Жергілікті өкілетті және атқарушы органдардың қарым-қатынасы мен ұйымдастырушылық негіздері 4 страница
6. Мемлекеттік басқару қағидалары Мем/к басқару қағидалары-мем/к басқару жүйесінің құрылымдық элемент/ң мәні мен ішкі үйлесімділігін білдіретін негізгі бастамалар,ең жалпы идеялар. Мем/к басқару қағидаларын айқындау ж/е негіздеу процесіне белгілі талаптар қойылады.а)мем/к басқару/ң кез келген емес тек ең маңызды,басты,обьективті, қажетті заңдылықтарын,қатынас/ы мен өзара байланыс/н білдіру. ә)мем/к басқарудағы тек тұрақты заңдылықтарды сипаттау.б)мем/к басқару/ң өзге басқару түрлерін ерекшелігін білдіру.мем/к басқару қағида/ң ерекше белгілерін де атап өткен жөн:бұл олардыңдиалектикалығы,жүйелілігі,басқарушы субьектінің біліміне,қабілетіне байланыстылылығы ж/е қағида/ң өзара байланыстылылығы. отандық ж/е шетелдік ғалым/р басқару қағида/н жүйелеу мен жіктеуге әртүрлі көзқарастар білдіреді. Олар мем/к басқарудың ерекшелігін ескере отырып басқару қағидаларының жүйесін үш топқа бөледі:1)жалпы ортақ қағидалар:жүйелілік,обьективтілік,өзін өзі реттеу,кері байланыс, оңтайлылық,ақпараттық жеткіліктілік,демокрктизім,жариялылық,құықтық реттілік (заңға сәйкес келу) 2)қоғамның түрлі салаларында ж/е әр түрлі қоғамдық құбылыстарды,ұйымдарды,институттарды талдау барысында қолданылатын жекелеген қағидалар.3)мем/к басқарудың ұйымдастырушылық технологиялық жақтарын қарастыратын ұйымдастырушылық технологиялық қағидалар. Мемлекеттік басқарудағы заңдылық қағидасының мазмұны . Заңдылық д/з қолданылып жүрген құқық норма–н оның барлық субъект–ң(мемлекеттік орган–р мен лауазымды тұлға–ң,азамат–р мен барлық жеке ж/е заңды тұлға–ң) қатаң ж/е бұлжытпай сақтауы.Мемлекеттік басқарудағы заңдылық қызмет принципі ретінде,билікті жүзеге асыру әдісі ретінде,қоғам/қ–саяси өмір/ң режимі ретінде,түрлі құқық қатынас–на қатысушы–ға қойылатын талап–р жүйесі ретінде қарастырылады.Заңдылықтың өзіне тән маңызды белгі–і бар,тұтас мемлекетті,барлық мемлекетті ж/е жергілікті басқару құрылым–н толық қамтитын бірыңғайлылығы,әр түрлі жағдай–да түрлі адам–р мен түрлі ұйымдық құрылым–ң оны бірдей түсініп орындайтындығы,жаппай қамтитындығы,яғни мемлекеттік басқарудағы заң–ң тек мемлекеттік,жергілікті орган–на,ондағы қызметкер–ге ғана емес,сонымен бірге бүкіл қоғамға,азамат–ға атралуы,оның кепілдік беру мүмкіншілігі әрі тұрақты болуы.Мемлекеттік басқарудағы заңдылықты қамтамасыз ету ең алдымен,мемлекет/к билікті қалыптастыруға байланысты.Заңдылық биліктің бірден–бір құрылымы заңнан жоғары тұра алмайтындай жағдайда қалыптасады.Бұл билік бөлінісі арқылы қамтамасыз етілуі тиіс,яғни заң шығарушы орган–р атқарушы биліктің қызметін,ал атқарушы билік өзара бірін–бірі бақылауы қажет.Құқықтық мемлекетте басқару ісіндегі заңдылықты қамтамасыз етуде1–ден,сот билігі, 2–ден,атқарушы билік, 3–ден,халық/ң саяси белсенділігі маңызды рөл атқарады.Мемлекеттік басқарудағы заңдылықты қамтамасыз ету құралы ретінде бақылау механизм–н атауға болады.Олар арқылы басқару шешім–ң заңға сәйкестігі анықталады.Мемлекеттік басқарудағы заңдылық бір жағынан болашақтағы қоғам/қ қатынас–ң логикалық моделін жасау мен оны заң норма–да бекіту ретінде қалыптасса, 2–жағынан,заң норма–н іске асыру нәтижесінде пайда болатын қоғам/қ қатынас–ң нақты жағдайы ретінде көрініс табады.Сонымен мемлекеттік басқарудағы заңдылық әлеуметтік–құқық/қ құбылыс ретінде құқықтық реттеу,ұйымдық жағынан қамтмасыз ету,басқару маман–н даярлау,олар/ң біліктілігін арттыру,халық/ң ж/е бұқаралық ақпарат құрал–ң белсенділіг арқылы қамтамасыз етіледі
7. Мемлекеттік органның құрылуының сызықтық әдісі. Мемлекеттік орган дегеніміз – мемлекеттік биліктің дербес құрылымдық бірлігі. Мемлекеттік органның құрылымы деп, оның бөлімшелерінің жиынтығын, ондағы лауазымдық орындарын, органға міндеттелген өкілеттік пен қызметтер схемасын, бұл бөлімшелердің және лауазымдықтардың өзара қатынастар жүйесі. Нақты мемлекеттік органның құрылымдық мәнін тек оның басқарылатын объектілердің құрылымымен және басқа мемлекеттік органмен байланысын ашу арқылы түсінуге болады. Сонымен қатар, мемлекеттік орган құрылымы оның өз аппаратының басшылық қызметінің тиімділігін және оңтайлы ұйымдастыру жағдайын жасауға арналып құрылады. Осыған сәйкес ол келесі талаптарға жауап береді: икемділік талабы, яғни мемлекеттік органның ішкі бөлімшелерінің саны мен сандық құрамы басқарушылықтың оңтайлы критериясы б\ша тағйынд. К.к мемл.орган құрылымын құру кезіндегі бірінші міндеті басқарушылық звеносының айқын анықтамасын беру б.т. келесі міндеті – мемл,органның құзыретін жүзеге асыратын басшылық звеносына лайықты бөлімшелерді құру. Қазіргі басқару жүйесінің құрылымы меілінше алуан түрлі, бірақ кезкелген жүйенің негізінде сызықтық және функционалдық қағидалар алынған.Осының негізінде әртүрлі икемделген құрылымдар пайда болады.Сызықтық құрылым басқарудың сызықтық жүйесінің ерекшелігі сол, әрбір бөлімше жоғары органдағы басқарманың біреуіне ғана бағынып, тек содан ғана тиісті нұсқаулар алады.Соның нәтижесінде, ол өзіне бағынышты бөлімшені басқаруды қамтамсыз етіп, барлық басқару функцияларын дербес атқаратын болады.Басқару функцияларының дамуы мен күрделене түсуіне байланысты линиялық құрылым тиімділігі және қарапайымдылығына қарамастан, кемшілікке ие болып отыр, бұл проблема мынада:басшы өзіне бағынышты буындардың жұмысының барлық мәселелерін білетін болуға тиіс, алуының өзін жүзеге асыру қазіргі уақытта іс жүзінде мүмкін емес.
8 Мемлекеттік органның құрылуының функционалдық әдісі . Мемлекеттік орган дегеніміз – мемлекеттік биліктің дербес құрылымдық бірлігі. Мемлекеттік органның құрылымы деп, оның бөлімшелерінің жиынтығын, ондағы лауазымдық орындарын, органға міндеттелген өкілеттік пен қызметтер схемасын, бұл бөлімшелердің және лауазымдықтардың өзара қатынастар жүйесі. Нақты мемлекеттік органның құрылымдық мәнін тек оның басқарылатын объектілердің құрылымымен және басқа мемлекеттік органмен байланысын ашу арқылы түсінуге болады. Сонымен қатар, мемлекеттік орган құрылымы оның өз аппаратының басшылық қызметінің тиімділігін және оңтайлы ұйымдастыру жағдайын жасауға арналып құрылады. Осыған сәйкес ол келесі талаптарға жауап береді: икемділік талабы, яғни мемлекеттік органның ішкі бөлімшелерінің саны мен сандық құрамы басқарушылықтың оңтайлы критериясы б\ша тағйынд. Оперативтік талап, мұнда мемлекеттік органның ішкі және сыртқы күрделі байланыстарын және басқарушылық ақпараттың жылдам және сақталып өтуін анықтайды. Үнемділік талабы, бұнысы басқарушылық ақпараттың және оның қызметкерлерінің басқарушылық қызметтерінің тиісті шығынларын анықтау. К.к мемл.орган құрылымын құру кезіндегі бірінші міндеті басқарушылық звеносының айқын анықтамасын беру б.т. келесі міндеті – мемл,органның құзыретін жүзеге асыратын басшылық звеносына лайықты бөлімшелерді құру. Кез келген мемл.органның ұйымдық құрылымы сол органның қызметі мен функционалдық мазмұнымен анықталады. Сонымен қатар, мемлекеттік органдар құрылу тәртібі б/ша екі топқа бөлінеді:
Легитимді (заңды) – конституциялық және заңдық негізі бар.
Легитимді емес.(заңды емес) – заңды бұзу арқылы құрылған.
Мемл.басқару функ.жүзеге асыру әдістеріне қарай: саяси, әкімшілік, фискалдық, экономикалық, қаржылық, күштеу, консультациялық, координациялық, жазалаушы.