Броунды озалыс кездейсо процесс ретінде

Математикалы статистиканы негізгі тсініктері

Математикалы статистика баылау барысында алынан статистикалы мліметтерге негізделген кптеген кездейсо жадайлара туелді задылытарды орнатады. Математикалы статистиканы негізгі екі міндеті бар:

- Берілген статистикалы мліметтерді жинау жне топтау дістерін анытау;

- зерттеуді масатына байланысты алынан мліметтерді сараптауды дістерін растыру.

Математикалы статистиканы негізгі тсініктері:

Негізгі жиынты – барлы объектілерді саны;

Срыптау –негізгі жиынтытан кездейсо іріктелген объекттер жиынтыы;

N негізгі жиынтыты клемі мен и n срыптау клемі– берілген жиынтытаы обьекттер саны.

Срыптау трлері:

айталанбалы – рбір тадалынан объект келесі объектті тадар алдында жалпы жиынтыа айтады;

айталанбайтын– тадалынан объект жалпы жиынтыа оралмайды;

Ескерту. Негізігі жиынтыты бізге керекті белгісіні мінезі туралы срыптау зерттеуі арылы орытынды жасау шін, срыптау негізгі жиынтыты пропорциясын дрыс анытауы ажет, яни репрезентативті болуы керек.лкен сандар заын ескере отырып, бл шарт рбір объект кездейсо тадалса орындалады деп есептеуге болады жне барлы объекттерді срыптауа тсу ытималдылыы те.

 

Броунды озалыс

Броунды озалыс — сйы немесе газды ішіндегі микроскопиялы крінетін жне лшенетін блшектреді газ немесе сйыты жылулы озалысы есебінен ретсіз озалысы. Бл озалыс ешашан тотамайды. Броунды озалыс жылулы озалыспен байланысты, біра бір ым емес. Броунды озалыс жылулы озалысты длелдемесі де нтижесі.

Броунды озалыс атомдар мен молекулаларды бей-берекет жылулы озалысы жніндегі молекула-кинетикалы теорияны е крнекті длелі болып есептеледі. Егер баылау уаыты (t) жеткілікті за болса жне орта молекулаларыны блшекке сер ету кші зіні баытын бірнеше рет згертсе (сырты кш сер етпеген жадайда),

Классикалы теорияны рылымы

1905 жылы Альберт Эйнштейн броунды озалысты санды жаынан сипаттайтын молекула-кинетикалы теория сынды. Длірек айтса, ол сфералы броунды блшектерді диффузия коэффициентін анытайтын формула тапты:

Мндаы — диффузия коэффициенті, — газды универсалды тратысы, — абсолют температура, — Авогадро тратысы, — блшек радиусы, — динамикалы ттырлы.

Броунды озалыс кездейсо процесс ретінде

Соы асырда жасы дамуа жеткен броунды озалыс болжамды шама. Кптеген практикалы жадайларды бл теория анааттандыранымен, кейбір оиаларда натыра длел ажет етеді. Осыан байланысты С.Дженей бастамасымен ХХІ асыр басында Лозанна Аолитехникалы университетінде, Техас жне Еуропалы молекула-биологиялы лабороторияларда ткізілген тжірибелер броунды озалыс пен Эйнштейн – Смуховскийді теориялы озалысынан згешелігін крсетті. Бл згеріс блшектерді лайтанда аныыра крінді. Бл зерттеуде таы оршаан орта блшектеріні озалысыны анализі ткізіліп, оларды броунды блшектерге сері байалды. Жне де жрілген озалыс кіні болаша озалыса сері бар екені аныталды. Бл сер Эйнштейн – Смолуховский теориясында ескерілмеді.