулары .

Жүгері алқаптарында төмендегі зиянкестер кездеседі:

· өскін кезінде - күздік көбелек жұлдызқұрты, саяқ шегіртке дернәсілі;

· шашақтанып, сүттену кезінде мақта көбелегенің жұлдызқұрты.

Биыл жоғарыда айтылған зиянкестердің қоныстанған алқаптарын, санын және келтірген зияндылығын анықтау үшін жүргізілген тексерулер қорытындысы төменде көрсетілген.

Күздік көбелек.

Озимая совка.

Agrotis segetum Schiff

31 мамырда ЖШС Сыпатай- батыр шаруашылығындағы жүгері алқаптарында зиянкестерге 80 мың га алқапта тексеру жүргізілді тексеру барысында күздік көбелектің жұлдызқұрты зиян келтіріп жатқаны байқалды соның ішінде 30 га жүгері алқабы 40% зақымдалған тіршілігін жойған өсімдік 2-3% жұлдызқұрттың жас ерешеліктері 3-4 жас аралығында.

4-ші сәуір күні Сарымолдаев а/о қарасты Ботабай ж/қ 20 мың га жүгері алқабында тексеру жүргізілді. Соның ішінде 40 га алқапта 10% күздік көбелегінің жұлдызқұрты төмен дәрежеде зиян келтіріп жатқаны байқалды. Жүгерінің биіктігі 25-35 см. Тіршілігін жойған өсімдік байқалған жоқ. Қортындысы № 102 кесдеде көрсетілген

Кесте

Жүгері алқаптарында күздік көбелектің жұлдызқұртының шығуына анықтау кестесі

Аудан аттары	Тексерілген, мың га	Қоныстанғаны, мың га	Оның ішінде тығыздығы1 м² дана
барлығы	о.і. дәрежесі бойынша
төмен	орташа	жоғары	орташа	жоғары
ЖШС Сыпатай батыр
Ботабай ж/қ
Барлығы

Мақта көбелегі

Хлопковая совка

Chloridia odsolena

Мақта көбелегінің дамып таралу фенологиясы, қоныстанған алқап көлемі және зиянкестің саны туралы мәліметтер ерекше қауіпті зиянкестер бөлімінде толық көрсетілген.

Шалғын көбелек.

Луговой мотылек.

Loxosteqe sticticalis L.

ЖШС Сыпатай батыр шаруашылықтағы былтырғы егілген жүгері алқаптарындағы қыстаған шалғын көбелектің, пілләнің физиологиялық жағдайына тексеру 20 га алқапта мониторингтік жер қазба жұмыстары жүргізілді. Тексеру кезінде зиянкес анықталған жоқ.

Ауданда жүгері егілген шаруашылықтарда шалғын көбелектің 1-ші ұрпағының пайда болып дамуын анықтау үшін 50 га алқапта тексеру жүргізілді. зиянкес байқалған жоқ. Қортындысы № 103 кесдеде көрсетілген

Кесте

Шалғын көбелектің анықтауға тексеру

(көктемгі).

Аудан аттары	Жер көлемі, мың га	1 шаршы метірдегі саны, дана
Тексерілгені	Қоныстан ғаны	<2	2,1-5	5,1-10	>10
ЖШС Сыпатай батыр	0,02
Барлығы	0,02

Шалғын көбелектің анықтауға тексеру

(көктемгі -жазғы).

Аудан аттары	Жер көлемі, мың га	1 шаршы метірдегі саны, дана
Тексерілгені	Қоныстан ғаны	<2	2,1-5	5,1-10	>10
Рысқұлов а/о ш/қ	0,02
Ойтал а/о ш/қ	0,01
ЖШС Дарқан астық	0,02
Барлығы	0,05

ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы-бұлақстатционарлық шаруа қошалықтарындағы егілген жүгері алқаптарындағы зиянкестердің 2-ші ұрпағы пайда болып дамуын анықтау үшін 50 га алқапта тексеру жүргізілді. Зиянкес байқалған жоқ.

Шалғын көбелектің 2-ші ұрпағын анықтауға тексеру

(жазғы).

Аудан аттары	Жер көлемі, мың га	1 шаршы метірдегі саны, дана
Тексерілгені	Қоныстан ғаны	<2	2,1-5	5,1-10	>10
Сарымолдаев а/о ж/қ	0,025
Сұрат а/о ж/қ	0,025
Барлығы	0,05

Жүгерінің аурулары.

Жүгерінің толарсақ қаракүйесі.