Сыныпты кондициялы жұмсақ бидай тұқ-ң тазалығы, %: 99;98; 97
1, 2, 3-сыныпты жұмсақ бидай тұқ-ның өн-гі(үлгіқалып талаптарына сәйкес):95; 92; 90
1,2,3- сыныпты(класты)асбұршақ тұқ-ның тазалығы,%:99;98,5;96
1,2,3-сыныпты (класты) асбұршақ тұқ-ң өңгіштігі,%:95;92;90
1,2,3-сыныпты (класты) қарақұмық тұқ-ң өн-гі,%:93;90;87
1,2,3-сыныпты (класты) тары тұқ-ң өн-гі,%:95;90;85
1,2,3-сыныпты(класты) тары тұқ-ның тазалығы,%: 99;98;97
100 кг судан шөбінің пішенінде азық өлшем мөлшері:50-52; 53-54; 55-57.
1-ж мәдени түрлерінен а.ш. өндіріснде өсірілетін сұлы түрлері: егістік; византия; құмдық сұлы
А.И.Носатовский деректері бойынша қалыпты жағдайларда к.бидайдың көктеу кезеңінің өтуіне қажетті оң темп жиынтығы: 200оС шамасында; 109оС шамасында; 202оС шамасында
Аз-түл мақсатқа жүгері негізінен төмендегідей өнімдер түрінде пай-ды: ұн, жарма; кондитер өнімдері; өсімдік майы, қант
Алматы және Жамбыл облыстарында кәдімгі сұр топырақты жерлерде өсіруге рұқсат етілген және кең тараған қант қызылшасының сорттары мен будандары:Ялтушковская односемянная 30; Георгина; КазСИБ-14.
Алматы обл суару егіншілік жағ-да эрадикан герб-дын еңгізбеген танапта жүгері егістігін кұту шаралары: Тырмалау; 2,4 D амин тұзымен (1,2-1,5 кг/га) өндеу; екі қатараралық өңдеу және суару борозданы тілу;
Арпа егістігінде бірқатар қосжарнақты арамшөптерді құрту үшін және қара сұлыға қарсы қолданылатын гербициттер:диален (1,8-2,0 кг/га); октапон (0,8-1,0 л/га); топик 080 (0,4 л/га).
Арпа сорттарының пісу мерзіміне байланысты өзгеретін өсіп-дамуына қажетті белсенді температура жиынтығы (оС):1000-1500; 1550-1800; 1900-2000.
Арпа тұқымын ауруларға (фузариоз, қара күйе, бактериялық ж.б.) қарсы химиялық препараттармен өңдейді:витвакс 200 ФФ, 34 % (1,5-2,0 кг/т); премис 2,5 % (1,0-1,5 кг/т); раксил 6% (0,4 кг/т).
Арпаның негізгі пайдалану бағыттары: мал азықтық дақыл; сыра қайнату өндірісінде; жармалық дақыл.
Арпаның орташа мерзімде пісетін сорттары:Целинный 91; Жұлдыз; Медикум 85.
Арпаның өсіру аймақтары мен өсіру жағдайларына қарай себу мөлшері (млн/га өнгіш тұқым): 2,5-3,5; 3,6-4,0; 4,5-5,5.
Арпаның ТК:350-370;380-400; 410-450
Арпаның транспирациялық коэффициенті:350-370; 380-400; 410-450.
Ас бұршақ тұқымдарын ылғалдандыра дәрілеу мерзімі:себуден 15-20 тәулік бұрын; себуден 21-26 тәулік бұрын; себуден 27-30 тәулік бұрын.
Ас бұршақтың ірітұқымды сорттары үшін салмақтық оңтайлы себу мөлшері, кг/га: 240-260; 265-275; 280-300.
Асбұршақ көптеген дақылдарға тамаша алғы дақыл деп есептеледі:топырақта 50-70 кг/га дейін азот қалдырады; тамыр жүйесі қиын еритін фосфаттарды ерітеді; жасыл тыңайтқыш ретінде пайдаланылады.
Асбұршақ өсімдігінің қоректік заттарға барынша көп қажетсіну кезеңі: бүрлену; гүлденудің соңы; гүлденудің басы.
Асбұршақ тұқымдарында амин қышқылдары теңдестірілген белок мөлшері:20-23; 25-28; 30-35.
Асбұршақка жақсы алғы дақылдар:жақсы тыңайтылған картоп; тамыржемістілер; жақсы тыңайтылған жүгері.
Асбұршақтың екі кезеңді (бөлектеп) жинаудың оңтайлы мерзімі: бұршаққаптарының 75-77 % сарғайғанда; тұқымдарының ылғалдылығы 30-40 %-ға жеткенде; бұршаққаптарының 78-80 % сарғайғанда
Асбұршақтың сорттарына байланысты өсіп-жетілуіне қажетті белсенді температура жиынтығы, 0С:1350-1400; 1450-1600; 1650-1700.
Асбұршақтың сортына және өсіру жағдайларына байланысты өсіп - жетілу кезеңі:70-85; 90-100; 120-140.
Астық дақылдарының екінші тобы және дәндібұршақ дақылдары тұқымдарының қалыпты өнгендеріне мыналар жатады:тұқым ұзындығына тең бір тамыршасы мен қалыптасқан өскінді тұқымдар; қуатты дамыған бір тамыршасы мен өскіні бар тұқымдар; жақсы жетілген, ұрықтық тамыршамен өскіні бар тұқымдар.
Асханалық қарбыздың 1000 тұқымының массасы:80-90 г; 95-110 г; 120-150г.
Ауа райы жағд.байл.күздік бидайды Алматы обл келесі мерзімде себеді: қыркүйектің 10-13; 14-16; 17-20
Ауаның температурасы 25-30°C болғанда қауын көгі пайда болу күндері:4-5 күнде; 6-7 күнде; 8 күнде.
Әдебиетте арпаны құнарландырылған жемазыққа бөлектеп жинау тәсілін қолданады: өсімдіктердің би-гі 60-80см-ден төмен болмағанда; астық ылғалдылығы 25-30 % жеткенде;толық піскен дәндер 75%-дан кем емес
Әрбір 5 қаптан, алайда 10-нан кем емес нүктелік үлгіні сұрыптауға бөлінген бақылау бірлігіндегі қап саны: 31-100; 101-200; 201-400
Бағдарламаланған астық алуда ерте, орташа және ортадан кеш және кеш пісетін жүгері сорттары мен буд-ның себу мөлшері 1 га-ға мың дана өнгіш тұқым 70-75; 65-70 ; 60
Барлық алынатын қосымша өнімдердің (жапырақтар, сығынды, сірнелер) малазықтық құндылығы 5000-ға жуық малазықтық өлшемді құрау үшін қант қызылшасының 1 гектардан жиналатын өнімі:250-260 ц тамыр мен 100-110 ц жапырақ; 265-280 ц тамыр мен 120-130 ц жапырақ; 270-300 ц тамыр мен 135-150 ц жапырақ.
Бидай масақшасындағы гүл саны:3; 4;5.
Бидай тұқ-ң қалыпты өнгендеріне мыналар жатады: тұқым ұзындығынан Бидай тұқымы өз массасының %-дай ылғал сіңіргеннен кейін өне бастайды:55; 57; 60.
Бидай тұқымының қалыпты өнгендеріне мыналар жатады: тұқым ұзындығынан кем емес 2 тамыршасы мен дамыған бір өскінді тұқымдар; дамыған 3 тамыршасы мен ұзын бір өскінді тұқымдар; тұқымнан ұзын бір өскіні мен 4 тамыршалы тұқымдар.
Бидайдың гүлдену кезеңіне дейін қауіпті ауру түрлеріне қарсы (қоңыр тот, септориоз, гельминтоспориоздық теңбілділік ж.б.) қолданылатын химиялық препараттар: Альто супер 330 (0,4-0,5 л/га) ж.б.; Рекс 12,5% (0,5-0,8 л/га) ж.б.; Фалькон, 46 % (0,4-0,6 л/га) ж.б.
Бидайдың өнімділік құрылым элементтері:1 м2 алаңдағы өсімдік саны; 1000 дәннің массасы; өнімді түптену
Біржылдық мәдени түрлерінен а.ш. өндіріснде өсірілетін сұлы түрлері: егістік сұлы; византия сұлысы; құмдық сұлы.
Бірінші, екінші және үшінші сыныпты кондициялы жұмсақ бидай тұқымының тазалығы,%: 99; 98; 97.
Ван Жау Му (1993) ұйғарымынша, мақсарыға жақсы алғы дақылдар:бұршақ; картоп; бидай.
Гордейформе түршесіне жататын жаздық бидай сорттары: Безенчукская139; Оренбургская 10; Костанайская 52
Гуцалюк Т.Г. (2006) деректері бойынша, Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік-шығысының орташа және жеңіл саздақты құмдуыт топырақты жерлерінде қауын егісіне органикалық және минералдық тыңайтқыштар беру мөлшері (калий ден басқа, әсерлі затпен):көң - 20-22 т/га, N - 30-40 кг/га, P - 30-50 кг/га; көң - 23-26 т/га, N - 45-50 кг/га, P - 60-70 кг/га; көң - 27-30 т/га, N - 55-60 кг/га, P - 80-90 кг/га.
Ғылыми деректермен дәлелденгендей және озат шаруашылықтардың тәжірбиесі көрсеткендей, Солт(Павл обл.ң 4-аймағынан басқа) және Орт. Қ.да жаздық бидайдың оңтайлы себу мерзімі:15-20 мам; 21-25 мам;26-30 мамыр
Ғылыми-зерттеу мекемелерінің деректеріне сәйкес суармалы жағд.күздік бидай үшін ең қолайлы алғы дақыл: жоңышқы қыртысы; бұршақ дәнді дақылдар; сүрлемдік жүгері
Дәнді астық дақылдарын жинауға болмайтын өсіп-жетілу кез-рі:сүттене пісу кезеңі; балауызданып пісудің басы; шашақтану (масақтану) кезеңінде
Егін жинағаннан кейінгі тұқымның пісіп-жетілу кезеңінде мынадай үрдістер жүреді: жоғары молекулалы қосылыстардың синтезі аяқталады; ферменттердің қызметі әлсірейді; тұқым қабығының ауа-су өткізгіштігі артады
Егіншілік мәдениеті жоғары шаруашылықтарда жаздық бидайдың тиімді өсіру технологиялары:ылғал-қорүнемдегіш технология; минимальды – нөлдік технология; жеміс алмасу ауыспалы егістік танаптарында қарқынды өсіру технологиясы.
Егістікте кең тараған сұлы түршелері:аристат; мутика; ауреа.
Елімізде өсіруге рұқсат етілген асханалық қарбыздың сорттары:Мелитопольский 142; Роза юга востока; Семипалатинский.
Ерте картопты каза бастайтын мерзімі:әр бұтаның өнімі 150-160 г жеткенде; әр бұтаның өнімі 170-180 г жеткенде; әр бұтаның өнімі 190-200 г жеткенде
Ерте көктемде бүркеусіз себілетін алқаптарда жоңышқаны себу мерзімі:Сәуірдің 15-20; Сәуірдің 21-25; Сәуірдің 26-30.
Жаздық бидай егістігін бүркіп, астық тұқымдас(қара сұлы, құс тарысы, көкшіл, жасыл итқонақ) арам-ді даму кезеңінде (2-4 жап) н\е бидайдың түптену кезеңінде құртатын герб: топик 080 (0,4-0,5л/га); пума супер 100, 10% к.э. (0,6-0,9 л/га); пума супер 7,5% э.м.с. (0,8-1,2 кг/га)
Жаздық бидай егістігін түптену кезеңінде бүркіп қосж.арам-ді құртуға бағытталған герб:зенкор комби, 73,6 % с.п. (0,4л/га); ларен 60% с.п. (8-10 г/га); диален супер 480 (0,5-0,7л/га)
Жаздық бидай көгін жолақты астық бүргесінен, сабақ бүргесінен, гессен шыбыны ж.б. қарсы қолданылатын хим.н\е биол преп: конфидор,20%с.к. (0,06-0,1 л/га;арриво,25%к.э. (0,2 л/га); БИ-58, 40%к.э.(1,5л/га)
Жаздық бидай сорттарының ылғалмен қамтамасыз етілуіне байланысты себу мөлшері:2,5-3,0; 3,6-4,0; 3,1-3,5.
Жаздық бидайдың ортадан кеш пісетін сорттары: Эритроспермум 35; Сид 88; Карагандинская 70
Жаздық қатты бидай сорттары: Целинная 3С; Безенчукская 139; Омский рубин
Жаздық қатты бидай сорттары:Целинная 3С; Безенчукская 139;Омский рубин.
Жаздық қатты бидайға жақсы алғы дақылдар: таза сүрі танабы; дәнді бұршақ дақылдары; сүрлемдік жүгері.
Жаздық қатты бидайға нашар алғы дақылдар: кезкелген жылдары – қатты бидайдан кейін; қуаңшылықты жылдары – қыртысты топырақтарда; тұқымға өсірілген судан шөбі.
Жаздық сұлы сорттарының пісу мерзіміне байланысты белсенді температура жиынтығы (оС):1000-1500; 1350-1650; 1500-1800.
Жаздық сұлының сорт-на, өсіру ерек-не байл-ты ТК:500-600; 400-450; 460-490
Жаздық сұлының сорттарына, өсіру ерекшеліктеріне байланысты транспирациялық коэффициенті:500-600; 400-450; 460-490.
Жер шарында арпаның мынадай түр тармақтары кездеседі: қосқатарлы; көпқатарлы; аралық.
Жер шарында барынша кең қолданысқа ие бидай түрлері: жұмсақ ; қатты бидай; triticum aestivum.
Жинау қарсаңында қант қызылшасы егістігінің дұрыс болған жиілігі:әр га 90-93 мың дана; әр га 94-96 мың дана; әр га 97-100 мың дана
Жоғары өнім алу үшін картопты орналастыратын мамандандырылған ауыспалы егістері: сүрі жер – отамалы; шөпті-отамалы; отамалы.
Жоңышқаны тұқымға бөлектеп жинау мерзімі:Бұршағының 65-68% қоңырланғанда; Бұршағының 69-71% қоңырланғанда; Бұршағының 72-75% қоңырланғанда
Жоңышқаның 100 кг пішеніндегі сіңімді протеин мөлшері:120-135 г; 140-155 г; 160-175 г.
Жоңышқаның 1000 тұқымының массасы, г:1,2-1,6; 1,8-2,1; 2,2-2,6.
Жоңышқаның 100-150 ц/га пішен өнімін жинауға қамтамасыз ететін суару нормасы:2500-2750 м3/га; 2800-3100 м3/га; 3150-3500 м3/га.
Жоңышқаның максималды тұқым өнімін жинауды қамтамасыз ететін себу әдісі:Кең қатарлы - 45-48 см; Кең қатарлы - 50-55 см; Кең қатарлы - 56-60 см.
Жүгері будандарының жапыр саны:8-15;20-30; 32-40
Жүгері мынадай тамыр түрлерін қалыптастырады: Түйін; ұрықтық тамыр сүйеніш тамыр
Жүгеріні астыққа жинау бастау кезеңі:сабақтары қарайғанда; жапырақтары қарайғанда; собықтың сыртқы қауыздары қарайғанда
Жүгерінің пісіп-жетілуі үшін ерте, кеш және орташа мерзімде пісетін будандарына қажетті белсенді температура жиынтығы (оС): 2700; 2200; 2600
Жүгерінің түр тармақтары: Кремнийлі; тіс тәрізді; жарылмалы
К.бидай өсімдігінің түтікке шығу (сабақтану) кезеңінен бастап келесі даму және өсу үдерістері жүреді:сабағының шапшаң өсуі; масақтың барлық мүшелерінің өалыптасуы; жапырақтардың негізгі массасының түзілуі
К.бидай тұқымның өнуі үшін оңтайлы ауа температурасы, оС: 15;14; 16
Картоп отырғызатын танапта дер кезінде және дұрыс топырақ өңдеудің мақсаты:арамшөптер, аурулар мен зиянкестердің жойылады; органикалық және минералды тыңайтқыштар топыраққа сіңіріледі; борпас құрылым жасалады.
Картоп өсірудің өндірістік (индустриальная) технологиясының негізгі элементтеріне жатпайтындары:тұқымын нитрагинмен араластыру; 5-6 репродукциялы сапалы тұқымдармен себу; ықтырма арасына отырғызу
Картоп өімдіктерінің қоректік заттарға ең жоғарғы қажетсіну кезеңі:бүрлену ; гүлдену ;түйнектердің түзілуі.
Картоп түйнегін отырғызуға дайындау шаралар: сұрыптау және іріктеу; ірі түйнектерді кесу;гиббериллин ерітіндісімен ылғалдау
Картоп үшін суармалы жерлерде сүдігерлік өңдеу кайырмалы соқалармен жүргізілетін тереңдігі:30-31 см; 32-33 см; 34-35 см.
Картоп.Көптеген ғылыми деректерге ж.е озат шар тәжқарағанда тұқымға ең тиімді түй-р салмағы: 50-55г;60-70 г; салмағы 75-80 г
Картопты голландық технол өсіру ерек-рі: топырақты тыңғылықты өңдеу; жақсы көктетілген тұқымдық түйнектер отырғызылады;«Амак» комбайны түйнектерді жинау
Картоптың ерте және ортадан ерте пісетін сорттары үшін өсімдіктің толық дамуына қажетті биологиялық белсенді температура жиынтығы (+10°-тан жоғары):1400-1450°; 1500—1550°; 1560—1600°.
Кәдімгі немесе мексикалық (Gossipium hirsutum) мақтаның жоғары сапалы талшығының шығымы:35-36%; 37-38%; 39-40%.
Келесі дақылдар үшін белгіленген бақылау бірлігі (массасы 600 ц): бидай; қара бидай; май бұршақ.
Кондициялы қарақұмықтың тұқымдық материалын көктемде себуге дайындау шаралары: ауыр салмақты фракцияларға іріктеу; құрғақ ауада (күн көзінде) қыздыру (2-3 тәулік); тұқымды дәрілеу (ТМТД, 80%, 2,0 кг/т).
Кондициялы сұлы тұқымын себуге дайындау мынадай агрошараларды қарастырады:ірі тұқымдарын сұрыптап алу; құрғақ ауада қыздыру; препараттармен дәрілеу.
Көптұқымды қант қызылшасы сорттарын себу мөлшері: 1 га – 30,1-31,1 кг;1 га – 31,3-31,5 кг; 1 га – 31,6-32,0 кг
Күздік бидай егістігінде жүретін күтіп-баптау жұмыстары: Күзде топырақты тығыздау; қар тоқтату; азотпен үстеп қоректендіреді;
Күздік бидай өс-ң үсіп кетуге қарсы тиімді күрес шаралары:аязға төзімді сорттарды өсіру; дер кезінде себу;сүрі танаптарында ықтырма өсіру арқылы қар тоқтату;
Күздік бидай өсіргенде танаптарда жақсы өскен ықтырмалардың пайдасы: коректік заттарды сақтайды; ылғал қорын жинақтайды; өсімдікті қыста үсіп кетуден сақтайды
Күздік бидайға арналған сүрі танабының күзгі негізгі өңдеудін жүргізу тереңдігі, см:25; 26; 27;
Күздік бидайды себуге сүрі танапты дайындағанда көктемгі физ пісуі жеткенде топ-та ине тісті тырмалардың бірімен (БИГ-3, БМШ-15 ж.б.) тырмалау жүргізуі мақсаты: ылғалын сақтау; танапты тегістеу; ылғал жабу
Күздік бидайдың ТК 460-470; 475-485; 490-500
Күздік бидайдың көктемгі түптену кез-ің ұзақ-ғы мен пәрменділігін өзгертетін фактор: ылғал және қоректік заттар қорына;қыстап шыққан өсімдіктер күйіне, топырақтың температурасына
Күздік бидайдың қоректік заттарды қажет ету мөлшері келесі факторларға тікелей байланысты:өсімдіктің даму кезеңіне; сорттың ерекшелігіне
Күздік бидайдың опат болу себептері ойпаң жерлерде өсімдіктердің тұншығуынан; түптену түйінінің топырақ бетіне шықпай қалуынан; топырақ бетіне мұз қабыршақтарының п.б
Күздік бидайдың себу мерзімін анықтағанда мынаны ескеру қажет: топырақтың температурасы 5-8 оС-дан аспау керек; күзгі вегетацияны 55-60 тәулікте өту керек; орташа тәуліктік температура 5оС-дан өткенше
Күздік бидайдың тұқымдарын себуге дайындау: құрғақ ауада қыздыру; пестицидтермен дәрілеу; ТУР препаратымен өңдеу
Күнбағыс себетін танапқа негізгі тәсілмен топырақты аудара жырту жолымен фосфор тыңайтқышын енгізу (әсер етуші зат мөлшерінде) дозасы:60-70 кг/га; 75-80 кг/га; 85-90 кг/га.
Күнбағыс себетін танапқа негізгі тәсілмен топырақты аудара жырту жолымен Р тың енгізу (әсер етуші зат мөлшерінде) дозасы:60-70 кг/га; 75-80 кг/га; 85-90 кг/га
Күнбағыс үшін жақсы алғы дақыл:сүріден кейінгі бірінші бидай; сүріден кейінгі екінші бидай; сүрі танап.
Күнбағысты жинай бастайтын мерзімі: себеттерінің 85-86 % қоңырланғанда; себеттерінің 87-88 % қоңырланғанда; себеттерінің 89-90 % қоңырланғанда
Күнбағыстың кондициялы тұқымдарын 80 % ТМТД улы химикатпен (2-3 кг/т), немесе 50 % фундазолмен (3 кг/т) аурулар мен тұқым өңезіне қарсы дәрілеу мерзімі:себуден 15-16 тәулік бұрын ; себуден 17-18 тәулік бұрын; себуден 19-20 тәулік бұрын.
Күнбағыстың Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген сорттары мен будандары: СПК-Кондитерский; Казахстанский 341; Сибирский 9.
Күнбағыстың майлы сорттарының 1000 шекілдеуігінің массасы: 40-50 г; 55-65г; 70-80г.
Күнбағыстың пісуін тездету және өсімдіктерді тамырында кептіру үшін егістікті десикация жүргізу мерзімі: жаппай гүлденуден 40-41 тәуліктен соң; жаппай гүлденуден 42-43 тәуліктен соң; жаппай гүлденуден 44-45 тәуліктен соң
Күнбағыстың толық вегетация кезеңіне қажетті белсенді температура жиынтығы:1800-19000С; 2000-22000С; 2300-25000С
Күнбағыстың транспирациялық коэффициенті:470-480; 490-510; 520-550.
Күнбағыстың тұқымын себуге дейінгі топырақ өндеу жүйесі:25-27 см тереңдікке негізгі өңдеу; көктемде тырмалау; 6-8 см тереңдікте культивациялау.
Күнбағыстың, жинау алдында орманды-дала аймағындағы оңтайлы өсімдік жиілігінің бітіктігі:40-45 мың/га; 50-55 мың/га; 56-60 мың/га.
КүнбағыстыңТК : 470-480;490-510; 520-550
Қазақстанда асбұршақтың астыққа өсіруге рұқсат етілген және кең тараған сорттары:Рамонский 7; Неосыпающийся 1; Таловец 50.
Қазақстанда аудандастырылған жоңышқаның сортотиптері мен сорттары:Семиреченская местная; Көкше; Карагандинская 1.
Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген картоптың орташа мерзімде пісетін сорттары: Ақсор; Гатчинский; Тамыр.
Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген орташа мерзімде пісетін жаздық сұлы сорттары: Мирный; Скакун; Бітік.
Қазақстандық ғалымдарының деректері бойынша фермерлік шаруашылықтарда екі үш танапты ауыспалы егістерде қант қызылшасына ұсынылған жақсы алғы дақыл:майбұршақ; картоп; мақсары.
Қазақстанның оңтүстігінде мақсарыны себу мерзімі:10-11 наурыз; 13-16 наурыз; 17-20 наурыз.
Қазақстанның оңтүстігінде мақсарының вегетация кезеңінің ұзақтығы:109-111 тәулікке тең; 112-113 тәулікке тең; 114-116 тәулікке тең.
Қант қызылш.ң ТК 240-270; 280-320; 350-400
Қант қызылшаның бірөскінді сорттардын нүктелеп сепкенде 1м қатарға тұқым себу саны: 25-27 тұқымнан; 28-30 тұқымнан; 31-35 тұқымнан
Қант қызылшасы танаптарында негізгі минералдық тыңайтқыштарды топырақ климат жағдайларына байланысты гектарына беру мөлшері:азот 40-50 кг, фосфор – 30-40, калий 45-60 кг; азот 55-65 кг, фосфор – 50-60, калий 65-70 кг; азот 80-90 кг, фосфор – 80-90, калий 85-100 кг.
Қант қызылшасы танаптарында органикалық және минералдық тыңайтқыштарды еңгізу мерзімі:күзде сүдігерді тартарда; тұқыммен бірге; үстеме қоректендіру.
Қант қызылшасы тұқымын себуге дайындау шаралар: іріктеу және фракцияларға бөлу; ТМТД 80% препаратымен дәрілеу; жылумен өңдеу
Қант қызылшасын арнайы сепкішпен себеді: ССТ-12А; ССТ-12Б; ССТ-8А
Қант қызылшасын әр суару мөлшері: 700-750 м3/га; 800-850 м3/га;860-900 м3/га
Қант қызылшасын себу алдындағы арам-мен ластанған топ-да қопсытумен тырмалаудың тереңдігі: 7-8 см; 9-10 см; Тұқым себу тереңдігіне
Қант қызылшасын себу алдындағы арамшөптермен ластанған топырақтарда қопсытумен тырмалаудың тереңдігі:7-8 см ; 9-10 см; Тұқым себу тереңдігіне.
Қант қызылшасын суармалы жерлерде өсіргенде өсіп-жетілу кезеңінде күтіп-баптау жұмыстары: сиретуден кейін үстеп қоректендіру; 6-7 рет суару; қопсыту жүргізу
Қант қызылшасына өте қолайлы топырақ ортасының реакциясы: рН 6,5-6,7; рН 6,8-7,1; рН 7,2-7,5
Қант қызылшасыны себетін танапта күздік бидайды жинағаннан кейін жылы ауа райы ұзақ болатын жағдайда жақсартылған топырақты жартылай сүрілеп өңдеу жүйесі:дискілі сыдыра жыртқыштармен 7-8 см тереңдікке өңдеу; топырақты 18-20 см тереңдікке тісті тырмамен өңдеу; терең жыртуды (30-32 см ) қыркүйек айында жүргізу
Қант қызылшасының бірінші жылындағы вегетациялық кезең ұзақтығы:150-155 күн; 160-165 күн; 166-170 күн.
Қант қызылшасының тамыржемісі құрамындағы сахароза мөлшері: 13-15%; 16-17 %; 18-20%.
Қант қызылшасының тамыржемісінің жинай бастау белгілері:техникалық пісуі басталғанда; төменгі жапырақтар сарғаяды; толық пісу кезңнде
Қант қызылшасының транспирациялық коэффициенті:240-270; 280-320; 350-400.
Қант қызылшының тұқымдарын дражирлеу үшін пайд заттар: көң; минералды және бактериалды тың; микроэл қоспалары
Қант қызыл-ың1- жылындағы вег-ық кезең ұз-ғы: 150-155 күн;160-165 күн; 166-170 күн
Қарақұмық егістігін жинаудың негізгі тәсілі – екі кезеңді (бөлектеп) жинау болып табылады, сондықтан оны пісудің мына кезеңдерінде жинайды:піскен жемістері 65-75 % жеткенде дестеге шабады; балауызданып пісудің ортасында дестеге шабады; дән ылғалдылығы 20-25 % жеткенде бастырады
Қарақұмық морф-на тән белгілер:гүлдердің деморфизмы; 15-20 % гүлдері ғана қалыпты дамыған тұқым салады; жапырақтары бүйрек, сағақты жүрек пішінді болуы
Қарақұмық морфологиясына тән белгілер:гүлдердің деморфизмы; 15-20% гүлдері ғана қалыпты дамыған тұқым салады; жапырақтары бүйрек, сағақты жүрек пішінді болуы.
Қарақұмық үшін ауыспалы егістерде жақсы алғы дақылдар: сүріден кейінгі бірінші дәнді дақылдар; дәнді бұршақ дақылдары; тыңайтқыш енгізілген қант қызылшасы.
Қарақұмықтың аса маңызды жармалық дақыл екендігін сипаттайтын негізгі белгілері: жармасы жеңіл қорытылады; құрамында амин қышқылдары мен дәрумендер көп мөлшерде; әртүрлі ауруларға, радиактивті сәулеге қарсы өте пайдалы.
Қарақұмықтың биологиясына тән белгілері:егін көгі үсікке сезімтал; ылғалға жоғары талап қояды; тамыр жүйесінің физиологиялық белсенділігі өте жоғары.
Қарақұмықтың Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген соттары: Богатырь; Шортандинская крупнозерная; Шортандинская 2.
Қарақұмықтың қолданылатын себу тәсілдері:жаппай қатардағы; тар қатарлы; кең қатарлы (45,70 см).
Қарақұмықтың өсіретін Оңтүстік, Батыс Қазақстан мен Солтүстік және Орталық Қазақстан облыстарында төмендегідей себу мерзімі ұсынылады:26-31-мамыр; 11-20- мамыр; 21-25 мамыр.
Қарбыз егістігінде топырақты қопсыту және арамшөптермен күресу шаралары: 1-ші қатар-лық қопсыту 12-15 см тереңдікке;2-ші қатар-лық қопсыту 12-15 см тереңдікке;3-ші қатар-лық қопсыту 8-10 см тереңдікке
Қарбызды үшін жақсы алғы дақыл:көпжылдық шөптер қыртысы; көпжылдық шөптер қыртысына отырғызылған картоп; күздік бидай.
Қарбызды үшін жақсы алғы дақыл:көп,ж шөптер қыртысы; көп.ж шөптер қыртысына отырғызылған картоп; күздік бидай
Қарбыздың бірінші нағыз жапыраққа дейінгі көктеу кезеңінің ұзақтығы:10-11 күн; 12-13 күн; 14-15 күн.
Қарбыздың ерте, орташа және орташадан кеш мерзімде пісетін сорттарды себу схемасы:1,4х0,7 м; 1,4х1,4 м; 2,1х0,7 м.
Қарбыздың қолайлы себу мерзімі: топырақтың 6-10 см қабаты 12,0-12,50С жылынған кезде; топырақтың 6-10 см қабаты 13,0-13,50С жылынған кезде; топырақтың 6-10 см қабаты 14,0-15,00С жылынған кезде.
Қартоп плантациясында арам-пен күресу үшін пайд-тын герб-д: арезин; метазин; паторан
Қауынды міндетті түрде суару мерзімі:гүлдері пайда болғанда; қауынның қарқынды қалыптасу кезеңінде; жемісінің өсу кезінде.
Қауынның Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген сорттары: Гуляби кара местная; Колхозница 749/753; Майская.
Қауынның Қ-да өсіруге рұқсат етілген сорттары: Гуляби кара местная;Колхозница 749/753; Майская
Қ-да астыққа өсіруге рұқсат етілген жүгері будандары:Молдовский 257 СВ Целинный 160; СВ Сұңқар
Қ-да дәнді дақылдардың пісу кезеңі мен егін жинаудың қолайлы мерзімін анықтайтын тәсілі: меншікті салмағы бойынша; сыртқы белгілері мен консистенциясы бойынша;бояғыш эозиннің ерітіндісімен
Қ-да өсіруге рұқсат етілген картоптың орташа мерзімде пісетінсорттары:Ақсор; Гатчинский; Тамыр
Қ-да өсіруге рұқсат етілген орта мерзімде пісетін жаздық сұлы сортт: Мирный;Скакун; Бітік
Қ-дық ғалым-ның деректері б-ша фермерлік шар-да 2,3 танапты ауыспалы егістерде қант қызылшасына ұсынылған жақсы алғы дақыл: майбұршақ; картоп;мақсары
Қ-ның оңт-де күздік бидайға 1ц өнім түзу үшін N, P және K(кг) қажет мөлшері: N=3,0-3,1; P=1,0-1,1; K=2,41-2,43 N=3,2-3,3; P=1,2-1,3; K=2,44-2,46 N=3,4-3,5; P=1,4-1,5; K=2,47-2,50
Қ-ның оңт-де мақсарыны себу мерзімі: 10-11нау;13-16 нау;17-20 наурыз
Қ-ның оңт-де мақсарының вег кез ұзақтығы:109-111; 112-113 ; 114-116 тәулікке тең
Қ-ның сол-гі, оңт-гі мен оңтүстік шығ-да күздік бидайға жақсы алғы дақыл: таза сүрі танабы; екпе сүрі танабы; ықтырмалы сүрі танабы
Қ-ның Солт өңірінің ғылыми мекемелерінің кепілдемелері бойынша күздік бидайды себу мөлшері (1 гектарына миллион өнгіш тұқым):4,0; 4,5: 5,0
Қосж арам-мен ластанған жағ-да жүгерінің 3-5 жапырақ кезеңінде егістік герб-пен бүркіледі: 50 %-дық 2,4-Д амин тұзы (1,5-1,8 кг/га); 40 %-дық диален (1,0-3,0 кг/га); 50 %-дық 2,4-Д амин тұзы (2,0-2,5 кг/га);
Құрғақшылықты аймақтарда сүрі танабының алғы дақыл ретіндегі артықшылықтары:танап арам-ден жақсы тазартылады; көп мөлшерде азот қоректік затқа жинақталады;сіңімді ылғал қоры молаяды
Қырқаларды(жалдарды)тілетін 6 н.е8 қатарлы, 2 н.е 3қабатты табандармен құрылымдалған қатараралығын 70 см етіп жүргізетін культиватор: КОН-2,8 ПМ; КРН-4,2;КРН-5,6
Лютесценс түршесіне жататын жаздық бидай сорттары: Саратовская 29; Казахстанская 25; Ақмола 2
Майбұр.ң себу мөлшері,кг/га:40-50;55-60; 65-80
Майбұршақ тұқымын себу алдындағы механикалық құрамы ауыр топырақтарды өндеулер, әсіресе олар күз, қыс кезеңдерінде қатты тығыздалып қалған болса: көктемде тырмалау; терең түренсіз қопсытумен бірге тырмалау; бір-екі рет қопсыту.
Майбұршақ тұқымының құрамында ақуыз мөлшері:36-дан 38%-ға дейін; 39-дан 42%-ға дейін; 43-ден 48%-ға дейін.
Майбұршақ үшін жақсы алғы дақыл:көңмен тыңайтылған күздік дақылдар; қант қызылшасы; көпжылдық шөптер.
Майбұршақты жинау бастау мерзімі: жапырақтары сарғайып түскенде;сабағы мен бұршаққаптары; қоңырланғанда;тұқымдарында сортұа тән түс қалыптасады
Майбұршақты суару саны:3 рет; 4 рет; 5 рет.
Майбұршақтың егін көгі шықпай тұрып және бірінші үштік жапырақ шыққанда күтіп баптау жұмыстары:егін көгі шықпай тырмалау; 2-3 қатараралық өңдеулер; үстеп қоректендіру.
Майбұршақтың егістік жер топырағы тұқым орналасатын тереңдікте 10-12ºC жылынғанда кең қатарлы, қатараралықтары 45 см болатын тәсілмен келесі тұқым сепкіштерімен себеді:СПН-6; СКОН-4,2;СКСН-4,5.
Майбұршақтың себу мөлшері, кг/га: 40-50; 55-60; 65-80.
Майбұршақтың себуге арналған тұқымын аскохитоз, фузариоз, сұршірік, бактериоз және басқа ауруларға қарсы тұқым себуден 3,5 ай бұрын залалсыздандыратын препараттар: 50%-дық фундазол; 80%-дық фундазол; 80%-дық ТМТД (3-5 кг/га).
Майбұршақтың ылғалмен қамтамасыз етуіне байланысы транспирациялық коэффициенті:390-420; 600-700;470-500.
Максималды тұқым өнімін жинау үшін егістікте керек өңтайлы өсімдіктер саны:140-150; 160-170; 175-180.
Максималды тұқым өнімін жинау үшін егістікте керек өңтайлы өсімдіктер саны:140-150;160-170;175-180
Мақсары тұқымшасындағы жалпы май мөлшері:25-27%; 28-31%; 32-37%.
Мақсарыны кең қатарлап тәсілмен (45-60см) сепкенде тұқым себу мөлшері:гектарына 8,0-9,2 кг; гектарына 9,5-10,0 кг; гектарына 10,5-12,0 кг.
Мақсарыны кең қатарлап тәсілмен (45-60см) сепкенде тұқым себу мөлшері:га 8,0-9,2 кг; га 9,5-10,0 кг; га 10,5-12,0 кг
Мақсарыны себер алдындағы культивацияға дейін арамшөптерге қарсы қолданылатын топырақ гербицидтері:торфи (2,0-2,5 л/га); трефлан (4-10 л/га); фюзилад супер (1-2 кг/га).
Мақсарының 1000 тұқымшасының массасы:25-31 г; 35-42 г ; 45-52 г.
Мақсарының егістігін күтіп-баптау шаралары:егін көгі шыққанға дейін тырмалау; қатараралықты 2-3 рет өңдеу; суармалы егіншілікте 2-3 рет суару
Мақсарының жанама тамырлары негізгі тамырдан орналасу қашықтығы:60-65 см дейінгі; 70-75 см дейінгі ; 80-90 см дейінгі.
Мақсарының өсіп жетілуі үшін қажетті 5°C жоғары температура жиынтығы:2000-2200°C; 2300-2500°C; 2600-2900°C.
Мақс-ң кондиц тұқ-ң зертх.Өн-гі: 85-87%;88-91%;92-95%
Мақта егістігін күтіп-баптаудағы басты мақсат:топырақ қабыршағын болдырмау; арам-рді құрту; дер кезінде шырпу жүргізу
Мақта өсімдігінде шырпуды жүргізу мерзімі:шілденің 27-30; тамыз айының 1-3; тамыз айының 4-5
Мақта себетін танаптарға тұзды топыраққа жырту алдында гектарына беретін су мөлшері:3000-3100 м3; 3200-3300 м3; 3400-3500 м3.
Мақта тұқ-ның өнуге оңтайлы темп:20-21оС; 22-23оС;24-25оС
Мақта тұқымдарының өнуге оңтайлы температурасы:20-21оС; 22-23оС; 24-25оС.
Мақта үшін ауыспалы егістегі ең қолайлы және жақсы алғы дақыл:түйе жоңышқа; жоңышқа; майбұршақ.
Мақтаны пунктирлі әдіспен сепкенде бір ұяға 1-2 тұқымнан әр 10 см-ге себіледі. Осылай сепкенде га орналастырылатын өсімдік саны: 100-110 мың; 120-130 мың; 140-150 мың
Мақтаның 1000 тұқым массасы:90-100 г; 120-130 г; 140-150 г.
Мақтаның 1000 тұқым массасы: 90-100 г;120-130 г;140-150 г
Мақтаның жапырағын түсірудің (дефолиациялаудың) пайдасы: мақта (қоза) көсектерінің пісуі жылдамдайды; мақта (қоза) көсектерінің ашылуы жылдамдайды; аязға дейінгі терім көбейеді
Мақтаның орташа талшықты сорттарына сепкеннен бірінші қауашақ ашылғанға дейінгі ұзақтығы:130-133 күн; 134-136 күн; 137-140 күн.
Мақтаның себу мөлшері:24-25 кг/га; 30,0-30,9 кг/га; 31-32 кг/га
Мақтаның ТК: 500-520; 530-550; 560-600
Мақтаның толық пісіп-жетілуі үшін ерте, орташа, кеш пісетін сорттарына қажет белсенді температура жиынтығы:3000 оС; 3400 оС; 4000оС:
Мақтаның транспирациялық коэффициенті:500-520; 530-550; 560-600.
Мал азығына арпаны негізінен төмендегідей өнім түрінде пайдаланады:жалқы азық (монокорм); жемазық түрінде; сабан, мекені түрінде.
Мемлекеттік үлгіқалыптармен мөлшерленетін тұқымның егістік (себу) сапа көрсеткіштері:тазалығы, өнгіштігі, ылғалдылығы; зиянкестермен зақымдануы, қоспалар мөлшері; аурулармен зақымдануы
Метеорология жағдайларына, сорттың ерекшеліктеріне және өсіру әдістеріне байланысты картоптың транспирациялык коэффициенті:350-400; 500-600 ; 650-700.
Можаев Н.И. және т.б. деректері бойынша судан шөбінің максималды пішен өнімін жинауды қамтамасыз ететін себу мерзімі:28 -31 мамыр; 1-4 маусым; 30 сәуір-3 мамыр.
МҮҚ мөлшерленетін тұқ-ң егістік(себу)сапа көрс-рі:тазалығы, өнгіштігі, ылғалдылығы; Зиян-н зақымдануы, қоспалар мөлшері;ауру-н зақымдануы
Онт-шығ Қ-ның суармалы жағдайында жүгерінің индустриалды өсіру технол еңгізгенде терең қопсыту мен топырақты жыртудың пайдасы: опырақтың су және ауа режимын жақсартады; органикалық және минералдық қоректік заттарды айналымға қосады;суару және қопсыту саны азайтады
Оңт Қ-н обл-ң солт-де (Арыс-Түркістан каналы аймағында және шардара ауданында) мақта тұқымын себу мерзімі:сәуір 20-22; сәуір 23-24;сәуір 25-30
Оңтүстік Қазақстан облысында өсіруге рұқсат етілген мақта сорттары:Киргизский 3; С – 4727; Мақтаарал 4005.
Орт Қ-да жаздық бидайдың себу мерзімін анықтайтын негізгі белгілерге жататындар: танаптың ластану деңгейі;өсіп-даму кезеңіндегі жауын-шашынның бөлінуі; күзгі бозқыраумен жарақаттану қаупі
Орталық Азияда және Оңтүстік Қазақстанда мақта өсірілетін топырақтар:сұр; шалғынды сұр ; шалғынды батпақты.
Орташа тәуліктік температура 16-17°С-дан кем болмағанда, ультраерте пісетін майбұршақ сорттарына белсенді температура жиынтығы (°С-ға тең):1700-1750; 1800-1850; 1900-2000.
Ө.ш ғылым ретінде дамуына үлес қосқан Қ-дық ғалымдар:А.И.Бараев, М.К.Сүлейменов; Р.А. Оразалиев, А.А.Цепенко; А.Ж. Жұматов, К.М. Мыңбаев
Өсе бастағаннан гүлдегенге дейін жоңышқаның әр түрлі сорттарына орта есеппен қажет жиынтық температура:800-8300 ; 840-8600; 870-8900
Өсе бастағаннан гүлдегенге дейін жоңышқаның әр түрлі сорттарына орта есеппен қажет жиынтық темп:800-8300; 840-8600;870-8900
Өскіні пайда болғаннан кейін мақсарының гүлдей бастайтын мерзімі:60-62 тәуліктен кейін; 63-66 тәуліктен кейін; 67-70 тәуліктен кейін.
Өскіні пайда болғаннан кейін мақсарының гүлдей бастайтын мерзімі:60-62 тәуліктен кейін; 63-66 тәуліктен кейін;67-70 тәуліктен кейін
Өсімдікдің жағд.байл.жоңышқа тамыр мойны орналасқан алаңда қөтере алатын суықтықтың темп:15-160 дейінгі; 17-180 дейінгі; 19-200 дейінгі
Өсімдікдің жағдайына байланысты жоңышқа тамыр мойны орналасқан алаңда қөтере алатын суықтықтың температурасы: 15-160 дейінгі; 17-180 дейінгі; 19-200 дейінгі.
Өсірілу аймақтарына байланысты (Солтүстік, Орталық Қазақстан, Батыс және Шығыс Қазақстан) сұлыны астыққа өсіруге оңтайлы себу мерзімі:31 мамыр-5 маусым; 28-30 мамыр; 15-25 мамыр.
Пішенге өсіргенде қатардағы әдісте судан шөбінің себу нормасы (млн/га өнгіш тұқым):2,5-2,6; 2,7-2,8; 2,9-3,0.
Себу тәсіліне байланысты қарақұмықтың кеңінен қолданылатын себу мөлшері (млн/га өнгіш тұқым қарақұмық): 2,0-2,5; 4,0-4,5; 3,0-3,5.
СолтҚ аймағы жағдайында оңтайлы себу мерзімінде себілген к.б-ң күзгі түптену кезеңінің ұзақтығы (тәулік): 30-31; 32-33; 34-35
Солтүстік және Орталық Қазақстанда жаздық сұлының оңтайлы себу мөлшері (млн/га өнгіш тұқым):2,5-3,5 ; 3,6-4,0; 4,1-4,5.